Budowniczy świątyń, pałaców i teatrów – C.G. Langhans z Kamiennej Góry to nie tylko Brama Brandenburska! (GALERIA + ciekawostki)

W Kamiennej Górze urodził się Carl Gotthard  Langhans, niewątpliwie jeden z najsłynniejszych architektów z Dolnego Śląska. Pozostawił po sobie wiele ciekawych dzieł, między innymi w rodzinnym regionie. Za najsłynniejszy pomniki jego artystycznych dokonań uznawana jest berlińska Brama Brandenburska. 

Langhans (urodzony 15 grudnia 1732 roku w Kamiennej Górze, wówczas Landeshut) uchodzi za najważniejszego przedstawiciela wczesnego klasycyzmu w architekturze Prus. Jego syn, Carl Ferdinand, również był znanym architektem (na ten temat TUTAJ). Carl Gotthard zabierze nas w podróż w miejsca, gdzie stoją do dziś jego dzieła. Głównie na Dolny Śląsk: do Wrocławia, Wałbrzycha czy Dzierżoniowa. Będą to dzieła świeckie: pałace, ale też i sakralne.

popiersie architekta w Muzeum Miejskim w wrocławskim ratuszu 

Pałace możnych i króla 
We Wrocławiu śladem działalności mistrza projektów i budownictwa był rozmaite pałace. Jeden z nich - pałac Hatzfeldtów – niestety nie przetrwał II wojny światowej. Zostały w zasadzie zachowane tylko szczątki (do niedawna galeria sztuki, w 2021 roku ogłoszony plany odbudowy pałacu przez inwestora zamierzającego otworzyć w gmachu luksusowy hotel).
Pięknie prezentować może się natomiast (o ile czeka go zasłużony remont) pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu, do niedawna część biblioteki uniwersyteckiej. Ten nieco schowany reprezentacyjny obiekt leży w samym centrum miasta.

pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu

pałac Hatzfeldtów w czasach świetności, domena publiczna, wikimedia.org

Langhans odpowiadał też za rozbudowę pałacu królewskiego we Wrocławiu. Ten obiekt również został podczas wojny poważnie uszkodzony. Dziś w jego wnętrzach znajduje się m.in. muzeum miejskie.

pałac królewski we Wrocławiu - współcześnie (podczas wojny zniszczono część skrzydeł gmachu)

Architektowi przypisuje się też niekiedy autorstwo projektu pałacu w Jedlinie-Zdroju. 

pałac Jedlinka w Jedlinie-Zdroju 

Święty owal 
Na uwagę zasługują niesamowite świątynie wzniesione przez Dolnoślązaka. Niedaleko swojej rodzinnej Kamiennej Góry, w Wałbrzychu, stanął obiekt sakralny jego projektu. To wciąż świątynia wspólnoty ewangelickiej. Nieco przebudowana – zwłaszcza wieża. Zachował się natomiast zaskakujący układ wnętrza. Owal. Wszystko jest eleganckie, miękkie,  lekkie i stonowane. Warto dodać, że po sąsiedzku położony jest pałac, w którym mieści się obecnie Muzeum Porcelany w Wałbrzychu. Budynek ten zbudował uczeń Langhansa.

Kościół Zbawiciela w Wałbrzychu 

Podobnie wygląda  kościół ewangelicki w Dzierżoniowie (obecnie katolicki pod wezwaniem Marii Matki Kościoła). Tam dodatkowo całość urozmaicają barwy i ciekawe zastosowanie różnych porządków architektonicznych w kolumnadach empor. Zwiedzający w 1800 roku ten region John Q. Adams, przyszły prezydent USA, w swoich listach zanotował, że nie widział nigdy wcześniej równie eleganckiej świątyni.

poewangelicki kościół w Dzierżoniowie 

Kamiennogórski architekt był też odpowiedzialny za zbudowanie wielu innych świątyń. Wszystkie je łączy charakterystyczny wystrój. Słynna jest świątynia w Żeliszowie, obecnie w odbudowie. Wrocławianie mogą echa stylistyki Langhansa znaleźć też w kościele Opieki św. Józefa we Wrocławiu, który zbudował syn - Carl Ferdinand.

Berlińskie dzieła 
Najsłynniejszą pamiątką po dolnośląskim architekcie jest jego berlińskie dzieło, symbol stolicy Niemiec, jak i całego kraju (pojawia się m.in. na monetach, znaczkach, plakatach....), jeden z najlepiej rozpoznawalnych budynków Europy – Brama Brandenburska.

Brama Brandenburska w Berlinie 

Brama Brandenburska w Berlinie  - miniatura w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze

teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej, wolne media, wikimedia.org 

Langhans był też odpowiedzialny za przebudowę Staatsoper Unter den Linden – jednej z najsłynniejszych scen teatru muzycznego Niemiec i Europy. Więcej o tym obiekcie i jego historii TUTAJ. 

Staatsoper Unter den Linden

Langhans został pochowany we Wrocławiu po swojej śmieci w 1808 roku. Jego grób nie zachował się. W ubiegłym roku na berlińskim cmentarzu (Friedhöfe vor dem Halleschen Tor) stowarzyszenie Carl-Gotthard-Langhans-Gesellschaft Berlin ufundowało pamiątkowe mauzoleum dla słynnego architekta i jego syna, wrocławianina z urodzenia. W 2018 roku w dniu 210. rocznicy śmierci mistrza (1 października) tablica na cześć Langhansa zawisła w okolicach słynnej bramy (Hotel Regent Berlin, Charlottenstraße 49).

tablica pamiątkowa na dziedzińcu Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

wybór ważniejszych realizacji tego mistrza:

• 1762–1765 – przebudowa pałacu Hatzfeldtów w Żmigrodzie
• 1766–1773 – pałac Hatzfeldtów we Wrocławiu
• 1776–1781 – pałac rodziny von Saurm w Samotworze 
• 1785–1787 – pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu
• 1785–1788 – kościół ewangelicki w Wałbrzychu
• 1785–1789 – kościół ewangelicki w Sycowie
• 1788 – przebudowa Staatsoper Unter den Linden przy Unter den Linden 7 w Berlinie
• 1789–1790 – teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej
• 1788–1791 – Brama Brandenburska w Berlinie
• 1795–1798 – kościół ewangelicki w Dzierżoniowie, obecnie katolicki pod wezwaniem Marii Matki Kościoła
• 1796–1797 – kościół ewangelicki w Żeliszowie, obecnie w trakcie odbudowy
• 1796–1797 – rozbudowa pałacu królewskiego we Wrocławiu
• 1803–1807 – kościół ewangelicki w Rawiczu

Polecam również:

• Schinkel – płodny i wszechstronny artysta (ślady na Dolnym Śląsku i nie tylko)
• Dom mistrza i Świątynia jego sztuki – wagnerowskie gmachy i dolnośląskie konteksty (z wizytą w Bayreuth w poszukiwaniu związku z Śląskiem) (GALERIA + ciekawostki) (architekt z Dolnego Śląska)
• Wrocławski Langhans i jego dolnośląskie oraz berlińskie dzieła (architekt i pionier VR)
• Wielki architekt, kolega Wagnera, syn kamiennogórzanina
• Hala Stulecia - arcydzieło Maksa Berga (GALERIA + muzyka)

posty oznaczone tagami:

#architektura