Uczył się u Glucka, komponował jak Mozart, grał z Haydnem, tworzył na Dolnym i Górnym Śląsku - Carl Ditters von Dittersdorf (Oleśnica, Javornik, Wrocław, Pokój)

Choć nie zalicza się go do wielkich klasyków wiedeńskich, Carl Ditters von Dittersdorf również działał w Wiedniu czasów Mozarta (od którego był starszy) czy Haydna (od którego był niewiele młodszy). Legendy mówią, że muzycy ci koncertowali nawet razem w stolicy Austrii w kameralnym zespole. Długo związany był z dworem księcia biskupa Wrocławskiego oraz z dworem w Oleśnicy, dla którego skomponował kilka oper. 

Dziś jego twórczość jest nadal grywana i wydawana w formie nagrań. 




W 2019 roku minęła 280. rocznica urodzin (2 listopada) i 220. rocznica śmierci (24 października) Carla Dittersa von Dittersdorfa, kompozytora na dolnośląskich dworach, skrzypka i... leśniczego w Sudetach.

Karl Ditters von Dittersdorf ( 1739 - 1799 ) : String Quintet No.3 C Major (YouTube)

Ojciec z Lublina 
Sam Carl podawał w swojej autobiografii, że jego ojciec pochodził z Gdańska. Okazuje się jednak, że w świetle badań historyków nie jest to prawdą. Dokumenty ślubne Franza Paula Ditersa ujawniają, że ojciec kompozytora pochodził jednak z Lubelszczyzny (za: “Carl Ditters von Dittersdorf: Leben, Umwelt, Werk....”).  Carl Ditters von Dittersdorf, początkowo po prostu Johann Carl Ditters, urodził się w 1739 roku w Wiedniu. Na początku tworzył na dworze Josepa von Sachsen-Hildburghausen. Przełomem była wyprawa z reformatorem opery, Christophem Willibaldem Gluckiem do Włoch w 1763 roku. Gluck miał na koncie m.in. słynnego dziś „Orfeusza”, którego premiera odbyła się w Wiedniu 5 października 1762 roku (29 sierpnia 1770 roku opera w wersji koncertowej została wykonana w stolicy Dolnego Śląska – więcej na ten temat TUTAJ).

 Carl Ditters von Dittersdorf, wolne media, wikimedia.org

U biskupa Schaffgotscha
W 1769 roku  Ditters przyjął się na służbę u Philippa Gottharda von Schaffgotscha, biskupa Wrocławia, który pochodził z słynnego cieplickiego rodu szlacheckiego  (za: “Carl Ditters von Dittersdorf: Leben, Umwelt, Werk....”).

biskup Philipp Gotthard von Schaffgotsch ,mecenas kompozytora, wolne media, wikimedia.org

Dla śląskiego księcia-duchownego kompozytor tworzył niemal ćwierć wieku! W tym czasie bywał w rezydencji biskupa na zamku Johannesberg w Javorniku. Mieszkał też w tej miejscowości.  Wówczas była to część Dolnego Śląska (od wieków Javornik należał do wrocławskich biskupów. Jeden z nich miał tam nawet gościć Mikołaja Kopernika). Dziś zamek Jánský vrch znajduje się na Czeskim Śląsku, który historycznie należy do ziem Dolnego Śląska. W trakcie służby na dworze biskupa kompozytor dorobił się nobilitacji. Właśnie wtedy zaczął się podpisywać, jako von Dittersdorf. Biskup zlecał mu nie tylko muzyczne zadania, ale i zarządzanie nad terenami leśnymi w okolicy jego dóbr w Javorniku.

zamek w Javorniku 

Opery z Oleśnicy
Biskup był skłócony z pruskimi władcami Dolnego Śląska i spędzał czas głównie w Javorniku, gdzie zmarł. Pokłócił się też z Dittersem. Po latach współpracy ich znajomość się zakończyła. W 1790 roku kompozytor związał się z dworem Carla Christiana Erdmanna von Württemberg-Oels w Oleśnicy.

Karl Christian Erdmann von Württemberg-Oels, wolne media, wikimedia.org 

Po jego śmierci współpracował z księciem Frederickiem Augustusem, zasłużonym dla kultury w księstwie oleśnickim. Dla teatru dworskiego w tym mieście Ditters komponuje kilka oper. Wiadomo na pewno, że premierę miały tam takie jego dzieła, jak: “Das Gespenst mit der Trommel” (1794), “Don Quixote der Zweyte” (1795), “Gott Mars” (1796) (za: “North German Opera in the Age of Goethe”).

Karl Ditters von Dittersdorf - Doktor und Apotheker: uwertura (YouTube) 

Przypuszcza się niekiedy, że opera “Ugolino” również wystawiona w Oleśnicy, była jego. Kompozytor koncertował też najprawdopodobniej w górnośląskim Pokoju, gdzie książęta Oleśniccy mieli swoją rezydencję w miejscowości wzorowanej na Carlsruhe. Tak też przed wojną nazywał się Pokój koło Namysłowa.
Carl Ditters von Dittersdorf zmarł w Czechach, w miejscowości Deštná w 1799 roku.

zamek w Oleśnicy 

Mozart i Goethe
Najsłynniejszymi dziełami Dittersa są jego utwory kameralne, symfonie nawiązujące do “Metamorfoz” Owidiusza, a także “Der Apotheker und Doktor” - singspiel (opera z mówionymi dialogami). Opery Dittersa podobały się poecie Goethemu, który odwiedził Dolny Śląsk w 1790 roku.

Oleśnica - Kolumna Złotych Godów

rezydencja w Pokoju, rycina, wolne media, wikimedia.org

Znana jest też muzyczna anegdota, mówiąca o niezwykłym koncercie. W kameralnym zespole mieli wspólnie zagrać Wolfgang Amadeusz Mozart, Joseph Haydn oraz Carl Ditters von Dittersdorf . Do legendarnego spotkania i muzykowania miało dojść w  1784 roku (za: “The String Quartets of Joseph Haydn”).

Carl Ditters von Dittersdorf: Sinfonie No.4 in F Major after Ovid's 'Metamorphoses (YouTube)