Arthur Schopenhauer jest niewątpliwie jednym z najbardziej znanych filozofów. Jego wizerunek i myśl przeżywają wręcz drugą młodość za sprawą popularnych sarkastycznych i pesymistycznych memów. Wielki myśliciel i pośmiertny influencer gościł w 1804 roku w Jeleniej Górze i w innych sudeckich miejscowościach! Wszedł nawet na Śnieżkę! Co ciekawe, duchowy ślad po wędrującym pesymiście musiał się unosić w dolinie Bobru długo. Ponad 50 lat po jego wizycie na Śląsku, początkująca jeleniogórska pisarka wysłała do myśliciela list z dedykowanym mu wierszem. Ta publikacja znalazła się w 1860 roku w czasopiśmie w Lipsku, upamiętniając zmarłego filozofa. Przedruki listu z Jeleniej Góry wraz z wierszem wydrukowano też w XX wieku w kilku wydaniach dzieł dotyczących Schopenhauera.
Arthur Schopenhauer urodził się 22 lutego 1788 roku w Gdańsku, a zmarł 21 września 1860 roku we Frankfurcie nad Menem. Za jego najważniejsze i najpopularniejsze dzieła uchodzą: „Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów” oraz „Świat jako wola i przedstawienie”. Jego idee wpłynęły na całe pokolenia filozofów i artystów, zwłaszcza dekadentyzmu. Wielkim popularyzatorem Schopenhauera był Richard Wagner.
Pisarka Joanna Schopenhauer i jej syn, Arthur, zawitali na Śląsk w 1804 roku. Ich podróż obejmowała kilka sudeckich miejscowości, wliczając w to Jelenią Górę, Kowary, Kamienną Górę i Wałbrzych. Zarówno matka, jak i syn opisali swoje wojaże w książkach! Dzięki temu znane są rozmaite ciekawostki związane z ich pobytem w śląskich górach. Kogo spotkali, co ich zafascynowało, a co przeszkadzało. Sudecka wizyta Joanny Schopenhauer zaowocowała nawet dziełem, które następnie zostało przerobione na operę! Podróżniczka z Gdańska tak napisała o urokach Jeleniej Góry i okolic w jej „Jugendleben und Wanderbilder”:
„łączy w sobie wdzięk dobrze uprawianej równiny z poważnym pięknem górskiego krajobrazu; byłaby jedną z najpiękniejszych krain na świecie, gdyby nie była tak uboga w zbiorniki wodne” (były to czasy, kiedy w Sudetach nie było jezior zaporowych i faktycznie pod tym względem Sudety wypadały blado). W innym miejscu pisarka odnotowała:
„Dolina jest bardzo szeroka, Schneekoppe [Śnieżka] wraz z wyższymi górami oddalona na horyzoncie w niebieskawej dali. Gdziekolwiek się spojrzy, widzi się duże wioski, piękne wzgórza, kępy drzew, pola porośnięte pszenicą, lnem, małe lasy jodłowe i rzucające się w oczy wielkie połacie pokryte białym płótnem, które wyglądają jak śnieżne pola w środku lata”. Dziś o takie widoki już trudno, choć krajobrazowy urok Kotliny Jeleniogórskiej jest nadal niezwykle ponętny.
O odwiedzinach Schopenhauerów w Karkonoszach piszą biografowie pisarza. Wątki jeleniogórskie i związane z Śnieżką pojawiają się np. w „Schopenhauer: A Biography”. Zresztą wspinaczka 16-letniego wówczas Arthura na szczyt Śnieżki stała się w późniejszych dekadach kulturową legendą. O tym spotkaniu filozofa i góry pisali rozmaici komentatorzy i media. Schopenhauer zachwycał się ze szczytu Śnieżki widokami wschodu słońca 30 lipca 1804 roku . W źródłach („Arthur Schopenhauer's Sämtliche Werke” czy „Die Schopenhauer-Welt”) natrafiamy też na informację, że młody filozof zostawił w Sudetach małą próbkę swojej pisarskiej twórczości. Znany nam dziś szczególnie z memów myśliciel, jako „Arthur Schopenhauer aus Hamburg”, wpisał się do księgi pamiątkowej jednego z schronisko. Jego słowa to: „Wer kann steigen, Und schweigen?” (Któż może wspiąć się i milczeć?”).
Schopenhauer zapewne zdążył już zapomnieć o Jeleniej Górze, kiedy o sudeckim mieście, pod koniec jego życia, przypomniała mu pewna pisarka. Jeanne Marie von Gayette-Georgens była córką Karla Ludwiga von Gayette, który pełnił urząd nadzorcy pruskich twierdz na Śląsku. Pisarka, podobnie jak filozof, pochodziła z Pomorza. Urodziła się w Kołobrzegu, jednak wychowała się w Jeleniej Górze, gdzie jej ojciec przeniósł się wraz z rodziną z uwagi na pracę. Zarówno „Gedichte von an über Arthur Schopenhauer” oraz „Schopenhauer-Jahrbuch” z lat 30. XX wieku cytują list pisarki, wysłany z Jeleniej Góry 13 sierpnia 1855 (Jeanne Marie ν Gayette, Hirschberg in Schlesien, 13 August 55). Pisarka podzieliła się w korespondencji swoimi przemyśleniami na temat dzieła filozofa oraz przesłała mu w załączeniu próbkę swojej poetyckiej twórczości, wiersz dedykowany Schopenhauerowi! (An Arthur Schopenhauer. Der Fremdlin g im Vaterlande). To sześć strof napisanych sekstyną (cześć wersów w układzie rymów ABABCC). Okazuje się, że list był początkiem przyjaźni między starym filozofem a jego wielbicielką. Schopenhauer chwalił wiersz, który otrzymał. W jednym z opracowań znajduje się cytat z jego listu z 1856 roku:
„Gedicht an mich schickte eines mir im August aus Schlesien, Fräulein Jeanne Marie v . Gayette , ein ebenfalls sehr gutes , welches , mit weiblicher Theilnahme , mein Schicksal tragisch besingt...” (za: "Schopenhauer-Jahrbuch/ "Gesammelte Briefe")
Kiedy myśliciel zmarł, autorka opublikowała na łamach „Unterhaltungen am häuslichen Herd” w 58. numerze z 1860 roku artykuł, w którym znalazł się też wiersz napisany w Jeleniej Górze w 1855.
Wizyta filozofa w naszych górach została z kolei opisana przez ważnego badacza twórczości filozofa. W 1936 roku na łamach periodyku „Schopenhauer Jahrbuch” ukazał się artykuł „Der junge Schopenhauer auf der Schneekoppe”. Jego autorem był Hans Zint, sędzia i polityk z ramienia Partii Socjaldemokratycznej Wolnego Miasta Gdańska. W latach 1924–1936 był on prezesem stowarzyszenia Schopenhauer-Gesellschaft, które działa od 1911 roku do dziś. Zasłynął on tym, że zaprotestował, gdy faszyści żądali od niego salutowania przed swastyką. Został wydalony z sądu (za: „German Reich 1933–1937”). Zmarł 1 marca 1945 roku w swoim domu w Sobieszowie w Jeleniej Górze.
Polecam również:
>>> Joanna Schopenhauer o wyjątkowości Sudetów: Kamienna Góra i okolice (GALERIA, ciekawostki)
#filozofia, #ciekawostki
#JeleniaGóra
Piękna historia i bardzo ciekawa przeczytałam z przyjemnością ciekawością wiedzy na ten temat
OdpowiedzUsuń