2 lutego 2019

Mendelssohn – dał nam Marsz Weselny, ożywił Pasję Bacha... wsparł dolnośląskich powodzian (ciekawostki z Dusznik-Zdroju i nie tylko)

Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy jest dziś niewątpliwie jednym z najpopularniejszych romantyków granych na całym świecie. Jego muzyka zachwyca wspaniałym brzmieniem i niezwykłymi efektami. Krótkie życie twórcy było wypełnione intensywną pracą. Jemu zawdzięczamy popularny "Marsz Weselny"




On przyczynił się do spopularyzowania twórczości zapomnianego po śmieci Bacha. Podczas jednego z brytyjskich koncertów zarobione pieniądze przeznaczył na pomoc dla powodzian z Dolnego Śląska. 


kompozytor na portrecie z 1847 roku



źródełko Felix w Dusznikach 



dworek Mendelssohnów w Dusznikach


Mendelssohn Bartholdy przeznaczył 300 gouldenów zarobionych podczas charytatywnego koncertu na pomoc dla poszkodowanych z Śląska i Ziemi Kłodzkiej (z tym regionem związana była jego rodzina, jego wuj Nathan prowadził biznes w Dusznikach oraz w Kłodzku. Młody Felix był w odwiedzinach u wuja w 1823 roku – w 150. rocznicę śmierci kompozytora w ścianę istniejącego budynku w uzdrowisku, w którym przebywał, wmurowano tablicę pamiątkową).


najsłynniejszym budynkiem Dusznik jest muzeum w młynie papierniczym. Swój biznes w tym dolnośląskim mieście prowadził też wuj kompozytora 


dziś Duszniki znane są z koncertów upamiętniających pobyt innego romantycznego muzyka - Chopina 


Z pobytem Mendelssohna na Ziemi Kłodzkiej wiąże się też muzyczna legenda. Krąży anegdota, jakoby młody muzyk właśnie podczas odwiedzin w Dusznikach skomponował muzykę do pieśni śląskiego poety von Eichenorffa. Chodzi o utwór "Wer hat dich, du schöner Wald" ( "Der Jäger Abschied"). Publikacje biograficzne (jak "Das Erbe der Mendelssohns: Biographie einer Familie", "Mendelssohn Studien") traktują te opowieści z sporą dozą powątpiewania - brak wyraźnych dowodów na bardzo ciekawy związek twórczości słynnego kompozytora z jego wyprawą na Dolny Śląsk.


Felix Mendelssohn: "Wer hat dich, du schöner Wald" op. 50 (Sechs Lieder für vierstimmigen Männerchor) no. 2 (1838) (YouTube)


Mendelssohn Bartholdy urodził się 3 lutego 1809 roku. Zmarł mając zaledwie 38 lat, w 1847 roku w saksońskim Lipsku. Był kompozytorem, organistą, dyrygentem i pianistą. Zajmował się wykonywaniem nie tylko swojej twórczości, ale też i innych mistrzów dźwięku. Szczególnie wiele zawdzięczają mu miłośnicy Bacha. To właśnie fascynacja Mendelssohna zmarłym przed wielu laty kantorem lipskiego kościoła sprawiła, że muzyka wielkiego polifonisty trafiła do sal koncertowych (w ubiegłym roku obchodziliśmy 333. rocznicę urodzin Bacha, który pracował ostatnie lata życia w Lipsku).


słynna lipska kawiarnia Zum Arabischen Coffe Baum z portretami gości, w tym wizerunki Mendelssohna (z dołu w środku) i Schumanna (po prawej)

Kompozytor urodził się w znanej żydowskiej rodzinie. Jego dziadek był uznanym filozofem. W domu, w którym się wychował, gościła śmietanka intelektualna tamtych czasów. W młodości miał m.in. okazję spotkać słynnego prof. Alexandra von Humboldta. Jako cudowne dziecko muzyki szybko zdobył sławę. Został przedstawiony Goethemu. Jako nastolatek napisał uwerturę do "Snu Nocy Letniej" Szekspira. Utwór ten miał swoją premierę w 1827 roku w... Szczecinie.


"Mendelssohn - A Midsummer Night's Dream Overture, Op. 21 (Kurt Masur, Gewandhausorchestra)"(YouTube EuroArtsChannel) - słynne dzieło zagrane w sali koncertowej w Lipsku, w której koncertował sam Mendelssohn. Kompozycja miała premierę w Szczecinie 


Dwa lata później pod batutą autora odbyła się brytyjska premiera działa. W Londynie. Właśnie datki z tego koncertu kompozytor w całości przeznaczył na cele charytatywne. Na pomoc powodzianom z Dolnego Ślaska.
Jako dojrzały twórca Mendelssohn dopisał kolejne fragmenty do muzyki scenicznej związanej z nieśmiertelną komedią Szekspira. Powstała suita, w skład której wszedł też "Marsz Weselny". Powstał on w 1842 roku i jest obok "Marsza Weselnego" Wagnera z "Lohengrina" z 1850 roku do dziś najczęściej granym utworem ślubnym (prywatnie Wagner i Mendelssohn delikatnie mówiąc nie lubili się). 

Marsz Mendelssohna został wykonany w 1858 roku podczas ceremonii ślubnej Fryderyka III Hohenzollerna i księżnej Wiktorii. Władca ten nosił m.in. tytuł księcia Śląska (w pełnej tytulaturze: "...Souveräner und oberster Herzog von Schlesien wie auch der Grafschaft Glatz..."), gościł wielokrotnie w regionie, w tym w pałacu Hohenzollernów w Mysłakowicach w Dolinie Pałaców i Ogrodów (mysłakowicki pałac był w XIX wieku letnią rezydencją rodziny królewskiej). "Cesarz Fryderyk III. pierwszy raz odwiedził pałac Erdmannsdorf we wrześniu 1857 roku; następnie w 1859 wspólnie z jego młodą małżonką oraz pierworodnym ośmiomiesięcznym księciem, obecnym cesarzem Wilhelmem II" - czytamy w: "Bunte Bilder aus dem Schlesierlande". 
Od tego historycznego ślubu marsz Mendelssohna równie często grywany jest  na prywatnych uroczystościach poza teatrem i salami koncertowymi.


"Mendelssohn: Wedding March / Abbado · Berliner Philharmoniker" (YouTube Berliner Philharmoniker)

Ważnym dokonaniem kompozytora było berlińskie wykonanie "Pasji św. Mateusza" (BWV 244) Bacha. Utwór został wykonany w 1727 i 1729 roku w Lipsku. Bach za swojego życia jeszcze prezentował postne oratorium (w nowych zmienionych nieco wersjach). Po jego śmierci zostało zapomniane. Po 100 latach od premiery przypomniał o nim Mendelssohn. W 1829 roku poprowadził berlińską premierę dzieła baroku. Okazało się to wielkim sukcesem.
Warto też dodać, że w wydarzeniu w Berlinie uczestniczył Johann Theodor Mosewius, wrocławski naukowiec i dyrektor muzyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Dzięki jego staraniom Pasja Bacha została wykonana w stolicy Dolnego Śląska już 3 kwietnia 1830 roku. Johann Theodor Mosewius napisał też książkę na temat dzieła Bacha (Johann Sebastian Bach's Matthäus-Passion: musikalisch-aesthetisch dargestellt).


Bach - St. Matthew Passion (Cambridge, 1994) (YouTube EuroArtsChannel)

Od tego czasu Bach święci triumf w salach koncertowych świata (Bach-Renaissance). Kompozytor miał własny manuskrypt z arcydziełem. Wcześniej nie było ono wykonywane poza miejscem śmieci Bacha. Muzyk był pasjonatem dawnych dzieł i chętnie sięgał też po Haendla.


kościół św. Tomasza w Lipsku z grobem Bacha 


Związał się z Lipskiem. Tam koncertował w słynnym Gewandhausie oraz założył własne konserwatorium w 1843 (obecnie Hochschule für Musik und Theater "Felix Mendelssohn Bartholdy" Leipzig) - najstarszą wyższą szkołę muzyczną w Niemczech.


Obecny Gewandhaus w Lipsku 

Post opublikowany w 2019 roku - 210. rocznica urodzin wielkiego kompozytora oraz 190. rocznica wykonania "Pasji św. Mateusza" pod jego kierownictwem. Wydarzenie jest ważną datą w historii recepcji dzieł Bacha. Również 190. rocznica powodzi, która nawiedziła Śląsk w XIX wieku.  Muzyk wsparł ofiary tej katastrofy. Wszak znał region, bo odwiedził go kilka lat wcześniej. 

Zdjęcia z Lipska, Dusznik-Zdroju czy Berlina w galeriach na blogu (patrz chmura tagów Silva Rerum)

polecam również inne posty z tagami:

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz