6 listopada 2022

Jelenia Góra – kraina cydrem płynąca! i Häusler - wynalazca niemieckiego szampana – ciekawostka historyczna o pionierze z Karkonoszy z XIX wieku

Carl Samuel Haeusler, kupiec i przedsiębiorca z Jeleniej Góry, opisywany był jako Apfelweinfabrikant lub Champagnerfabrikant – producent cydru i szampana. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że wytwarzanie tych napojów alkoholowych na skalę przemysłową było wówczas w Niemczech nowatorskie! Zapewniło to Jeleniej Górze miejsce na kartach historii winiarstwa europejskiego. Choć głośniej o pionierskiej roli Zielonej Góry, to z karkonoskiej Jeleniej Góry pochodził pomysłodawca zmieniania śląskiego moszczu winnego i soku jabłkowego w bąbelkowy (i „procentowy”) napój dla dorosłych koneserów! 


Produkty Haeuslera rozsławiły Jelenią Górę nie tylko w ówczesnych Niemczech, ale i w innych miejscach świata. Promowane były na wystawach i targach w odległych zakątkach globu. 


Carl Samuel Haeusler (Häusler) urodził się 6 listopada 1787 roku w Nikolstadt (współcześnie Mikołajowice koło A4 pomiędzy Legnicą a Jaworem), zmarł 13 grudnia 1853 roku w Hirschberg, czyli w Jeleniej Górze w Karkonoszach. Był niemieckim przedsiębiorcą i pionierem w produkcji wina musującego. Kiedy zmarł żegnały go nekrologi nie tylko w prasie lokalnej i śląskiej, ale i w „Monatschrift fur Pomologie”. Jego zasługi dla rozwoju przemysłu przetwórstwa spożywczego są niekwestionowanie (ale nie tylko w kwestii wina był nowatorem i odkrywcą, furorę zrobił też jego cement dekarski). W Jeleniej Górze najlepszą reklamą jego aktywności gospodarczej był gmach Weinhalle. 



Carl Samuel Haeusler, wolne media, wikimedia.org 


zakłady Carla Samuela Haeuslera z Weinhalle w Jeleniej Górze, grafika z XIX wieku, wolne media 


nekrolog Carla Samuela Haeuslera, za: Google Books


Około 1822 roku (jak podają niektóre z opracowań specjalistycznych)  Häusler zaczął wytwarzać w Jeleniej Górze smakowite musujące wino jabłkowe, czyli cydr. Produkt był sprzedawany lokalnie, ale i na Górnym Śląsku oraz w Poznaniu. 

"Na Śląsku z tego owocu pieczołowicie wyrabia się cydr (wino owocowe). Tylko w ubiegłym roku kupiec Häusler w Hirschbergu z około 1000 buszli (śląski Scheffel miał około 70-90 litrów) najlepszych odmian jabłek wyprodukował smaczne wino" - poinformował w 1823 roku "Gemeinnützige Blätter zur Belehrung und Unterhaltung". 

Produkt jeleniogórskiego przedsiębiorcy określany był jako: Cyder, Cyder Schaumwein, Obstwein, Apfelwein. Nawet przewodniki turystyczne po Śląsku zwracały uwagę na to, że w Jeleniej Górze można się napić dobrego i słynnego wina owocowego i musującego. Na fali popularności swojego pionierskiego przedsięwzięcia jego autor, kupiec Häusler opublikował „Die ächte Obstwein - Fabrikation für jede Haushaltung oder die Kunst sich aus Aepfeln...” na temat uzyskiwania swojego sławnego produktu. 


pijący cydr, obraz, XIX wiek, wolne media, wikimedia.org


Jelenia Góra jako miasto fabryki słynnego szampana w przewodniku z XIX wieku, za Google Books

Wynalazek  Häuslera zrodził pomysł na wykorzystanie znanego od wieków śląskiego wina z Zielonej Góry. Friedrich August Grempler, Samuel Häusler i Friedrich Förster założyli spółkę, która jako pierwsza w Niemczech produkowała szampana. Była to tańsza i lokalna konkurencja dla sprowadzanego z Francji oryginalnego wina musującego. To był strzał w dziesiątkę i hit. Początkowo działalność częściowo odbywała się także w Jeleniej Górze. Od 1826 roku nazwisko jeleniogórskiego kupca-wynalazcy kojarzone było również z szampanem z Zielonej Góry, sztandarowym śląskim alkoholem. 



wytwarzanie i przechowywanie cydru oraz szampana na przełomie XIX i XX wieku, wolne media, wikimedia.org 


„W Niemczech mówi się, że kupiec C. Häusler z Hirschberg na Śląsku, który jako pierwszy wyprodukował wina musujące w fabryce” - czytamy w „Die Weinbereitung und Kellerwirthschaft”. 
Takie opracowania, jak „Verbesserter praktischer Weinbau in Gärten und auf Weinbergen”, „Meyers konversations-lexikon”, „Jahres-Bericht” również opisywały pioniera i jego cydr z Jeleniej Góry, który dał początek słynnemu szampanowi z Zielonej Góry. 

Post nie ma na celu promocji napojów alkoholowych, jest opisem historii Dolnego Śląska.

zapraszam również:
#ciekawostka,   #kulinaria,     #JeleniaGóra 

Post został opublikowany w 2022 roku w 235. rocznicę urodzin Haeuslera.


niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 
 
****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 
CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz