24 czerwca 2022

Pionierskie nurkowanie, czyli wrocławski spacer w skafandrze po dnie Odry w 1797 roku! (niezwykły wynalazek i naukowa sensacja związana z Dolnym Śląskiem)

W dzień świętego Jana Chrzciciela, patrona Wrocławia, 24 czerwca 1797 roku, w Odrze zanurkował na oczach świadków śmiałek, który założył na siebie niesamowity, zupełnie nowatorski skafander wrocławskiego wynalazcy! Kilka miesięcy później ukazała się książka „Beschreibung einer in allen Flüssen brauchbaren Tauchermaschine”, podsumowująca pionierski wrocławski eksperyment. Sprawą zainteresowała się prasa naukowa w całej Europie! Już w 1799 roku tłumaczenie fragmentu dzieła ukazało się w Londynie na łamach „The Philosophical magazine” - jednego z najstarszych czasopism naukowych wydawanych w języku angielskim. Kilka dziesięcioleci później wynalazek wrocławskiego konstruktora został opisany w francuskim almanachu „Les merveilles de la science” (Cuda nauki). 


Karl Heinrich Klingert – wynalazca, i Fryderyk Wilhelm Joachim, jego asystent, myśliwy, który założył rewolucyjny skafander – przeszli do historii! Dziś wzmianki na ich temat znajdują się w encyklopediach i książkach historycznych, a rekonstrukcje skafandra w muzeach.  


Karl Heinrich Klingert urodził się 16 stycznia 1760 roku w Herrnprotsch koło Wrocławia, dziś to Pracze Odrzańskie, osiedle Wrocławia. Zmarł  1 marca 1828 roku we Wrocławiu. Był mechanikiem i wynalazcą. Jego nazwisko szczególnie mocno kojarzy się z wynalazkiem skafandra do nurkowania. Dolnoślązak zaprezentował swój śmiały i nowatorski prototyp 24 czerwca 1797 roku. Eksperyment przy udziale publiczności odbył się pod Wrocławiem. Polegał na wejściu nurka do Odry i ścięcie siekierą drzewa, które znajdowało się w rzece. Próba powiodła się, a asystent naukowca - Fryderyk Wilhelm Joachim - nie tylko przebywał pod wodą podczas najdłuższego zanurzenia aż 13 minut, ale też mógł poruszać się, a nawet pracować! Sukces doświadczenia zachęcił badacza do wydania pracy na temat jego skafandra (Tauchermaschine) i projektu stacji do nurkowania na głębsze i dłuższe zejścia pod wodę. W „Beschreibung einer in allen Flüssen brauchbaren Tauchermaschine” Klingert wyjaśnił pobudki swojej pracy oraz możliwości wynalazku. Jak stwierdził we wstępie „zawsze starałem się być użytecznym dla moich współobywateli poprzez nowe wynalazki”. Skafander powstał po to, by „człowiek mógł godzinami przebywać pod wodą bez niebezpieczeństwa, chodzić po dnie rzeki, szukać zatopionych ciał, piłować lub ciąć kłody i wykonywać inne czynności w celu ratowania…”. W obszernych podpunktach naukowiec i wynalazca opisał budowę maszyny oraz jej zalety (główną było to, że „człowiek mógł chodzić pod wodą, swobodnie oddychać i swobodnie działać”. 



Klingert Beschreibung einer in allen Flüssen brauchbaren Tauchermaschine”, Breslau, 1797 (Google Books) 

Nie tylko autorska publikacja Klingerta, która ukazała się we Wrocławiu w 1797 roku, była świadectwem jego niezwykłego dokonania. Opis jego eksperymentu ukazał się na łamach regionalnego czasopisma „Schlesische Provinzialblätter” w numerze lipcowym („Schlesische Provinzialblätter”, 1797, 26. Bd., 7. St.: Julius, str. strony 55 – 58). 


„Schlesische Provinzialblätter”, 1797, 26. Bd., 7, wolne media, za: sbc.org.pl/


Bardzo szybko, bo już w 1799 roku tłumaczenie części pracy naukowej Klingerta o jego pionierskim skafandrze „Tauchermaschine” ukazało się w brytyjskim „The Philosophical magazine”. Periodyk specjalistyczny jest jednym z najstarszych czasopism naukowych wydawanych w języku angielskim! Artykuł pod tytułem „Description of a new diving machine proper for being employed in river" wymienił okoliczności wrocławskiego eksperymentu i szczegóły konstrukcyjne urządzenia. 


The Philosophical magazine”, Description of a new diving machine proper for being employed in river", London, 1799, domena publiczna, Natural History Museum Library, London, za: https://www.biodiversitylibrary.org/ licencja by-nc/3.0/


W kolejnych latach, jeszcze za życia Klingerta ukazało się wiele wzmianek na temat nurkowania w Odrze w nowatorskim kostiumie z aparatem do oddychania. Publikacje te ukazywały się w Niemczech, Anglii, USA, Francji, Hiszpanii czy Danii. Niektóre z nich to: „Magazin aller neuen Erfindungen, Entdeckungen und Verbesserungen für Fabrikanten, Manufakturisten, Künstler, Handwerker und Oekonomen”, „Geschichte der Erfindungen in allen Theilen der Wissenschaften und Künste”, „The Cyclopædia; Or, Universal Dictionary of Arts, Sciences, and Literature” (Londyn), „Memorial Literario o Biblioteca Periodica de ciencias, literatura y artes” (Madryt), „Nordisk landvæsens og landhuusholdnings magasin” (Kopenhaga). 


skafander Klingerta, „Les merveilles de la science”, 1870, wolne media, wikimedia.org 


Po latach, tuż przed śmiercią, w 1822 roku, Klingert przypomniał o sobie ponownie, publikując we Wrocławiu „Nachtrag zur Geschichte und Beschreibung einer Tauchermaschine nebst der Erklärung einer Laterne oder Lampe, die in jeder verdorbenen Luft und im Wasser brennt”. Wywód wynalazcy jest świadectwem tego, że jego odkrycie nie zyskało oczekiwanej i należytej uwagi, a sam badacz nie był w stanie samodzielnie, bez wsparcia patronów, czynić dalszych eksperymentów i udoskonaleń. 



rekonstrukcja skafandra Klingerta na ekspozycji w Hydropolis we Wrocławiu 

Jego doświadczenia i próby zwrócenia uwagi na pożyteczny wynalazek nie poszły jednak na marne. Kolejni badacze pracowali nad skafandrami i doskonalili projekty, które były coraz lepsze, m.in. dzięki nowym technologiom w tym wynalezieniu gumowych materiałów. 

W II połowie XIX wieku o wrocławskim prototypie przypomniał francuski publicysta naukowy Louis Figuier. W jego dziele „Les merveilles de la science” (Cuda nauki lub opis współczesnych wynalazków) w tomie z 1870 roku znajduje się rozdział poświęcony aparaturze do nurkowania („La cloche à plongeur et le scaphandre”). O dokonaniu Klingerta czytamy tam: „Le premier appareil qui constitue un essai dans la direction du scaphandre proprement dit, date de l’année 1797. Il fut inventé en Allemagne, par un certain Klingert, de Breslau” (Pierwsze urządzenie, które stanowi próbę w kierunku budywy samego skafandra, pochodzi z roku 1797. Zostało wynalezione w Niemczech przez niejakiego Klingerta z Wrocławia). Książka zawiera nie tylko opis urządzenia i okoliczności eksperymentu, ale i nową ilustrację urządzenia, które opracował w XVIII wieku genialny wrocławski konstruktor. 


„Les merveilles de la science” (Google Books) 

W 2011 roku w Gdyni odbyła się wystawa  „Karl Heinrich Klingert (1760-1828). Urządzenia do Nurkowania”. 25 czerwca 2016 roku przy brzegu Wyspy Słodowej we Wrocławiu odbyła się rekonstrukcja nurkowania w replice XVIII-wiecznego skafandra wymyślonego przez Klingerta. 20 września 2021 roku premierę miał animowany, fabularny film „Skafander Klingerta” w reżyserii Artura Wyrzykowskiego



Skafander Klingerta” (2011) - trailer (YouTube)


Rekonstrukcja skafandra eksponowana jest w Hydropolis – centrum wiedzy o wodzie we Wrocławiu. 



rekonstrukcja skafandra Klingerta na ekspozycji w Hydropolis we Wrocławiu 

Post został opublikowany w 2022 roku z okazji 225. rocznicy pionierskiego nurkowania w Odrze pod Wrocławiem. 


Polecam również:

>> Lazurowa Grota ze snów wrocławianina – jak Dolnoślązak odkrył włoską atrakcję wartą miliony! (o artyście z Wrocławia, który nurkując u wybrzeży Włoch, odkrył jedną z najciekawszych atrakcji Capri) 

>> Magia wody – wybór dolnośląskich potoków, rzek, jezior, fontann i wodospadów (GALERIA)

oraz posty oznaczone tagiem:

#ciekawostka,   #Wrocław,    #Odra 

#nauka,   #wynalazek

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz