5 maja 2022

Löwenfeld – slawista po wrocławskiej uczelni, badacz Kochanowskiego i Górnickiego, tłumacz Sienkiewicza

Wrocławska slawistyka w XIX wieku znana była dzięki takim wykładowcom, jak prof. Cybulski czy Nehring. Uczeń tego ostatniego znawcy literatury polskiej obronił na Dolnym Śląsku doktorat o Kochanowskim, a następnie był tłumaczem dzieł naszego noblisty – Henryka Sienkiewicza. O Raphaelu Löwenfeldzie i jego związkach z literaturą polską pisały polskojęzyczne czasopisma na przełomie XIX i XX wieku. Jego nazwisko pojawia się w biografiach i opracowaniach dzieł autorów „Trenów” i „Pana Wołodyjowskiego”. Co ciekawe o pisarstwie Sienkiewicza doktor z Wrocławia dyskutował z Tołstojem, kultowym pisarzem, 19 razy nominowanym do literackiego Nobla.  Wkład absolwenta dolnośląskiej uczelni w promowanie polskiej literatury wydaje się dziś zapomnianym, a ciekawym zagadnieniem! 



Do Wrocławia przybył z Poznania, później związał się z Berlinem. Zmarł kilka tygodni po swoim ulubionym autorze. 

Profesor Raphael Löwenfeld urodził się 11 lutego 1854 roku w Poznaniu. Pochodził z asymilowanej rodziny żydowskiej. Był slawistą. Kształcił się m.in. we Wrocławiu, gdzie obronił pracę doktorską. Napisał dysertację  na temat twórczości Jana Kochanowskiego.  Praca „Johann Kochanowski (Joannes Cochanovius) und seine lateinischen Dichtungen : ein Beitrag zur Literaturgeschichte der Slawen” została zaprezentowana 30 listopada 1877 roku w Auli Leopoldina Uniwersytetu Wrocławskiego. Swoją pracę doktorską  Löwenfeld dedykował wyjątkowemu naukowcowi. Był nim prof. Władysław Nehring, który zmarł 20 stycznia 1909 we Wrocławiu, a od 1867 roku był profesorem Katedry Języków i Literatur Słowiańskich na Uniwersytecie Wrocławskim. Dziś upamiętnia go m.in. Sala im. W. Nehringa - czytelnia biblioteki Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, nazywana potocznie „Nehringiem”, gdzie cyklicznie odbywają się „Spotkania w Nehringu”. 


Raphael Löwenfeld, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, wolne media, wikimedia.org 


Raphael Löwenfeld, rozprawa doktorska o Kochanowskim, którą obronił w 1877 roku we Wrocławiu, wolne media, POLONA 


dedykacja dla prof. Nehringa, wolne media, POLONA 


Kochanowski, wolne media, wikimedia.org 


Po studiach filologicznych i doktoracie  Löwenfeld był kilka lat wykładowcą języka i literatury słowiańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. W stolicy Dolnego Śląska opublikował m.in. w 1884 roku pracę „Lukasz Gornicki: sein Leben und seine Werke : ein Beitrag zur Geschichte des Humanismus in Polen”. To dzieło na temat Łukasza Górnickiego, polskiego humanisty, sekretarza królewskiego Zygmunta Augusta, autora słynnego „Dworzanina Polskiego” z 1565. Traktat ukazał się również w języku polskim. 



kolejne dzieło Löwenfelda o polskim pisarzu, wolne media, POLONA 


karta tytułowa "Dworzanina" Górnickiego, wolne media, wikimedia.org 

W czasie wyjazdu do Rosji spotkał się z Lwem Tołstojem, jako korespondent niemieckiej gazety. Po powrocie do ówczesnych Niemiec zrezygnował z kariery naukowej i zajął się teatrem oraz tłumaczeniem dzieł autorów słowiańskich, w tym Tołstoja i Henryka Sienkiewicza. Był jednym z pierwszych niemieckich tłumaczy, którzy popularyzowali twórczość wówczas największych pisarzy słowiańskich.  


"Przegląd polski" 1889


W wydanej biografii Tołstoja i opisie spotkania z autorem „Wojny i pokoju” ("Gespräche über und mit Tolstoi") opisał m.in. kilka uwag na temat lektury dzieł Sienkiewicza w domu rodzinnym Tołstoja. Ten cytat wyłapały polskie czasopisma i ukazał się on m.in. na łamach „Kraju” z 1892 roku. 


"Kraj" 1892, wolne media, academica.edu.pl, Biblioteka Narodowa

„Opowiadałem hrabiemu, że dwie powieści Sienkiewicza, Ogniem i mieczem i Pan Wołodyjowski, przetłumaczyłem na język niemiecki i że wkrótce kilka z jego nowelek ukaże się w mym przekładzie....” 

Löwenfeld przełożył na niemiecki m.in. część „Trylogii” i „Bez Dogmatu” Sienkiewicza. Jego tłumaczenie „Pana Wołodyjowskiego” wydane w 1902 roku w Lipsku, doczekało się wznowienia w XXI wieku.  

Pan Wolodyjowski, der kleine Ritter: Historischer Roman, Übersetzt von Raphael Löwenfeld (Google Books) 


Löwenfeld zmarł 28 grudnia 1910 roku w Charlottenburg w Berlinie. Kilka tygodni wcześniej zmarł Tołstoj, a ponad rok wcześniej Nehring. Sienkiewicz otrzymał nagrodę Nobla w 1905 roku. 

Warto jako jeszcze jedną ciekawostkę dodać, że niedaleko Legnicy leżą Warmątowice Sienkiewiczowskie. To wieś w której znajduje się interesujący pałac. Na mocy testamentu Alfreda von Olszewskiego, zmarłego w 1909, miał był przekazany na specyficznych warunkach... Henrykowi Sienkiewiczowi, który jednak spadku nigdy nie przyjął.


Henryk Sienkiewicz, wolne media, wikimedia.org 


Warmątowice Sienkiewiczowskie, pałac, grafika, wolne media, wikimedia.org 


Polecam również posty na blogu oznaczone tagami:

#literatura,    #ciekawostka,   #historia 

#Nobel 


niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz