W 2019 roku minęła 200. rocznica wydania epokowego dzieła- traktatu „Świat jako wola i przedstawienie” Schopenhauera. Dzieło miało wpływ na całe pokolenia artystów, myślicieli i czytelników. Wyszło spod pióra 30-letniego bystrego samotnika, który z całą pewnością nie patrzył na świat przez różowe okulary. Czy jako 16-latek wchodzący na Śnieżkę mógł przeczuwać, że stanie się epokowym influencerem?
Arthur Schopenhauer urodził się 22 lutego 1788 roku w Gdańsku. Był on filozofem niemieckim, przedstawicielem pesymizmu. Po zajęciu miasta przez Prusy, rodzina myśliciela przeniosła się do Hamburga. Następne lata to czas podróży i częstych zmian w życiu młodego Artura. Ale też etap rozwoju i budowania osobowości. W Dreźnie w latach 1814–1818 Schopenhauer ukończył swoje dzieło „Die Welt als Wille und Vorstellung”, wydane pod datą 1819. Traktat tłumaczony na polski pod tytułem "Świat jako wola i przedstawienie" stanowi nie tylko życiowe osiągnięcie filozofa, ale i kamień milowy w dziedzinie rozwoju myśli Zachodu.
słynny portret Schopenhauera, wolne media, wikimedia.org
Początkowo książka została przyjęta wręcz obojętnie. Słuch o niej zaginął. Jednak w drugiej połowie XIX wieku stała się hitem. Zaczytywali się w niej geniusze XIX wieku i później XX. Ślady fascynacji Schopenhauerem i jego pesymistycznymi teoriami znajdziemy w myśli Nietzschego, muzyce: Richarda Wagnera, twórczości: Heinricha i Thomasa Manna, Michela Houellebecqa, Thomasa Bernharda, Thomasa Hardy’ego, Samuela Becketta, Lwa Tołstoja, czy Hermanna Hessego. Teorie myśliciela fascynowały dekadentów, również Młodej Polski, a także psychoanalityków.
Ożywienie zainteresowania postacią i myślą Schopenhauera przyniósł początek XXI wieku z dość zaskakującej strony. Z akademickich wykładów i estetycznych sfer sztuki wysokiej dokonania filozofa trafiły na grunt popkultury. Schopenhauer stał się jednym z memów! „Polecam poczytać Schopenhauera” czy „Ból istnienia Schopenhauera” to polskie strony odpowiadające na światowy trend związany z nowym, celebryckim spojrzeniem na filozofa. W zasobach choćby Facebooka znajdziemy też takie fanpage, jak: „Schopenhauer's memes”, „Fake Schopenhauer memes with an anti-Hegelian theme” czy „The World as Will and Representation through Memes”. Myśliciel zmarł 21 września 1860 roku we Frankfurcie nad Menem.
mało popularny portret przedstawiający młodego Schopenhauera, wolne media, wikimedia.org
Królowa Karkonoszy i sudeckie miasta
W latach 1803-4 nastoletni Artur z rodziną odbył pouczającą wyprawę po Szwajcarii, Czechach, Dolny Śląsku, Saksonii i innych regionach. Jego refleksje zostały opisane w pamiętniku „Reisetagebücher aus den Jahren 1803-1804”. Wspomnienia te zostały wydane przez wydawnictwo Brockhausa dopiero w 1923 roku. Wiadomo z nich, że młody poszukiwacz idei był w Karkonoszach, Jeleniej Górze, Kowarach, Kamiennej Górze. Wyprawa odbywała się w lipcu 1804 roku. 14 lat wcześniej te tereny odwiedził Goethe, jeden z pierwszych słynnych czytelników Schopenhauera. Z kolei 4 lata przez autorem „Świata jako woli...” mniej więcej tę samą trasę przebył i opisał w listach późniejszy prezydent USA, John Q. Adams.
Były to początki turystyki w Karkonoszach i w górach Europy! Wspinaczka 16-latka na szczyt Śnieżki stała się w późniejszych dekadach kulturową legendą. O tym spotkaniu filozofa i góry pisali rozmaici komentatorzy i media. Schopenhauer zachwycał się ze szczytu Śnieżki widokami wschodu słońca 30 lipca 1804 roku . W źródłach („Arthur Schopenhauer's Sämtliche Werke” czy „Die Schopenhauer-Welt”) natrafiamy też na informację, że młody filozof zostawił w Sudetach małą próbkę swojej pisarskiej twórczości. 16-latek, jako Arthur Schopenhauer aus Hamburg, wpisał się do księgi pamiątkowej. Jego słowa to: „Wer kann steigen, Und schweigen?” (Któż może wspiąć się i milczeć?”). Śnieżka to najwyższy szczyt w Koronie Sudetów, jest to również góra w Koronie Europy, jako najwyższy szczyt Czech. W czasach filozofa była to najwyższa góra Prus.
widok na Śnieżkę z Kamiennej Góry
kaplica na szczycie góry stała już w czasach filozofa
Arthur Schopenhauer spisał "Reisetagebücher aus den Jahren 1803-1804" - pamiętnik wydany w 1923 roku. Pisze w nim, że w Kamiennej Górze mieszkał z matką kilka dni:
Mieszkaliśmy w Landshut przez trzy dni.
Opisuje też okoliczności wspomnianej wyprawy do Skalnego Miasta:
Pan Semper zabrał nas ze sobą w podróż do Adersbach, gdzie znajduje się jeden z najbardziej niezwykłych naturalnych widoków, jakie kiedykolwiek widziałem.
Najprawdopodobniej chodzi o kupca Sempera (być może Carla Gottlieba, który zmarł w 1837 roku), którego rodzina w Kamiennej Górze mieszkała od wieków. Właśnie z tego rodu wywodził się słynny architekt Gottfried Semper, budowniczy opery w Dreźnie, którego ojciec wyjechał w młodości z Kamiennej Góry, zostawiając tam rodziców i innych krewnych (wspomniany Carl Gottlieb był jego stryjem). Kamienną Górę i Skalne Miasto odwiedził w 1790 roku Goethe - przyjaciel matki Schopenhauera. Poeta udał się na skały od strony Radkowa, a Kamienna Góra była kolejnym punktem jego wyprawy. Z kolei J.Q.Adams w 1800 roku najpierw gościł w Kamiennej Górze, a na skały w Czechach udał się z Wałbrzycha przez Mieroszów.
Kolejna notatka Artura Schopenhauera z 1804 roku dotyczy przejazdu przez Kamienną Górę 3 sierpnia.
Dziś rano pojechaliśmy z powrotem do Landshut. [...] Zaraz po tym, jak opuściliśmy miasto, nasza droga wiodła pod górę, z której roztaczał się jeden z najpiękniejszych widoków Śląska. Można zobaczyć poniżej w dolinie Landshut, wiele wiosek i pięknych gór.
Wizyta w górach została opisana przez ważnego badacza twórczości filozofa. W 1936 roku na łamach periodyku „Schopenhauer Jahrbuch” ukazał się artykuł „Der junge Schopenhauer auf der Schneekoppe”. Jego autorem był Hans Zint, sędzia i polityk z ramienia Partii Socjaldemokratycznej Wolnego Miasta Gdańska. W latach 1924–1936 był on prezesem stowarzyszenia Schopenhauer-Gesellschaft, które działa od 1911 roku do dziś. Zasłynął on tym, że zaprotestował, gdy faszyści żądali od niego salutowania przed swastyką. Został wydalony z sądu (za: „German Reich 1933–1937”). Zmarł 1 marca 1945 roku w swoim domu w Sobieszowie w Jeleniej Górze.
Śnieżka widziana od polskiej i czeskiej strony Karkonoszy
Matka, przyjaciółka wrocławskiego pisarza
Nazwisko Schopenhauera z Sudetami i Dolnym Śląskiem wiąże jeszcze aktywność jego matki. Johanna Henriette Schopenhauer była pisarką i bywalczynią salonów. Przyjaźniła się z wrocławskim pisarzem, człowiekiem teatru (był m.in. szefem Wagnera, wielkiego miłośnika i propagatora myśli Schopenhauera, w Rydze!) - Karlem von Holteiem.
matka i siostra filozofa, wolne media, wikimedia.org
schronisko Rennerova bouda, wolne media, wikimedia.org
Właśnie na historii opisanej przez Joannę Schopenhauer Holei oparł libretto swojej opery "Des Adlers Horst" z 1832 roku. Akcja dzieła rozgrywa się pod koniec XVIII wieku w... Karkonoszach! Jej bohaterem jest Renner. Melomani i miłośnicy Sudetów skojarzyli, że chodzi o twórców legendarnego schroniska Rennerova bouda na północnych zboczach Luční hory.
Holtei - pamiątkowe popiersie we Wrocławiu
Matka filozofa również spisała wspomnienia, na których kartach pojawiają się Sudety. Więcej na ten temat: Joanna Schopenhauer o wyjątkowości Sudetów: Kamienna Góra i okolice (GALERIA, ciekawostki)
Artykuł z okazji 200. rocznicy pierwszego wydania najważniejszego dzieła filozofa oraz 215. rocznicy wejścia myśliciela na Śnieżkę.
O innych ciekawych wizytach w Karkonoszach i Sudetach:
W podróży z prezydentem
Więcej światła! - pamięci Goethego (sudeckie i saksońskie pamiątki)
Niezwykły przewodnik sprzed wieków (Cieplice i okolice 170 lat temu, jak je Polka z Krakowa widziała i opisała)
#ciekawostka, #historia, #filozofia, #turystyka
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz