Bayreuther Festspiele to wyjątkowa impreza dla miłośników opery i Wagnera. Jeden z najstarszych letnich festiwali. W 2019 roku od 25 lipca do 28 sierpnia widzowie zobaczą 32 spektakle 5 inscenizacji dzieł Ryszarda Wagnera z tzw. Kanonu. Ciekawostki na temat kilku z tych dramatów oraz na temat samego festiwalu znajdują się na blogu.
Dla mnie, jako autora bloga, festiwal ma znaczenie szczególne. Po raz pierwszy słuchałem transmisji radiowej na żywo z teatru festiwalowego w 2000 roku. Swój blog rozpocząłem pisać w 2011 roku, kiedy Bayreuth świętowało 100. festiwal. Nazwa bloga nawiązuje do cytatu z dzieła, które miało premierę podczas II festiwalu i było z Bayreuth związane szczególnie.
teatr festiwalowy w Bayreuth na dawnej rycinie, wolne media, wikimedia.org
Początek: Tannhäuser
Inauguracja festiwalu (25 lipca) w 2019 roku to nowa produkcja opery „Tannhäuser” Wagnera. To 9. realizacja tego dzieła dla festiwalu na Zielonym Wzgórzu. Na temat tej wczesnej opery romantycznej piszę w kilku postach.
Pierwszym wykonawcą roli tytułowej był śpiewak z Sudetów:
Śpiewak ze Skalnego Miasta, czyli podróż ze Skał Teplickich do Saskiej Szwajcarii
Premierowym Rienzim i Tannhäuserem Wagnera oraz jednym z pierwszych i najlepszych wykonawców partii łabędziego rycerza (Lohengrina) był współpracownik autora dzieła, wokalista o słowiańskich korzeniach – Josef Ticháček z Teplic nad Metują. Tenor, który uważany jest za pierwowzór śpiewaka bohaterskiego, przyszedł na świat u stóp słynnego kompleksu Skalnego Miasta. Wspomniana opera powstała znacznie dalej, w pobliżu innego skalnego kompleksu – Saskiej Szwajcarii. Idąc z nurtem Łaby, trafiamy do Drezna, gdzie krzyżują się drogi ciekawych artystów (więcej TUTAJ...)
tablica pamiątkowa w sudeckich Teplicach na cześć tenora, który śpiewał w prapremierowych inscenizacjach Wagnera w Dreźnie. Pamiątka znajduje się około 12 km drogi od przejścia granicznego w Golińsku
Prapremiera tej opery odbyła się w Dreźnie w wyjątkowym teatrze:
Wielki architekt, kolega Wagnera, syn kamiennogórzanina
Nazwisko Gottfrieda Sempera kojarzą przede wszystkim architekci i wielbiciele opery. Jest autorem prac teoretycznych „Cztery elementy architektury” (1851) oraz „Nauka, przemysł i sztuka”(1852). Z jego nazwiskiem wiąże się też gmach opery państwowej w Dreźnie, którą określa się po prostu mianem Semperoper. Twórca ciekawych budynków przyszedł na świat 215 lat temu. Jego ojciec, rodowity kamiennogórzanin, urodził się równo 250 lat temu. Ciekawą postacią był też wnuk tego emigranta ze Śląska (więcej TUTAJ...)
Opera Sempera w Dreźnie - tam premierę miały pierwsze sceniczne dzieła Wagnera
O tej operze również w wpisie:
Moniuszko – Dolny Śląsk i Dolnoślązacy (Elsner, Bilse, Kudowa-Zdrój, Wrocław) (Rok Moniuszkowski 2019)
W 2019 roku obchodzimy Rok Moniuszki. Zadecydowali o tym rok wcześniej podczas 67. posiedzenia posłowie Sejmu. Święto na cześć polskiego kompozytora romantycznego ma związek z 200. rocznicą jego urodzin. Warto z tej okazji wspomnieć, że słynny autor narodowych oper miał kontakt ze znamienitymi muzykami z Dolnego Śląska, a od dziesięcioleci w regionie odbywa się festiwal muzyczny poświęcony autorowi „Halki” (więcej TUTAJ...)
Z polskimi akcentami: Lohengrin
Kolejne dzieło to opera romantyczna „Lohengrin”, którą wrocławianie zobaczyli 11 lat przed samym Wagnerem (o tym w tekście na temat festiwalu poniżej). 10. inscenizacja tego dzieła w Bayreuth była wyjatkowym wydarzeniem dla polskich fanów Wagnera. Po raz pierwszy na festiwalu w rolach głównych wystąpili śpiewacy wagnerowscy z Polski! Również w 2019 roku rolę Lohengrina wykona Piotr Beczała, natomiast Tomasz Konieczny jest jego wrogiem, Telramundem.
pomnik Wagnera w Saskiej Szwajcarii, gdzie pisał "Lohengrina" - około 110 km od przejścia granicznego w Zgorzelcu
Na temat tej opery m.in. w tekstach:
Ideologia, sztuka i Amen (w Saksonii i świecie artystycznych zbiegów okoliczności)
Słynnych niemieckich mistrzów dźwięku łączy między innymi autorstwo dwóch najpopularniejszych Marszów Weselnych. Ale nie tylko to. Także dwa saksońskie miasta i niezwykła linia melodyczna związana z jednym z nich. Będą też bohaterowie z legend arturiańskich, wielkopiątkowe klimaty oraz inne ciekawe konteksty (więcej TUTAJ...)
Tam, gdzie w lesie brzmi Lohengrin - Wagner w Saskiej Szwajcarii (więcej TUTAJ...)
oraz w wpisie na temat tenora ze Skalnego Miasta (powyżej)
"Lohengrin" w Bayreuth (YouTube) - bieżąca inscenizacja z polskimi akcentami w obsadzie
Jedyna komedia, czyli Śpiewacy Norymberscy
To była moja pierwsza opera, której wysłuchałem z Bayreuth. I jeszcze jeden mały osobisty wywód. W rocznicę 150-lecia premiery dzieła odwiedziłem Berlin i na jarmarku staroci na Wyspie Muzeów udało mi się kupić winylowe wydanie kultowego nagrania opery pod batutą Karajana! Wracamy do Bayreuth. Bieżąca inscenizacja, już 12. na festiwalu, miała swoją premierę w 2017 roku. Warto podkreślić, że dzieło swoją prapremierę miało 21 czerwca – pierwszego dnia lata, a część jego akcji to Noc Świętojańska i piknik świętojański. Jest to więc dzieło w sam raz na wakacyjne festiwale!
O operze wspominam w tekście:
Wagner i Dolny Śląsk oraz Dolnoślązacy (odwiedziny w regionie, znajomi i wykonawcy)
Karl von Holtei, Henryk Laube, Carl Fuchs, Paul Lindau, Max Kalbeck, Benjamin Bilse, Walter Soomer, Käthe Heidersbach, Annelies Kupper, Leopold Reichwein, Kurt Prerauer, Walter Johannes Damrosch, Johannes Maximilian Avenarius, Conrad Ansorge, Wilhelm Tappert, Alfred Pringsheim, Franz Crass, Helmut Pampuch, Georg Paskuda, Heinrich Conried czy Josef Tichatschek to urodzeni lub mieszkający i tworzący na Śląsku i w Sudetach bardziej lub mniej dziś znani artyści czy badacze, których nazwiska związane są z biografią Richarda Wagnera i recepcją jego dzieł. W wagnerowskich kompendiach natrafimy też na lokalizacje związane z życiem tego twórcy – Wrocław i Lwówek Śląski. Muzycy, dziennikarze, ludzie teatru czy też reprezentanci elit mieli personalną lub artystyczną styczność z Wagnerem (więcej TUTAJ...)
Schubert i Wagner... z rynku w Dobromierzu
Dziś o niezwykłej koincydencji. Dwóch wielkich romantyków i rzemieślnicy z byłego sudeckiego miasteczka. Co szyldy z nazwiskami Wagnera i Schuberta – po sąsiedzku, w rynku – robiły na początku XX wieku w Hohenfriedebergu (Dobromierzu)?! (więcej TUTAJ...)
"Śpiewacy Norymberscy" w Bayreuth (YouTube) - bieżąca realizacja
Misterium: Parsifal
„Parsifal” jest tym szczególnym dziełem, któremu blog zawdzięcza nazwę. Prapremiera misterium odbyła się podczas II festiwalu w 1882 roku. Dzieło było przez 30 lat wykonywane niemal wyłącznie w Bayreuth, co sprawiło, że miało rangę kultowego. Również ten niezwykły łabędzi śpiew sędziwego mistrza ma wiele ciekawych związków z Dolnym Śląskiem i nie tylko.
zdjęcie z pierwszej inscenizacji "Parsifala", wolne media, wikimedia.org
O scenicznym misterium w tekstach:
Wielkopiątkowy cud na scenie (Parsifal i śląskie ciekawostki związane z tym dziełem)
Muzyczne misterium sceniczne „Parsifal” to szczególne dzieło w literaturze operowej. Nie tylko opowiada o rycerzach z legend arturiańskich, ale i o legendarnym świętym Graalu czy też mistyce Męki Chrystusa. Te dość zaskakujące - jak na romantyczną sztukę sceniczną – zagadnienia, dodatkowo oprawione w modernistyczną muzykę, jak i status „łabędziego śpiewu” twórcy zmarłego kilka miesięcy po premierze sprawiły, że dzieło otoczyła aura wręcz kojarzona z sektą. Co ciekawe bliski historyczny związek z tym dramatem i muzyką mają też śląskie lokalizacje i Ślązacy. (więcej TUTAJ...)
Katarzy, Templariusze, Wagner i Graal oraz teoria Einsteina
To dopiero mix! Ale wszystko układa się w jedną całość. Średniowieczny epos, tragiczne dzieje dwóch ruchów uważanych za heretyckie, modernistyczny dramat oraz nauka w czystej postaci. W 1879 roku Wagner kończył pracę nad swoim ostatnim dziełem. W pierwszym akcie padają słowa „Przestrzenią stał się czas”. Tego samego roku na świat przychodzi wielki fizyk noblista. W 1905 Einstein publikuje wykładnię szczególnej teorii względności - zdaniem słynnego matematyka, dążenia naukowca do odkrycia ostatecznej prawdy można porównać do poszukiwana Graala! (więcej TUTAJ...)
"Parsifal" w Bayreuth (YouTube) - bieżąca inscenizacja
Między miłością a śmiercią: Tristan i Izolda
Przełomowa opera Wagnera i krok milowy w dziedzinie rozwoju muzyki Zachodu. Dzieło w Bayreuth zagościło po raz pierwszy po śmierci Wagnera podczas III Festiwalu. Umarł wówczas teść Wagnera, wielki popularyzator tej magicznej opery. Także z tym dziełem związane były biografie Dolnoślązaków i mieszkańców regionu. Spektakl inscenizacji tego dzieła z 2015 roku zakończy festiwal 28 sierpnia 2019 roku.
pałac w Lwówku Śląskim, gdzie muzyka z opery o Tristanie zabrzmiała kilka lat przed prapremierą całego dzieła w Monachium i ponad 20 lat przed premierą dzieła na scenie w Bayreuth
O operze w moich tekstach:
160 lat zenitu metafizycznego teatru miłości, czyli „Tristan” Wagnera i mieszkańcy Dolnego Śląska (niedoszła Izolda z Wrocławia, dziennikarz z Jeleniej Góry, pianista z Lubawki i kapelmistrz z Lwówka)
W 1859 roku Wagner ukończył jedno z najważniejszych swoich i całej epoki dzieł, dramat muzyczny „Tristan i Izolda”. Nowatorska kompozycja muzyczna do słów własnych autora dźwięku musiała poczekać na premierę kilka lat. Dziś jest już klasyką. Pełne tęsknoty i dramatyzmu unikatowa melodyka i harmonia znane są nie tylko z teatru, ale i filmów. W czasach autora, w połowie XIX wieku, była to jednak „muzyka przyszłości”, dzieło zaskakujące rozwiązaniami, stawiające nowe wyzwania wykonawcom i publiczności. W wykonanie, promowanie i komentowanie tego epokowego utworu zaangażowani byli również mieszkańcy Dolnego Śląska. (więcej TUTAJ...)
pierwsi wykonawcy opery o Tristanie i Izoldzie w Monachium. Sopranistka, która śpiewała Izoldę, była związana z Wrocławiem, wolne media, wikimedia.org
Pałac w Lwówku, niezwykła orkiestra i muzyczny czworokąt geniuszy
W budynku, w którym mieści się dziś urząd, melomani usłyszeli w 1863 roku słynne preludium do „Tristana” Wagnera – dzieła uważanego wówczas za niewykonalne. Premiera sceniczna (udana) odbyła się dopiero w 1865 roku. Słynnej pałacowej orkiestry, która z miasta na granicy Pogórza Izerskiego i Kaczawskiego uczyniła śląski Weimar, słuchali m.in. Wagner, Liszt czy Hans von Bülow – uczeń tych muzyków, genialny pianista i dyrygent. Tych wielkich ludzi sztuki dźwięku łączyły też skomplikowane więzi rodzinne. Wszystko działo się (istna telenowela w wykonaniu romantycznych celebrytów!) właśnie w czasach ich występów na Śląsku! (więcej TUTAJ...)
"Tristan" w Bayreuth (YouTube) - bieżąca realizacja w reżyserii dyrektor festiwalu, czyli prawnuczki Ryszarda Wagnera i Franciszka Liszta
*****
Ponadto o Festiwalu i Wagnerze i związkach sztuki wagnerowskiej z Dolnym Śląskiem i Dolnoślązakami: Bayreuth i Kanon Bayreuth a Dolny Śląsk – dzieła i festiwal Wagnera, ich związek z Dolnym Śląskiem oraz z działalnością Dolnoślązaków (Wrocław, Legnica, Kłodzko, Jelenia Góra, Kamienna Góra, Lwówek Śląski, Sudety...)
Bayreuth, gdzie od ponad 140 lat odbywają się Festiwale Wagnerowskie, stolicę Górnej Frankonii w Bawarii, od Wrocławia dzieli około 500 km. Pomiędzy miastami jest Drezno, które również będzie ważne w tej opowieści. Dziś to właśnie Bayreuth jest niekwestionowaną stolicą wagnerowskiego świata. Ale zanim się tak stało szczególnym miejscem na mapie promowania „muzyki przyszłości” był Wrocław! O niezwykłych związkach dzieł i osoby Wagnera z Dolnym Śląskiem i Sudetami oraz Dolnoślązakami. (więcej TUTAJ...)
Romantyczni muzycy we Wrocławiu (i nie tylko)
Dziś ich utwory stanowią podstawę repertuarów największych oper i filharmonii na świecie. W XIX wieku, w epoce kiedy żyli i tworzyli, ich występy podziwiali też mieszkańcy Śląska. Kilka słów o wielkich sławach romantycznej muzyki, kompozytorach i wykonawcach, którzy koncertowali i tworzyli między innymi we Wrocławiu. (więcej TUTAJ...)
Transmisje radiowe z wybranych spektaklu dostępne są na antenie europejskich rozgłośni radiowych.
teatr festiwalowy na starej grafice, wolne media, wikimedia.org
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz