W rodzinnej Legnicy ma swoją ulicę przy Akademii Rycerskiej. Zrobił międzynarodową karierę. Znał się z najwybitniejszymi kompozytorami i wykonawcami muzyki operowej, filharmonicznej i rozrywkowej XIX wieku. Jego utwory wciąż są wykonywane i nagrywane. Dzięki niemu Moniuszko usłyszał w Warszawie muzykę Wagnera. Jego słynna orkiestra była podziwiana przez Nietzschego, Hauptmanna, a nawet opisana w bestsellerowej niemieckiej powieści oraz w polskich dziełach literackich! Muzycy z kapeli legnickiego mistrza założyli zespół, który dziś słynie jako Filharmonicy Berlińscy.
1.jpg)
Zaczynał od gry na skrzypcach, doszedł na szczyty kariery muzycznej.
Benjamin Bilse urodził się 17 sierpnia 1816 roku w Legnicy (wówczas Liegnitz). Zmarł 13 lipca 1902 roku w rodzinnej śląskiej miejscowości. Był dyrygentem i kompozytorem oraz popularyzatorem muzyki symfonicznej. Był synem właściciela legnickiej gospody. Urodził się w rodzinie wielodzietnej. Początkowo naukę gry na instrumentach pobierał w Legnicy. Udało mu się wyjechać do Wiednia na naukę gry na skrzypcach. Przy okazji grywał w orkiestrze słynnego Johanna Straussa. Po powrocie na Dolny Śląsk próbował swoich sił w nie tak bujnym, jak wiedeńskie, życiu muzycznym w Legnicy. Pomimo wielu trudności, starał się wybić ponad przeciętność i rozwinąć skrzydła. Założył własną kapelę, która dzięki... rozwijającej się kolei stała się popularna w Europie. Muzycy Bilsego koncertowali wszędzie tam, gdzie wygodnie i szybko dało się dojechać po torach. Stąd ich występy w Berlinie, Warszawie czy Dreźnie.
Bilse grywał m.in. w słynnej Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, a występom jego kapeli przysłuchiwał się Stanisław Moniuszko, twórca polskiej opery narodowej. W repertuarze goszczących w stolicy muzyków znajdowała się m.in. uwertura do „Tannhäusera” Wagnera – opery z 1845 roku, czyli ledwie 3 lata starszej od „Halki” Moniuszki. Koncert, który jest ważny dla omawianego kontekstu, odbył się w 1868 roku. W Warszawie cały "Tannhäuser" został wystawiony dopiero w 1883 roku, czyli już po śmierci Moniuszki i w roku śmierci Wagnera. Dla polskiego kompozytora była to w 1868 roku świeża i nowoczesna muzyka, która go oczarowała.
"Orkiestry wędrowne obznajmiały publiczność z dawniejszemi i nowszemi dziełami instrumentalnemi znakomitych twórców muzycznych; wielką mianowicie pod tym względem dla Warszawy oddała przysługę wyborna orkiestra Bilse'go z Lignicy"
"i najsławniejszy ze wszystkiego Bilse, dyrektor opery szląskiej, używajacy równej sławy co Strauss w Wiedniu"
("Na warszawskim bruku" Jan Kanty Turski, powieść, w: "Dziennik Literacki" 1867)
"Bilse, dyrektor słynnej orkiestry, odwiedzający prawie corocznie Warszawę, wybudował sobie pod Berlinem przepyszną willę, którą nazwał „Varsavia“. Jak na Niemca dowód to wielkiej wdzięczności!"
("Kronika", 1875)
"Dźwięcz walczyku, dźwięcz w Dolinie, Brawo, brawo, Sonnenfeld ! Tutaj bawiąc cię Warszawo , Fliege, Bilse zbiera geld. Bilse , Fliege, brawo! brawo!"
(Feliks Schober, libretto operetki "Podróż po Warszawie" 1879)
Bilse wykonywał muzykę ambitną, ale też związany był z typowo rozrywkowym repertuarem, charakterystycznym dla jego czasów. Komponował modne walce, marsze, polki. Nadawał im dowcipne i charakterystyczne tytuły, które odnosiły się do bieżących wydarzeń czy modnych tematów. Jedna z jego kompozycji została poświęcona... kolei, której muzyk tak wiele zawdzięczał.
Warto dodać, że jego współpraca z mistrzem muzyki rozrywkowej – Johannem Straussem – sięgała dalej niż tylko młodzieńczych kontaktów Bilsego. Wiedeński muzyk najął orkiestrę legniczanina na występy podczas Wystawy Światowej w Paryżu w 1867 roku. Był to wielki przywilej, świadczący o renomie kapeli Bilsego.
O popularności jego muzyków i występów pod batutą Bilsego świadczą m.in. wzmianki o koncertach Dolnoślązaka i jego kapeli w listach takich osób, jak noblista Gerhart Hauptmann, filozof Friedrich Nietzsche. Sława orkiestry Bilsego została też utrwalona na kartach cyklu realistyczno-satyrycznych powieści poczytnego pisarza Juliusa Stinde o berlińskiej burżuazyjnej rodzinie Buchholzów. Dzieło to w XIX wieku cieszyły się ogromną popularnością, a w XX wieku doczekało się nawet ekranizacji. O popularności Bilsego świadczyć może też to, że na jednym z swoich obrazów uwiecznił go Adolph von Menzel – wówczas jeden z najpopularniejszych Dolnoślązaków, uznany malarz, autor wielu kultowych dzieł.
W twórczości Bilsego pojawiały się wątki związane z jego ojczystą krainą. Na liście dzieł kompozytora znaleźć można utwory, które związane są w różny sposób z Śląskiem.
Bilse, Schlesische Lieder, Op. 20, WDR Rundfunkorchester Köln (YouTube)
Na koniec warto też dodać, że orkiestra legnickiego mistrza, czyli słynna Bilse'sche Kapelle, w 1882 roku uległa rozpadowi. Część muzyków założyła własny zespół, który początkowo znany był jako "Ehemalige Bilse's Band", a ostatecznie został po prostu Berliner Philharmoniker. Orkiestra ta, związana z Bilsem, jest dziś jedną z najlepszych na świecie.
Ulica na cześć Bilsego znajduje się nie tylko w Legnicy, ale i w Berlinie w dzielnicy Grunewald.
Post opublikowany w 2022 roku w 120. rocznicę śmierci Bilsego.
Polecam również:
#muzyka, #ciekawostka, #Legnica
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz