Fontanny i źródła – ulga w czasie upałów, dzieło sztuki w przestrzeni miejskiej. Ciekawe wodotryski z Dolnego Śląska i nie tylko

Już od wieków ludzie (i zwierzęta!) cenią sobie walory tryskającej z fontann wody. Ochładza ona upalne letnie powietrze, daje też wytchnienie naszym braciom mniejszym, szukającym ulgi w pragnieniu w czasie letniego ukropu. Ten wspaniały wynalazek był też pretekstem do budowania złożonych konstrukcji, ciekawych a nawet kontrowersyjnych dzieł sztuki. Fontanny zapisały się w kulturze na trwałe – widzimy je w parkach i na słynnych placach, możemy zobaczyć w filmach, ale też usłyszeć w muzyce. 

Znane były już w antycznych kulturach. Kojarzone z mistrzowskimi projektami z Rzymu czy Wersalu. Dziś budujemy także multimedialne, nowatorskie wodotryski łączące żywioł wody z światłem i dźwiękiem. Fontanny mają w sobie ducha czasu, a jednocześnie są wiecznie młode. Szumiące, kojące. Wspaniałe wodotryski potrafią też szokować. Przegląd interesujących fontann z Dolnego Śląska i nie tylko (plus Łużyce i inne tereny historycznie związane z Dolnym Śląskiem) 


Mezopotamia, Grecja i Rzym – już tam cieszono się dobroczynnym wpływem wody tryskającej z fontann, ale i tej płynącej sztucznymi kaskadami czy ze źródełek tworzonych ludzką ręką. Powstawały fontanny prywatne, na użytek właścicieli pałaców czy zamków, ale też publiczne. Wodotryski i źródełka w formie pomników oraz sadzawek. Przywiązanie do tego typu atrakcji i luksusu zostało. Do dziś buduje się ciekawe formy tego typu urządzenia. Często taka mała architektura staje się symbolem miejsca, w którym się znajduje.

fontanna przed pijalnią wód w Szczawnie-Zdroju 

fontanna Chłopiec z łabędziem (niem. Knabe mit Schwan) – rzeźba autorstwa Theodora Erdmanna Kalidego, która znajduje się w wielu miejscach. Tu wersja z Parku Staromiejskiego we Wrocławiu 

fontanna w Parku Centralnym w Świdnicy 

fontanna w Złotoryi 

fontanna na Placu Solnym we Wrocławiu 

fontanna z Atlasem na rynku w Świdnicy 

fontanna na rynku w Wałbrzychu nocą 

fontanna w Świebodzicach 

fontanna z niedźwiadkiem przed ratuszem we Wrocławiu 

fontanna na wałbrzyskim rynku 

fontanna w Otmuchowie (historycznie Dolny Śląsk)

Myśląc o fontannach, które szczególnie utrwaliły się w kulturze, na pewno wymienimy choćby takie, jak: Fontana di Trevi i Fontana del Tritone w Rzymie. To piękne dzieła dawnej sztuki, idealnie pasujące do Wiecznego Miasta. Miniaturowa kopia tego zabytku znajduje się w Kłodzku w parku miniatur Minieuroland. 

Fontana di Trevi w Rzymie - miniatura w parku miniatur Minieuroland w Kłodzku 

fontanna z szermierzem przed gmachem głównym Uniwersytetu Wrocławskiego 

fontanna w ogrodzie różanym w Świdnicy 

Pałacowe i zamkowe luksusy 
Na wspaniałe fontanny natrafić można w rozmaitych rezydencjach. Nie tylko Wersal może poszczycić się cudeńkami, które radują nas wodą. Piękne fontanny ma również zamek Książ w Wałbrzychu i inne rezydencje. 

fontanny w pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim 

fontanny na tarasach i dziedzińcu zamku Książ w Wałbrzychu 

fontanna na dziedzińcu pałacu królewskiego we Wrocławiu 

Z parków i placów
Oczywiście już wieki temu zaczęły się też pojawiać fontanny publiczne. Ulokowane na placach czy też w innych miejscach. Cieszyły one mieszkańców mniejszych i większych miast. Czasami miały formę zwykłych sadzawek z wodotryskiem, jednak przybierały też formę bardziej złożoną i znaczącą. Pokazywały prestiż i bogactwo, ale też rozmaite konteksty kulturowe, związki mieszkańców z lokalizacją i trybem życia. Na uwagę zasługują choćby fontanny Neptuna. Zdarzały się też inne ludzkie i zwierzęce figury. Fontanny przypominające istoty żywe często przedstawiają inne mityczne stworzenia morskie czy też alegorie rzek lub mórz (nimfy lub bóstwa). Zdarza się, że są to osoby związane z wodą (np. św. Jan Chrzciciel). 

fontanna z Neptunem w Świdnicy 

fontanna z posągami alegorycznymi Walki i Zwycięstwa we Wrocławiu 

fontanna z Neptunem w Jeleniej Górze 

studnia miejska w Kłodzku, fontanna w kształcie lwa czeskiego 

Anielska fontanna (niem. Angel Brunnen) w Bolkowie, w miejscu dawnego kościoła ewangelickiego 

fontanna na rynku w Strzegomiu 

fontanna przy deptaku w Szczawnie-Zdroju 

fontanna w Parku Szwedzkim w Szczawnie-Zdroju 

fontanna przed domem zdrojowym w Szczawnie-Zdroju 

fontanna w Świdnicy 

fontanna przed gmachem UWr we Wrocławiu 

fontanna w Polanicy-Zdroju 

fontanna w Polanicy-Zdroju 

fontanna "Kula" w Polanicy-Zdroju typu sferycznego "Kugel fountain", inna tego rodzaju znajduje się w Tarnowie, pierwsza tego typu fontanna na świecie powstała w latach 80. XX wieku 

fontanna w parku w Lądku-Zdroju 

Fontanna Muschelminna w Goerlitz, najpiękniejsza fontanna w słynnym "Europamieście" na polsko-niemieckim pograniczy na Łużycach 

Fontanna Neptuna w Görlitz, zbudowana w 1756 roku przez Johanna Georga Steinmetza Mattauscha z Rakowic Małych koło Lwówka Śląskiego

fontanna Neptuna w Legnicy 

fontanna Chłopiec z łabędziem, wersja z Legnicy 

fontanna przed ratuszem w Kłodzku 

Fontanna w Gryfowie Śląskim tzw. "pomnik wagarowicza"

fontanna Trytona w Nysie, śląska wersja arcydzieła Berniniego z Rzymu 

fontanna w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu 

źródełko św. Jadwigi w Lądku-Zdroju 

fontanna przy deptaku w Świeradowie-Zdroju 

fontanna św. Jana Chrzciciela na rynku w Nowej Rudzie 

wodotrysk "Jaszczur" nad Włodzicą w Nowej Rudzie 

fontanny na rynku w Świdnicy 

rynek w Kamiennej Górze 

Park Zdrojowy w Cieplicach 

Nowoczesne ciekawostki 
Wraz z rozwojem cywilizacji i techniki zwiększyła się możliwość ciekawego wykorzystania pomysłu na tryskanie wody. Zaczęto budować np. fontanny multimedialne – takie, które oprócz wrażeń związanych z ruchem życiodajnej cieczy, cieszą też muzyką czy kolorami. Zmieniła się też stylistyka. Zamiast alegorycznych figur zaczęły się coraz częściej pojawiać bardziej abstrakcyjne wzory, albo proste geometryczne kształty. Przykładem ciekawego, inspirującego modelu może być „El Alamein Fountain” z Sydney. Dzieło zaprojektowane i zbudowane w latach 1959–1961 przez Roberta Woodwarda. Ten wodotrysk, będący jednocześnie wojennym monumentem, przypomina dmuchawiec. Projekt fontanny otrzymał nagrodę Woodward the New South Wales Institute of Architects i stał się hitem. W wielu miejscach na całym świecie powstały i wciąż powstają wodotryski wzorowane na pomyśle z Sydney. Takie fontanny można znaleźć np. w Dreźnie, ale też niewielkiej, urokliwej Szczytnej na Ziemi Kłodzkiej.

fontanna multimedialna przy Pergoli i Hali Stulecia we Wrocławiu 

fontanna "dmuchawiec" w Szczytnej z 2011 roku

nieczynna fontanna z kamiennogórskiego rynku (obecnie OWŚ Zalew w Kamiennej Górze), wstępnie przeznaczona dla Wałbrzycha, jako wodotrysk przypominający drzewo z herbu tego miasta

fontanna przy murach miejskich i estakadzie kolejowej w Strzegomiu 

fontanna z krasnalami we Wrocławiu 

fontanna w parku w Dusznikach-Zdroju 

fontanna na rynku w Kamiennej Górze 

fontanna multimedialna w parku w Jedlinie-Zdroju 

fontanna przy deptaku w Kudowie-Zdroju 

fontanna w Polanicy-Zdroju 

pokaz fontanny multimedialnej we Wrocławiu 

Małe a cieszy 
Urokliwe są też piękne małe wodotryski, źródełka, poidełka i tym podobne. Na przykład w uzdrowiskach znajdują się fontanny, które serwują wodę pitną ze zdrowotnych ujęć. Na wyróżnienie zasługuje również ciekawostka orientalna spotykana w ogrodach. To fontanna sōzu z grupy urządzeń ogrodowych Shishi-odoshi, spotykanych w ogrodach japońskich. Taka fontanna zbudowana jest z rurek bambusowych, które stanowią urządzenie kinetyczne – poruszające się. Celem fontanny jest... odstraszanie zwierząt niszczących uprawy i ogrody! Nawet jeżeli pierwotna funkcja tego urządzenia jest zupełnie zapomniana, to cieszy ono oko swoim wyglądem i pomysłowością.

źródło przy zrujnowanym pawilonie w parku w Sokołowsku 

Leśne Źródło z cytatem z Goethego w Sokołowsku 

orientalna fontanna w ogrodzie japońskim w Jarkowie 

fontanny z bambusa w ogrodzie japońskim w Jarkowie 

fontanna typu sōzu w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu

******

post z cyklu WOW

Wow! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam TUTAJ

***

polecam również:

Magia wody – wybór dolnośląskich potoków, rzek, jezior, fontann i wodospadów (GALERIA)

*****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku