8 marca 2023

10 poetek związanych z historycznym Dolnym Śląskiem i ciekawostki dotyczące ich życia i twórczości (XVI – XX wiek)

Czy znacie poetki, które tworzyły lub urodziły się na Dolnym Śląsku przed 1945 rokiem? Zwykle wymienia się przede wszystkim nazwiska mistrzów słowa związanych z regionem, jak Opitz, Angelus Silesius, Eichendorff, Günther czy Morgenstern. Także Panie zasłynęły jako autorki liryki. Chciałbym przypomnieć o wybranych poetkach, które zapisały się w historii regionu i literatury. Ich twórczość jest dziś zwykle zapomniana, zwłaszcza wśród współczesnych mieszkańców Śląska. Tymczasem wiersze śląskich poetek interesowały m.in. Bacha (a nawet Bachów), Berga, Schopenhauera czy króla Hanoweru! 


Kilka ciekawostek o liryczkach związanych z Dolnym Śląskiem od końca XVI wieku do początku XX wieku. 


Christiana Cunradina (25 września 1591 - 25 września 1625) 

Związana z Brzegiem i Wrocławiem. Poetka wczesnego baroku. W śpiewnikach luterańskich znajduje się jej hymn "Herr Christ, dein bin ich eigen", śpiewany do dziś. 


***

Dorothea Eleonora von Rosenthal (ok. 1600 - po 1649) 

Poetka związana z Wrocławiem. Autorka zbioru „Poetische Gedancken an Einen Der Deutschen Poesie sonderbahren Beförderer”. 


***

Elisabeth von Senitz (2 listopada 1629 - 12 lutego 1679)

Urodziła się w Rękowie niedaleko Ślęży. Pisała wiersze przesiąknięte mistyką (do jej poezji pt. „O du Liebe meiner Liebe“ Johann Sebastian Bach napisał muzykę -chorał BWV 491). Działała na dworze księcia oleśnickiego Sylwiusza Nimroda Wirtemberskiego




Bach: O du Liebe meiner Liebe, BWV 491 (YouTube)


***

Anna Helena Volkmann z domu Wolfermann (1695 - po 1768)

Związana z Wołowem, żona lekarz z Legnicy, Gottloba Israela Volkmanna, którego poznała w czasie jego studiów w Lipsku. Przyjaciółka pisarki Christianny Mariany von Ziegler (Bach napisał kilka kantat do jej słów, w 1730 została pierwszą i jedyną kobietą członkinią Towarzystwa Literackiego, w 1733 zdobyła tytuł „poeta laureat”, uchodziła za najbardziej znaną pisarkę tworzącą po niemiecku na początku XVIII wieku). Volkmann napisała do niej poetycki list gratulacyjny "Berühmte Zieglerin! vollkommnes Tugendbild". 


***

Anna Louisa Karsch  (1 grudnia 1722 - 12 października 1791)

Była nazywana niemiecką Safoną, zawodowa poetka, pochodziła z okolic Świebodzina, historycznie na Śląsku (określana mianem "frau Karschin, eine Schlesierin" w „Von Schlesien vor und seit dem Jar MDCCXXXX”). Carl Philipp Emanuel Bach, syn Jana Sebastiana Bacha, napisał do jej słów kantatę "Die letzten Leiden des Erlösers" i oratorium pasyjne "Matthäus-Passion". Poetka pisała też hymny na cześć Fryderyka II, króla Prus. 


***

Agnes Franz (Louise Antoinette Eleonore Konstanze Agnes Franzky ) (8 lutego 1794 -  13 maja 1843) 

Związana z Miliczem i Wrocławiem. Do jej poezji muzykę napisał król Jerzy V hanowerski



****

Ida von Reinsberg-Düringsfeld (12 listopada 1815 - 25 października 1876)

Pisarka pochodząca z Milicza. Do jej słów pieśni pisali m.in. Abt i Reinecke



***


Jeanne Marie von Gayette-Georgens (1 październik 1817 - 14 czerwca 1895)

Wychowała się w Jeleniej Górze, gdzie jej ojciec przeniósł się wraz z rodziną z uwagi na pracę. Zarówno „Gedichte von an über Arthur Schopenhauer” oraz „Schopenhauer-Jahrbuch” z lat 30. XX wieku cytują list pisarki, wysłany z Jeleniej Góry 13 sierpnia 1855 do słynnego filozofa. Pisarka podzieliła się w korespondencji swoimi przemyśleniami na temat dzieła Schopenhauera oraz przesłała mu w załączeniu próbkę swojej poetyckiej twórczości, wiersz dedykowany słynnemu pesymiście ("An Arthur Schopenhauer. Der Fremdling im Vaterlande"). To sześć strof napisanych sekstyną (cześć wersów w układzie rymów ABABCC). Więcej o tym TUTAJ





***

Friederike Kempner (26 czerwca 1828 - 23 lutego 1904)

Niemiecka pisarka żydowskiego pochodzenia, poetka i działaczka społeczna. Była nazywana "śląskim łabędziem" – została pochowana na starym cmentarzu żydowskim przy ul. Ślężnej we Wrocławiu. Jej twórczość była głośna, ale budzała mieszane uczucia (była również parodiowana). 


***

Maria Eichhorn-Fischer (11 listopada 1879 - około 1930)

Urodziła się w Podgórzynie w Karkonoszach. Była pisarką, artystką kabaretową i skandalistką. Wcześnie opuściła dom rodzinny i jako nastolatka pracowała we Wrocławiu. Związana była z kabaretami w Berlinie. Do jej słów muzykę napisał m.in. Alban Berg, jeden z najważniejszych kompozytorów I połowy XX wieku. Więcej TUTAJ



Berg: "Über meinen Nächten" (YouTube)

****

polecam również:
a także posty oznaczone tagami:

****
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.)




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz