Z lasów i pól, cz. 4 – Różowoliliowa panna, zwiastunka zimy

Choć za oknem wciąż ostatkiem sił ogrzewa nas lato, nieuchronnie zbliża się jesień, a za nią zima... Zwiastunem, jak sama nazwa mówi, chłodnej pory roku jest – zimowit. Wdzięczna ozdoba polan i ogrodów jest też leczniczym zielem (nie zmienia to faktu, że jak wiele tego typu roślin – jednocześnie jest też silnie trująca). Nie na darmo jej łacińską nazwę Colchicum autumnale wywodzi się od krainy Kolchida, gdzie zamieszkiwała słynna Medea, czarodziejka i trucicielka, bohaterka licznych teatralnych i literackich tragedii. W wielu językach, w żargonie zielarskim, zimowit nazywa się zresztą też "nagą panną". Bywa również określany jako jesienny krokus/ szafran, choć zimowit jest z całkowicie innej rodziny. To... liliowiec! 

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

Zapraszam do kolejnego odcinka cyklu prezentującego ciekawe rośliny o kulturowych kontekstach. 

zimowity na polanie na zboczu Wapniarki w Mielniku 

aranżacja z zimowitami z ogrodzie gospodarstwa w Bukowcu w Rudawach Janowickich 

Zimowit, zwany jesiennym krokusem, jesienną lilią, w dialektach germańskich i angielskich pojawia się też jako "naga dziewczyna, panna" (od nagich kwiatów, które nie mają już w okresie kwitnienia liści). Roślina kwitnie zresztą w zodiaku Panny i jak się już rzekło, ma semantyczne związki z krainą, która wydała na świat Medeę.

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

Zimowit to piękna ozdoba ogrodów późnym latem i wczesną jesienią. Jego kwiaty – różowoliliowe tworzą często ciekawe kobierce. Wyglądają efektownie.

Warto wspomnieć, że jest to roślina trująca. Szczególnie trzeba uważać z jej zielonymi, letnimi pędami, które są mylone np. z dzikim czosnkiem. Zatrucie toksycznymi sokami zimowita może być bardzo niebezpiecznie. W 2010 roku zimowit został.... Trującą Rośliną Roku! Taki nietypowy plebiscyt prowadzi ogród botaniczny Botanischer Sondergarten Wandsbek (warto nadmienić, że w 2011 roku "utytułowany" został cis z poprzedniego odcinka tego blogowego cyklu).
Jednakże nie jest to zupełnie szkodliwa i niebezpieczna roślina. W medycynie od starożytności stosuje się jej właściwości. Kolchicyna – związek otrzymywany m.in. z nasion, ma zastosowanie w leczeniu dny moczanowej.

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

Kwiat ten ma mnóstwo nazw zwyczajowych, historycznych i regionalnych. W starych polskich zielnikach i słownikach można go spotkać jako „zimokwit” (Juljan-Alexander Kaminski „Ziemianin Galicyjski”). W języku niemieckim można natrafić na nazwę Herbstzeitlose. Na Śląsku zwane było określenie Michelswurz.

zimowity z ogrodów działkowych na terenie Sudetów 

zimowity na polanie na zboczu Wapniarki w Mielniku 

zimowity na polanie na zboczu Wapniarki w Mielniku