Wrocławska sensacja: "Orfeusz" Monteverdiego z 1913 roku - o tym było głośno w Europie!

Wrocław zapisał się w historii przywracania chwały zapomnianej muzyce baroku. Świadczy o tym choćby wykonanie "Pasji" Bacha w 1830 roku, ale i wyjątkowa operowa realizacja z 1913 roku. Wówczas w stolicy Dolnego Śląska zaprezentowano pierwszą niemiecką inscenizację barokowego skarbu „ojca opery” w czasach najnowszych: "Orfeusza". Wrocław kolejny raz zapisał się w gronie pionierów. 

Historia teatru na Dolnym Śląsku ma kolejną złotą kartę. 

Claudia Monteverdiego uznaje się za właściwego ojca dojrzałej formy opery dawnej. Ten włoski twórca wsławił się takimi dziełami teatru muzycznego, jak „Orfeusz” czy „Powrót Ulissesa do ojczyzny” i „Koronacja Poppei”. Właśnie „Orfeusz” o antycznym boskim śpiewaku z 1607 roku uchodzi za perłę i przełom. Jak wiele innych dzieł muzyki dawnej, kompozycja ta pozostawała przez wieki zapomniana. Wrocław był jednym z pierwszych miast, które przywróciły skarb publiczności!!!

Monteverdi, wolne media, wikimedia.org

Monteverdi został ochrzczony (i być może urodził się) 15 maja 1567 roku – ta data jest też w świecie opery uznawana za rodzaj święta.

Monteverdi - współczesna - rekonstruktorska -  inscenizacja "Orfeusza" (YouTube)

„Orfeusz” (L'Orfeo), SV 318 - baśń muzyczna przeznaczona na scenę – miał premierę na dworze Gonzagów w Mantui, 24 lutego 1607 roku, co jednocześnie uznaje się za właściwe narodziny opery. Później o operze zapomniano. Zmieniały się mody i style. W czasach, kiedy na scenie królował weryzm i Wagner, na początku XX wieku, na fali odreagowania od tego co bieżące, rozwijając muzyczną "archeologię", przypominano sobie o dawnej muzyce.
Pierwsza współczesna realizacja „Orfeusza” miała miejsce w Paryżu - 27 lutego 1904 roku. Następnie w wersjach scenicznych i koncertowych „Orfeusz” powrócił w Mantui, Nowym Jorku i Chicago.

Monteverdi - współczesna - rekonstruktorska -  inscenizacja "Orfeusza" (YouTube)

Sensację wywołała prezentacja opery we Wrocławiu. Była to pierwsza niemiecka realizacja genialnego dzieła Monteverdiego. Spektakl został zaprezentowany po zakończeniu sezonu w teatrze miejskim w 1913 roku – dokładnie 8 czerwca w samo południe. Informację o tym niezwykłym, epokowym wydarzeniu, znajdujemy w wielu relacjach prasowych z 1913 roku (na łamach np.:  "Die Musik", "Signale für die musikalische Welt", "Zeitschrift Der Internationalen Musikgesellschaft", "Musical News and Herald", "Musical News" czy "Allgemeine Musik-Zeitung") oraz we współczesnych ważnych publikacjach na temat historii opery i teatru („Musik-Lexikon”, "Claudio Monteverdi: Orfeo", "The handbook of world opera", "Annals of opera"). Libretto w tłumaczeniu na niemiecki ukazało się we Wrocławiu w 1913 roku w wydawnictwie cenionego Juliusa Hainauera.

recenzja wrocławskiego "Orfeusza" za: "Die Musik" z 1913 roku, (za: archive.org)

libretto "Orfeusza" wydane w 1913 roku we Wrocławiu, za: (The Warburg Institute Digital Library)

Warto dodać, że wstęp do tego libretta napisał prof. Otto Kinkeldey, amerykański muzykolog (był pierwszym prezesem Amerykańskiego Towarzystwa Muzykologicznego), który w latach 1909 - 1914 przebywał we Wrocławiu, gdzie wykładał historię muzyki i był bibliotekarzem

Monteverdi - współczesna - rekonstruktorska -  inscenizacja "Orfeusza" (YouTube)

Za przygotowanie tego wydarzenia odpowiadał Hans Erdmann Thimotheos Guckel (urodzony 7 listopada 1882 we Wrocławiu). Ten muzyk zasłynął nie tylko ambitnym projektem dotyczącym muzyki dawnej. Sam pisał. Był pionierem muzyki filmowej! W historii kina został zapamiętany jako autor ścieżki dźwiękowej do słynnego filmu „Nosferatu” z 1921 roku (na ten temat TUTAJ).

Jak wspomniałem, Wrocław zapisał się już w XIX wieku jako ważny ośrodek ożywiania pamięci o twórczości Bacha – między innymi za sprawą wykonania (3. po śmierci Bacha) „Pasji św. Mateusza” w 1830 roku - na ten temat TUTAJ.

Michael Willmann - Orfeusz grający zwierzętom, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Warto też zauważyć, że pierwsza niemiecka opera została skomponowana przez Heinricha Schütza, który spotkał Monteverdiego, ojca pierwszych wielkich oper, i doskonalił u starszego 18 lat Włocha swoje umiejętności. Schütz jako libretto wykorzystał poezję Dolnoślązaka- Martina Opitza - więcej na ten temat TUTAJ.

trailer współczesnej inscenizacji "Orfeusza" (YouTube)

Inne interesujące operowe ciekawostki związane m.in. z Dolnym Śląskiem TUTAJ + teatralne ciekawostki TUTAJ.

polecam też posty z tagiem #muzyka 

trailer współczesnej inscenizacji "Orfeusza" (YouTube)

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.