Ojciec Amadeusza i śląscy artyści (Leopold Mozart i wielki poeta ze Strzegomia oraz tajemniczy kompozytor Ślązak)

Nazwisko Mozart kojarzy się zwykle od razu z słynnym Wolfgangiem Amadeuszem, genialnym kompozytorem, pianistą, mistrzem opery, Klasykiem Wiedeńskim. Tymczasem w historii muzyki zapisali się też inni członkowie rodu: Leopold – ojciec, Maria Anna – siostra, Franz Xaver (lwowski Mozart) i Karl Thomas – synowie. Właśnie senior rodu miał ciekawe związki z artystami śląskimi. 

W 2019 roku minęła 300. rocznica urodzin ojca, pierwszego nauczyciela i managera genialnego Amadeusza. Kilka ciekawostek na jego temat. 


Johann Georg Leopold Mozart urodził się 14 listopada 1719 roku w Augsburgu. Zmarł zaś 28 maja 1787 roku w Salzburgu. Był skrzypkiem i kompozytorem. Był też nauczycielem Wolfganga Amadeusza i jego siostry, nazywanej Nannerl. Komponował msze, symfonie i koncerty. Jego pracodawcą był biskup Hieronymus von Colloredo (jego ojciec Rudolph był właścicielem pięknego zamku Opočno – około 28 km od Kudowy-Zdrój). W moim tekście o dwóch artystach: poecie i muzyku, którzy mają związek z rodziną Mozartów. To wpływowe osobowości kultury i zarazem tragiczne postaci.

Leopold Mozart, wolne media, wikimedia.org

Nie syn a ojciec? 
Johann Christian Günther przyszedł na świat 8 kwietnia 1695 roku w Strzegomiu. Był wybitnym śląskim poetą pierwszej połowy XVIII wieku. Liryk mieszkał m.in. w Jeleniej Górze i Kamiennej Górze. Publikacje wierszy (napisał ich około 600) i listów Günthera pochodzą już z czasów po jego śmierci. Twórca zmarł schorowany w wieku zaledwie 27 lat. Po śmierci zaczęła się właściwa legenda poety. Wiele wierszy tego mistrza pochodzi z tzw. okresu jeleniogorsko-lubinskiego.

Johann Christian Günther, popiersie, CAS Carmel w Strzegomiu 

Jego wiersze zyskiwały coraz większą popularność. Muzykę do jego utworów lirycznych komponowali rozmaici kompozytorzy (w tym Telemann). W 1772 lub 1773 roku sam Wolfgang Amadeusz Mozart (jako nastolatek!) miał również sięgnąć po wiersze utalentowanego mistrza rymów ze Śląska - tak przynajmniej uważano przez dziesięciolecia. W katalogu dzieł Mozarta (Köchelverzeichnis) pod numerami 149 i 150 znajdują się pieśni "Geheime Liebe" oraz "Die grossmütige Gelassenheit" do słów Günthera. Obecnie uważa się, że autorem kompozycji był jednak ojciec mistrza, czyli właśnie Leopold (za: "Das Mozart-Buch: Chronik von Leben und Werk").

tablica na rynku w Kamiennej Górze, na kamienicy, w której mieszkał Johann Christian Günther

Badacze sugerują się m.in. uwagami samego Mozarta Seniora w jego listach. Z pewnością jednak nazwisko Mozarta widnieje na partyturze miniatur wokalno-instrumentalnych do słów poety ze Strzegomia. Warto o tym przypomnieć w 300-rocznicę urodzin ojca autora "Wesela Figara" czy "Marsza Tureckiego".
Więcej o poecie TUTAJ.

domniemane arie Wolfganga Amadeusza Mozarta, napisane przez jego ojca Leopolda do słów poety ze Strzegomia, Johanna Christiana Günthera (muzyka: YouTube)

Johann Christian Günthers Gedichte - pośmiertne wydanie poezji poety ze Strzegomia, 1764 - fragmenty pieśni: z 28. do "Geheime Liebe" Mozarta trafiła pierwsza i ostatnia strofa Günthera, z 13. do "Die grossmütige Gelassenheit"  trafiła pierwsza strofa) (za: Google Books) 

Mistrz i grzyby 
Johann (Jean) Schobert (Schubart) (Chobert) to niezwykle tajemnicza postać. Nie znamy ani dokładnej daty jego urodzin, ani też miejsca. Zwykle badacze podają orientacyjnie, że przyszedł na świat między 1720 (np. za: „Chamber Music from Haydn to Bartok”) a 1740 rokiem (np. za: „The Age of Mozart and Beethoven”). Zagadką pozostaje jego ojczyzna. W opracowaniach trafiamy na opinię, że był Ślązakiem (za: „W.A. Mozart”, czy „The Piano Quartet and Quintet: Style, Structure, and Scoring”). O tym, że ten muzyk był Ślązakiem, wspominał też (“Schobert était Silésien”) żyjący w jego czasach baron Friedrich Melchior von Grimm (jego przyjaciółmi byli Diderot i Rousseau), znany pisarz i popularny w Europie krytyk muzyczny (za: "Early Keyboard Journal" i "Mozart: The Man & His Works"). Od 1760 roku Schobert był mieszkańcem Paryża.

muzykująca rodzina Mozartów podczas wielkiego tournée po Europie, wolne media, wikimedia.org 

Tam spotkał w 1763 roku Leopolda Mozarta koncertującego podczas wielkiego tournée ze swoimi cudownymi dziećmi (Wolfgang Amadeusz miał wtedy 7 lat, jego siostra 12). Mały Mozart - jak mówią przekazy - z łatwością grał sonaty skomponowane przez Schoberta. Sam Leopold chwalił się w listach, że jego syn i córka świetnie sobie radzą z kompozycjami spotkanych we Francji autorów. Rzekomo uwaga o "dziecinnej" prostocie kompozycji Schoberta wyrażona przez Leopolda miała urazić autora dzieł, które okazały się jednak bardzo ważne. Ostatecznie Leopold niezbyt pochlebnie ocenił muzyka, którego oddziaływania nie dostrzegł. Frazy zawarte w utworach śląsko-francuskiego mistrza miały wpłynąć na chłonny umysł początkującego geniusza. Dyneley Hussey, biograf Mozarta, napisał nawet w swojej książce z 1928 roku, że Schobera można wręcz uznać za pierwszego mistrza Wolfganga Amadeusza, który wpłynął na styl znany nam z wczesnych kompozycji Mozarta. Szczególnie chodzi o "romantyczny" pierwiastek w dziełach klasyka.

Schobert, wolne media, wikimedia.org 

jedna z kompozycji Schoberta, wolne media, wikimedia.org 

Także francuscy muzykolodzy przełomu XIX i XX wieku – znany wagnerysta o polskich korzeniach Téodor de Wyzewa i Georges de Saint-Foix podkreślali rolę Schoberta w ukształtowaniu własnego stylu genialnego symfonika (za: "The Clavier - Violin Sonatas of Wolfgang Amadeus Mozart"). Schobert zmarł wkrótce po spotkaniu z Mozartami. W sierpniu 1767 roku udał się na grzyby. Jego żona, dzieci, on sami, jak i goście obiadu skosztowali zupy z tych, jak się okazało silnie trujących, leśnych skarbów. Skończyło się to zgonem kilku osób, w tym znajomego rodziny Mozartów. Kompozytor mógł mieć wtedy około 27 lat!

Schobert - koncert fortepianowy (YouTube) 

Utwory tragicznie zmarłego kompozytora, który wpłynął na młodego Mozarta, są wciąż grane. Ma je w repertuarze np. znana polska orkiestra muzyki dawnej, Arte dei Suonatori. W 2017 roku Martin Gester wspólnie z muzykami tej orkiestry wystąpił w pałacu Sarny koło Radkowa z programem złożonym z kompozycji Wolfganga Amadeusza Mozarta i Johanna Schoberta. Autor bloga miał niezwykłą przyjemność zasiadać na widowni w czasie tego wyjątkowego wydarzenia kulturalnego.

w dworze Sarny w Ścinawce 9 września 2017 roku kompozycje Mozarta i Schoberta zagrał wspólnie z muzykami Arte Dei Suonatori Martin Gester, sławny klawesynista. Muzycy nagrali płytę "Schobert: Sinfonies au salon" (foto: prywatne zbiory autora bloga) 

Schobert: Sinfonies au salon (YouTube)