Bolko II – niezwykły władca Śląska o europejskiej renomie

Mówi się, że jego dokonania nie są dziś tak głośno wspominane, jak na to zasługują. Także obchody ważnej rocznicy z nim związanej nie są szczególnie efektownie celebrowane. W tym roku władca ze średniowiecznego śląskiego księstwa pojawił się w słynnym serialu „Korona królów” i znów było o nim chwilę głośno w kraju. W Krzeszowie na Dolnym Śląsku jest na stałe. Od 650 lat.

Bolko (lub Bolesław) II Mały to ostatni książę jaworsko-świdnicki i zarazem - co często się podkreśla – ostatni niezależny władca Śląska z dynastii Piastów. Książę, którego cenili europejscy monarchowie, zmarł 28 lipca 1368 roku. Został pochowany w mauzoleum klasztoru w Krzeszowie. Pochlebnie o nim pisał w swojej kronice znany polski dziejopis Jan Długosz. W „Rocznikach” o Bolku II zanotował:

 „stały i niezachwiany w wierności dla Polski; bo kiedy wszyscy inni książęta Śląscy poodrywali się od królestwa Polskiego i przyjęli jarzmo Czeskie, on sam tylko pozostał wiernym królowi Polskiemu i królestwu”.  

popiersie księcia przechowywane na Zamku Bolków

Książ - jeden z ważniejszych zamków Bolka II, późniejsi właściciele, Hochbergowie, swój rodowód wywodzili od Piastów ze Śląska. Imię Bolko - nadawane przedstawicielom tej rodziny również w XX wieku – przewija się w drzewie genealogicznym rodu 

Eksponat w Zamku Piastów w Brzegu 

Przez wielu historyków i komentatorów śląski Piast określany jest jako geniusz strategii i świetny władca. Zapisał się na kartach europejskiej dyplomacji. Nie bez powodu uczestniczył tuż przed przedwczesną i bezpotomną śmiercią na słynnej Uczcie u Wierzynka w Krakowie. Siedział tam obok cesarza, króla Polski (swojego krewnego – dodajmy, że są teorie, że on sam miał być kandydatem do tego tytułu) i licznych książąt.

Zamek w Bolkowie 

Nie wiadomo dokładnie, kiedy się urodził. Było to między 1309 a 1312 rokiem. Dnia nie znamy – więc nie mamy jak obchodzić rocznicy jego urodzin. Był wnukiem słynnego Bolka I Surowego, założyciela Kamiennej Góry, budowniczego wielu zamków, który już wtedy nie żył.

Ojca Bernarda, męża córki Łokietka, też stracił szybko. Jeszcze jako nastolatek musiał wziąć na barki losy księstwa. W 1338 roku poślubił Agnieszkę Habsburg  w celu zwiększenia swojej międzynarodowej pozycji w rywalizacji z Luksemburgami.

barokowe wyobrażenie Agnieszki, żony Bolka II, z Mauzoleum Piastów w Krzeszowie 

Właśnie czescy władcy byli głównym zagrożeniem. Śląsk był dla nich łakomym kąskiem. Jeszcze za życia księcia uzależnili od siebie jego sąsiadów z innych księstewek z tej dzielnicy o polskich wpływach. Bolko zawarł wiele sojuszów, które pozwoliły mu umocnić pozycję i niezależność.

Kopia sarkofagów Bolka I i Bolka II z Krzeszowa w Muzeum w Świdnicy, Mówi się, że jego przydomek Mały wynikał ze wzrostu (bo na pewno nie z braku osiągnięć, bo miał ich sporo). Czy zadziałały geny przez matkę? Jego dziadek od jej strony, czyli król Łokietek też miał być mniejszej postury - tak jego przydomek tłumaczył Jan Długosz

Wojna była jednak nieunikniona. Doszło nawet do przejęcia ważnej twierdzy w Kamiennej Górze w 1345 roku. Książę jednak słynnym fortelem trojańskim (wjeżdżając do miasta z wojskami w wozach z sianem) odbił miasto z rąk wroga już w 1348 roku. Tę scenę możemy oglądać w sali obrad ratusza w Kamiennej Górze na witrażu z początku XX wieku.

witraż z odbiciem Kamiennej Góry przez Bolka II - jeden z 3 ilustrujących historię miasta w sali obrad ratusza

Był to element wielkiej wojny, którą książę prowadził razem z krewnym, królem Polski, Kazimierzem Wielkim. Za sukcesy Bolka II uważa się też wzmocnienie księstwa, jego twierdz, a także rozszerzenie granic – między innymi na zachód o Łużyce. Wpływy Bolka sięgały więc aż po tereny dzisiejszych Niemiec. (W przeciwnym kierunku władza świdnickiego Piasta sięgała równie daleko. Do niego należał m.in. zamek Jánský vrch w Javorníku niedaleko Paczkowa. Bolko II sprzedał go biskupom wrocławskim).

Zamek Książ

Bolko II - Mauzoleum Piastów w Krzeszowie 

Bolko II na portrecie - zbiory Zamku Piastów w Brzegu 

Żona Bolka – Agnieszka – nie obdarzyła go potomstwem. Mówi się, że całą swoją ojcowską troskę przelał na bratanicę Annę. Jeszcze jako nastolatka została ona poślubiona przez Karola IV, króla Czech i późniejszego cesarza, nowego sojusznika księstwa.

Agnieszka na portrecie z barokowej kolekcji klasztoru w Krzeszowie - wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze

Umowa ślubna obejmowała przekazanie księstwa po bezpotomnej śmierci Bolka II we władanie czeskiej dynastii. Gdy książę zmarł władzę przejęła tymczasowo żona Agnieszka, która sprawowała ją aż do śmierci w 1392 roku. Wtedy ziemie Bolka II Małego weszły w skład korony Królestwa Czech, a później pod wpływy Austrii.

Krzeszów - bazylika oraz Mauzoleum Piastów w klasztorze. Nagrobek księcia Bolka II z datą jego śmierci 

Obchody związane z 650-rocznicą śmierci władcy były m.in. celebrowane w Świdnicy. W czerwcu odbył się tam cykl wydarzeń pod nazwą „Bolko II Świdnicki. Fenomen ponad narodowość”. 

Kopia sarkofagu Bolka II w katakumbach Zamku Piastowskiego w Brzegu