"Jutro znów zaświeci słońce..." Szkocki anarchista z kolonii artystycznej w Szklarskiej Porębie i słynna pieśń Straussa!

Szkocko-niemiecki pisarz, anarchista, John Henry Mackay był na początku XX wieku związany z kolonią artystyczną w Szklarskiej Porębie. Do czasu wielkiego kryzysu w latach 20. wakacje i każdą wolną chwilę chętnie spędzał w swoim górskim domku, nazwanym "Wolność". Był rówieśnikiem wielkiego kompozytora - Richarda Straussa. W 1894 roku muzyk napisał 2 pieśni do słów Mackaya i podarował je żonie, jako prezent ślubny! 

Do dziś te utwory cieszą się wielką popularnością. Ogromną sławę zyskała zwłaszcza pieśń "Morgen". W swoim repertuarze tę wokalną perłę miały największe gwiazdy opery, jak: Renée Fleming, Jessye Norman, Dietrich Fischer-Dieskau, Elisabeth Schwarzkopf! 

W tym artykule ciekawostki na temat pisarza i poety wiązanego z Sudetami i Dolnym Śląskiem, a także jego wiersz z muzyką jednego z najwybitniejszych mistrzów pieśniarstwa. Strauss był blisko związany z kulturą Dolnego Śląska. Gościł we Wrocławiu, gdzie wystawiono jego "Salome" (drugie miasto na świecie!), czy balet "Bita śmietana". Kompozytor znał się z Gerhartem Hauptmannem, śląskim literackim Noblistą, który mieszkał w karkonoskim Jagniątkowie. 

John Henry Mackay był intrygującą postacią. Urodził się w Szkocji. Wychował w Niemczech. Był anarchistą, który idee wolnościowe propagował za pomocą literatury. Był też jednym z twórców związanych ze światem artystycznym Szklarskiej Poręby. Śląski kurort na początku XX wieku był mekką wolnomyślicieli, malarzy, pisarzy. Jedni mieszkali w Szklarskiej Porębie na stałe, inni posiadali tam dom letniskowy i dzielili swoją aktywność między kurortem a Berlinem czy Dreznem. Mackay posiadał w Szklarskiej Porębie Haus zur Freiheit. Dom zachował się do dzisiaj. To budynek przy ul. W. Hofmana 17, niedaleko dworca Szklarska Poręba Średnia. Pisarz przebywał tam z pewnością w różnych okresach między 1905 a 1920, o czym świadczą jego listy adresowane ze Szklarskiej Poręby. 

John Henry Mackay

dom Johna Henry'ego Mackay'a w Szklarskiej Porębie 

John Henry Mackay urodził się 6 lutego 1864 roku w Greenock. W tym samym roku, w czerwcu, na świat przyszedł Richard Strauss. Pisarz zmarł 16 maja 1933 roku. Był literatem, myślicielem politycznym o poglądach anarchoindywidualistycznych. Napisał m.in. książki: "Die Anarchisten" (Anarchiści, 1891) i "Der Freiheitsucher" (Poszukiwacz wolności, 1921). Publikował w Stanach Zjednoczonych w magazynie "Liberty", prowadzonym przez jego przyjaciela, Benjamina Tuckera. Właśnie do niego pisał z domu w Szklarskiej Porębie. Niektóre z opracowań podają, że w czasie wielkiego kryzysu poeta sprzedał dom w Szklarskiej Porębie i po 1925 roku ten budynek był już adresem innego pisarza. 

O związkach Mackaya z kolonią artystów w Szklarskiej Porębie informował m.in. artykuł opublikowany w 1930 roku na łamach "Der Wanderer im Riesengebirge". 

artkułu z karkonoskiego czasopisma wspominający o pobycie pisarza w Szklarskiej Porębie 

Wiersz "Morgen" (Jutro) to liryczna miniatura, składająca się z dwóch strof o czterech wersach z układem rymów ABAB. Poezja ta spodobała się Richardowi Straussowi, który w 1894 roku napisał do dwóch wierszy Mackaya muzykę (dokładnie 21 maja 1894). Były to wyjątkowe pieśni zebrane w czteroczęściowym cyklu podarowanym żonie kompozytora, Pauline de Ahna. 

 

Oryginał napisany jest na głos i fortepian (Cztery pieśni na głos wysoki i fortepian op. 27), ale kompozytor dokonał też przeróbki dzieła na głos i orkiestrę. Obie wersje są dziś często wykonywane, zaliczają się do najpopularniejszych pieśni tego kompozytora. 

wydanie wiersza z XIX wieku 

Und morgen wird die Sonne wieder scheinen

und auf dem Wege, den ich gehen werde,

wird uns, die Glücklichen sie wieder einen

inmitten dieser sonnenatmenden Erde...

und zu dem Strand, dem weiten, wogenblauen,

werden wir still und langsam niedersteigen,

stumm werden wir uns in die Augen schauen,

und auf uns sinkt des Glückes stummes Schweigen...

kompozycja 

Richard Georg Strauss urodził się 11 czerwca 1864 roku. W tym samym roku, co John Henry Mackay. Zmarł 8 września 1949 roku. Był niemieckim kompozytorem i dyrygentem, najbardziej znanym ze swoich lirycznych pieśni i cenionych oper. Uważany jest za czołowego kompozytora epoki późnego romantyzmu i początku XX wieku. 

Jego pieśń "Morgen" to prawdziwa perła repertuaru pieśniarskiego. Wykonywana i nagrywana jest przez czołowych wokalistów, zarówno przez głosy kobiece jak i męskie. Pieśń jest nostalgiczną, miłosną deklaracją nadziei, pełną ciepła i a zarazem prostej romantycznej tęsknoty. 

Richard Strauss 

kompozycja 

Strauss napisał także inne pieśni do słów poety związanego ze Szklarską Porębą: "Heimliche Aufforderung", "Verführung",  "In der Campagna". Do słów Mackaya muzykę napisali też tacy mistrzowie pieśni, jak Reger i Schoenberg. 

wybrane wykonania  pieśni "Morgen" 

polecam również: 

Operowy hit Straussa i Dolny Śląsk: „Der Rosenkavalier” – od najważniejszej śpiewaczki, przez reżysera filmowego po wrocławskie spektakle (wybór ciekawostek)

Bita śmietana po wiedeńsku we Wrocławiu – czyli wyjątkowa premiera "Schlagobers" Opery Wrocławskiej na 60. urodziny Straussa w 1924

Liryka zielonogórskiego poety z muzyką monachijskiego symfonika! czyli spotkanie Bierbauma z Straussem (muzyczne i poetyckie ciekawostki o śląskim kontekście)

Strauss i Dolny Śląsk w dwóch aktach – skandaliczna opera we Wrocławiu oraz ostatnia pieśń do słów Ślązaka

Post został opublikowany w 2024 roku z okazji 160. rocznicy urodzin Straussa i Mackaya oraz 130. rocznicy powstania pieśni "Morgen". 

******

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały) 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

publikowane zdjęcia mojego autorstwa nie powstają w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem. 

licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach 

CC BY-NC-ND

autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku