4 marca 2019 roku przypadła 200.
rocznica urodzin autorki „Poganki”. Słynna XIX-wieczna
skandalistka była gościem sudeckiego uzdrowiska 160 lat temu. W 2018 roku w
Hali Spacerowej zawisła tablica pamiątkowa poświęcona tej
nietuzinkowej postaci.
tablica pamiątkowa w Szczawnie-Zdroju
Dzięki zaangażowaniu uzdrowiska i organizacji społecznych w listopadzie 2018 roku, w 100-lecie nadania kobietom praw wyborczych w odrodzonej Polsce, odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej Narcyzę Żmichowską. Nazwisko tej ciekawej Polki pojawiło się już wcześniej na elewacji Zakładu Przyrodoleczniczego. Pisarka została tam wyliczona w gronie słynnych Polaków, którzy kurowali się w dawnym Bad Salzbrunn (co ciekawe, zaledwie 3 lata po pobycie pisarki w uzdrowisku, urodził się tam słynny Noblista literacki, Gerhart Hauptmann).
Hala Spacerowa (wersja z końca XIX wieku) oraz tablica poświęcona pisarce
Żmichowska zasłynęła jako rzecznika
praw kobiet (emancypantka, dziś powiedzielibyśmy – pionierka ruchu
feministycznego), walcząc o swoje miejsce w hierarchii społecznej
zdominowanej przez mężczyzn. Robiła to na wielu polach. Zarówno
zdobywając edukację, udzielając jej, ale też uczestnicząc
aktywnie w ruchu niepodległościowym. Zaskakiwała ekscentryczną
swobodą obyczajów i podejściem do społecznych barier. Zasłynęła
jako autorka powieści romantycznej „Poganka” (1846). W Szczawnie nie tylko kurowała się, ale - zdaniem historyków - również konspirowała, m.in. z Sewerynem Elżanowskim.
nazwiska słynnych Polek i Polaków, którzy gościli w Szczawnie do 1901 roku
Miała grono współpracownic,
zwolenniczek i uczennic. Kobiety skupione wokół jej warszawskiej
grupy feministycznej nazywały siebie Entuzjastkami. Był to bardzo
nowoczesny ruch jak na tamte czasy. Zajmowały się działalnością
edukacyjną, walką o prawa kobiet, ale też konspiracją
niepodległościową.
Żmichowska zmarła 25 grudnia 1876
roku.
wieża Anny w parku w Szczawnie, która istniała już w czasach pobytu pisarki w dolnośląskim uzdrowisku
widok z wieży na uzdrowisko
dwa lata przed pobytem pisarki w Szczawnie koncertował tam Wieniawski. Słynny skrzypek i kompozytor, kuracjusz uzdrowiska ma w Szczawnie m.in. dwa pomniki, park oraz teatr swojego imienia
W 1930 roku jej „Poganka” ukazała
się w serii wydawniczej „Biblioteka Narodowa" (najważniejsza i
najstarsza polska seria, ukazująca się od 1919 roku) pod numerem
121. w opracowaniu Tadeusza „Boya” Żeleńskiego (z tym
archiwalnym wydaniem można się za darmo zapoznać dzięki POLONIE Biblioteki Narodowej – w linku). Żeleński opisał też Żmichowską w swojej książce "Ludzie żywi" (1929 - link do lektury tutaj). W 1930 roku wydał cykl listów pisarki i Wandy Pauliny Żeleńskiej z domu Grabowskiej, jego matki, która przyjaźniła się z autorką "Poganki" (listy - wydane jako "Narcyssa i Wanda" również można również przeczytać online - link)
Tadeusz "Boy" Żeleński, jeden z najwybitniejszych polskich krytyków literackich, eseista, barwna postać XX-lecia Międzywojennego, badacz życia i twórczości Żmichowskiej, syn jej przyjaciółki - pomnik na krakowskich Plantach
zaledwie kilka kroków od miejsca, gdzie znajduje się tablica poświęcona polskiej pisarce, znajdują się też inne upamiętnienia słynnych literatów, w tym noblisty
Warto dodać, że ważnym upamiętnieniem pisarki jest XV Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Narcyzy Żmichowskiej, które działa w jej rodzinnej Warszawie (Zespół Szkół nr 67). W 2019 roku szkoła świętuje 100-lecie istnienia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz