28 stycznia 2022

Opera o egzekucji poety na gilotynie! i jej niezwykłe wrocławskie dzieje sceniczne (niemiecka premiera arcydzieła weryzmu na Dolnym Śląsku)

Kompozytorzy operowi sięgali po najróżniejsze tematy. Od klasycznych kochanków, jak Orfeusz i Eurydyka, Tristan i Izolda czy Romeo i Julia, po życiorysy autentycznych postaci. Ten drugi nurt reprezentuje włoski dramat muzyczny utrzymany w konwencji realizmu (weryzmu) „Andrea Chénier”. Opowiada o tragicznym życiu francuskiego poety André Marie Chénier, który zginął na gilotynie w wieku 31 lat w czasie rewolucji francuskiej! Dlaczego o tym wspominam w kontekście Dolnego Śląska? Po raz kolejny Wrocław był miejscem, gdzie dzieło operowe miało swoją premierę! 


Na blogu wielokrotnie wspominałem, że rozmaite kultowe opery były we Wrocławiu wystawiane w czasach niemieckich w premierowych wariantywnych wersjach językowych. Tak było w przypadku „Orfeusza w piekle” Offenbacha czy „WerteraMasseneta, ale też barokowego „OrfeuszaMonteverdiego. Wiele razy słynne niemieckie dzieła były wystawiane we Wrocławiu tuż po  ich prapremierze w innym teatrze. Tak było w przypadku „SalomeStraussa, opery wstawionej we Wrocławiu zaraz po drezdeńskiej prapremierze. Do grona pionierów dopisuję  „Andrea Chénier”  Umberto Giordano



"Neue Musik Zeitung" 5/1897 - recenzja premiery opery we Wrocławiu, za: https://archive.org/

Wrocław nie tylko był 2. w Europie, a 3. na świecie miejscem, gdzie wystawiono operę. Niemieckie tłumaczenie, grane później w wielu innych teatrach, przygotował (podobnie jak w przypadku „Wertera”)  Max Kalbeck – dziennikarz muzyczny pochodzący z Wrocławia! Poniżej kilka ciekawostek dla melomanów i zainteresowanych historią Śląska. Jako ciekawostkę dodam, że muzyka z dzieła znana jest też jako muzyka filmowa. Jedna z najsłynniejszych arii w operze, „La mamma morta” wykonana przez Marię Callas, jest częścią ścieżki dźwiękowej filmu „Philadelphia” z Tomem Hanksem i Denzelem Washingtonem w rolach głównych. 




Bayerischen Staatsoper: ANDREA CHÉNIER - Trailer (YouTube)

Kim był bohater opery? Chénier był poetą. Został aresztowany w 1794 roku. Trybunał Rewolucyjny skazał go na śmierć za zdradę stanu. Zginął na gilotynie 25 lipca 1794 roku, mając zaledwie 31 lat. W czasie oczekiwania na wyrok pisał. Najprawdopodobniej został pochowany w masowym grobie w Paryżu. Po jego śmierci wydano jego dzieła. Zapewniły mu one legendę. Stał się bohaterem rozmaitych opowieści, a wreszcie i opery napisanej przez Włocha. 


ilustracyjna scena ścięcia na gilotynie w czasie rewolucji, wolne media, wikimedia.org 


karta tytułowa tłumaczenia libretta opery w opracowaniu wrocławskiego dziennikarza, M.Kalbecka, za: https://archive.org/


„Andrea Chénier” to czteroaktowa opera włoskiego kompozytora Umberto Giordano. Została wystawiona po raz pierwszy 28 marca 1896 roku w słynnej La Scali w Mediolanie. Rolę tytułową – poety Chénier – śpiewał młody, 25-letni tenor Giuseppe Borgatti (w 1904 roku został pierwszym włoskim tenorem, który śpiewał się na festiwalu wagnerowskim w Bayreuth). Libretto opery napisał Luigi Illica. Kolejne inscenizacje zrealizowano 13 listopada 1896 roku w Nowym Jorku i 28 stycznia 1897 we Wrocławiu . Opera została wykonana w języku niemieckim w wersji tekstowej opracowanej przez Maxa Kalbecka, dziennikarza muzycznego z Wrocławia! Urodził się on w stolicy Dolnego Śląska 4 stycznia 1850 roku, a zmarł 4 maja 1921 roku jako wiedeńczyk. Inscenizacja wrocławska podawana jest w podręcznikach, jako niemiecka premiera opery. 


Giuseppe Borgatti, pierwszy Chénier w czasie prapremiery w Mediolanie, wolne media, wikimedia.org 

Artykuł z recenzją wrocławskiej premiery ukazał się na łamach prestiżowego czasopisma branżowego „Neue Musik Zeitung”. Z niego dowiedzieć się można, że we Wrocławiu dyrygował Leopold Weintraub, a rolę tytułową śpiewał dr Otto Briesemeister (1866–1910) lekarz-tenor, utytułowany śpiewak wagnerowski, znany z roli Logego w "Złocie Renu”. Briesemeister , podobnie jak jego kolega po fachu, pierwszy Chénier - Borgatti  - występował w teatrze wagnerowskim w Bayreuth (dokładnie w latach 1899 do 1909 podczas 7 festiwali wagnerowskich. We Wrocławiu występował od 1895 do 1900). 


Otto Briesemeister, wolne media, wikimedia.org 


wnętrze Opery Wrocławskiej współcześnie 


Autor dzieła, Umberto Giordano, urodził się 28 sierpnia 1867 roku w Foggi, a zmarł 12 listopada 1948 roku w Mediolanie). 

Post został opublikowany w 2022 roku z okazji 155. rocznicy urodzin  Giordano i 125. rocznicy niemieckiej premiery jego arcydzieła we Wrocławiu. 


Polecam również posty oznaczone tagami:

#opera,    #ciekawostka,    #muzyka,   


*****

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 
 
****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 
CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz