Listopad – esencja jesieni

Jego nazwa w kilku językach słowiańskich idealnie oddaje jesienny charakter tego miesiąca na półkuli północnej. Bo co lepiej opisuje 11. miesiąc roku niż właśnie ten przyrodniczy fenomen – opuszczanie liści przez drzewa czy inne rośliny. Co ciekawe identyczną nazwę w innym języku europejskim nosi zupełnie inny miesiąc! W państwach kultury łacińskiej to oczywiście November, czyli 9. miesiąc kalendarza rzymskiego. Zaczyna się obchodami Wszystkich Świętych, kończy Andrzejkami. 

Na nowy miesiąc kilka słów o listopadzie.




Językowo 
Nazwa listopad funkcjonuje w kilku językach słowiańskich. Wywodzi się ją od przyrodniczej obserwacji charakterystycznej dla tego czasu w roku. Co ciekawe w języku chorwackim nazwę „listopad” ma wcześniejszy miesiąc – październik. 11. miesiąc w roku nazywa się „studeni” - od ochłodzenia temperatury.

Lesista Wielka

Rogowiec 

W krajach szczególnie Zachodu i kultury łacińskiej listopad, podobnie jak inne miesiące począwszy od września, ma nazwę zaczerpniętą z kalendarza starożytnego Rzymu. Oznaczają one numeryczną kolejność, która jest niezgodna z obecną. Listopad to bowiem November, czyli dziewiąty (rok rzymski zaczynał się w marcu). We francuskim kalendarzu rewolucyjnym na 11. miesiąc w kalendarzu gregoriańskim przypadały 2 różne miesiące: Brumaire (do 20 listopada) i Frimaire (od 21 listopada) – ich nazwy wywodzą się odpowiednio od gęstej mgły oraz mrozu.

Widok na Rudawy Janowickie z Raszowa 

zmarznięte owoce głogu 

Kultura 
Listopad obejmują dwa znaki zodiaku: Skorpion (do 21 listopada) oraz Strzelec (od 22 listopada).

zodiakalny zegar na kościele w Jagniątkowie 

Miesiąc zaczyna się dniem Wszystkich Świętych, potocznie określanym jako Święto Zmarłych (choć dzień poświęcony zmarłym to Commemoratio Omnium Fidelium Defunctorum z 2 listopada). Na przykład w kulturze meksykańskiej występuje Día de Muertos.

Wszyscy Święci na obrazie w ołtarzu kaplicy w Mauzoleum Piastów przy bazylice Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie 

Listopad z kolei kończy się dniem poświęconym św. Andrzejowi. Noc poprzedzająca go to tzw. Andrzejki – wieczór wróżb. Dzień św. Andrzeja Apostoła to zwykle koniec roku liturgicznego. Po nim następuje czas Adwentu.
W symbolice roślinnej listopadowi poświęcona jest chryzantema. 

Listopad i jego klimat mają swoje odbicie również w muzyce.

Czajkowski - Pory Roku (Времена года): Novembre: Troïka (Ноябрь. На тройке), na podstawie liryki Nikołaja Niekrasowa. Wersja instrumentalna (YouTube)

Debussy - Préludes, zeszyt II - Feuilles mortes: Lent et mélancolique