Jak wielu niemieckich intelektualistów jego czasów Christian Ludovici zlatynizował swoje prawdziwe nazwisko. Jego ojca, mieszkańca Kamiennej Góry na Dolnym Śląsku w księgach znajdziemy pod nazwiskiem Ludewig. Ale to właśnie nazwisko Ludovici zapisało się w historii teologii, muzyki i nauki. Badacz Talmudu i logiki arystotelesowskiej pochodzący z miasteczka w Sudetach został we właściwym miejscu i czasie zastępcą szefa ważnej szkoły – a tym samym przełożonym Jana Sebastiana Bacha. Autor Kantat i Pasji zaczynał karierę w Lipsku właśnie pod skrzydłami profesora z Kamiennej Góry! Razem mieszkali w jednym mieście kilka lat.
Kamienna Góra kojarzy się raczej z górami i lnem. Tymczasem miasto może się też pochwalić ciekawymi naukowymi oraz artystycznymi kontekstami.
Christian Ludovici urodził się w święto Trzech Króli 6 stycznia 1663 roku w Landeshut na Śląsku, czyli w Kamiennej Górze. Zmarł 15 stycznia 1732 w Lipsku. Był niemieckim filologiem klasycznym, teologiem, orientalistą i rektorem. Kierował uniwersytetem oraz szkołą Tomasza w Lipsku. Ojcem naukowca był George Ludewig (zmarł w 1682). Matką Rosine z domu Pohlin z Kowar. Początkowo Christian otrzymywał prywatne nauczanie w rodzinnym mieście. W wieku 16 lat został wysłany do cenionej szkoły św. Elżbiety we Wrocławiu. Tam jego nauczycielem był m.in. wybitny historyk i poeta laureat Martin Hanke. Następnie Christian Ludovici udał się na studia w Lipsku. Była to słynna uczelnia, na której studiowało wielu Ślązaków.
książka z 1723 roku (data pojawienia się Bacha w Lipsku), wymienione jest nazwisko Christiana Ludovici "Thomae ConRector" (zbiory Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze)
We Wrocławiu nie było jeszcze szkoły wyższej. W Lipsku kamiennogórzanin kształcił się pod kierunkiem m.in. teologa i orientalisty Augusta Pfeiffera (był związany w latach 70. XVII wieku z Dolnym Śląskiem, jego pisma wywarły silny wpływ na wiarę i myślenie Jana Sebastiana Bacha), Valentina Albertiego - teologa pochodzącego z Wlenia oraz retoryka i teologa Johanna Schmida z Wrocławia. Ludovici w 1687 roku został magistrem filozofii, a w 1688 habilitował się. Po habilitacji pracował naukowo i jednocześnie w tym czasie studiował także teologię. Jego mentorami byli wielcy teologowie tamtych czasów: Johann Benedict Carpzov II (teolog, etnolog i filolog) oraz Johannes Olearius (luterański teolog, filolog). Ludovici w 1701 roku uzyskał licencjat z teologii, a w 1724 obronił drugi doktorat. W tym czasie, w latach 1697–1724, był już konrektorem w Szkole Tomasza w Lipsku, słynnym przybytku edukacji, który działa do dziś i uchodzi za jedną z najstarszych szkół na świecie. W 1724 roku Ludovici został rektorem Uniwersytetu w Lipsku i zrezygnował z pracy w szkole Tomasza. Ponownie piastował urząd rektora w semestrze w 1730 roku. Jego biografia podaje, że był też w tym samym roku dziekanem dla „der polnischen Nation”, czyli dla polskich studentów studiujących w Lipsku.
Bachowie przenieśli się do Lipska w 1723 roku. Miało to związek z angażem Jana Sebastiana Bacha na ważne stanowisko, które piastował do ostatnich dni życia. Został kantorem w Szkole św. Tomasza w Lipsku. Zaszczytna funkcja głównego nauczyciela w parafialnej szkole i kompozytora w ważnym ośrodku kulturalnym przyniosła autorowi fug i kantat prestiż, dobrobyt i stabilizację. Pierwsze, tak jak i kolejne, z łącznie 13 (!) dzieci Anny Magdaleny i Jana Sebastiana Bachów przyszło na świat już w Lipsku. Bacha do Saksonii "sprowadził" m.in. naukowiec z Kamiennej Góry, wspomniany Christian Ludovici. W 1723 roku legenda baroku stanęła przed sześcioosobową komisją konkursową szkoły. W kolegium zasiadał Ludovici, który – przypomnę - był konrektorem szkoły (wicedyrektorem). Bach otrzymał stanowisko. Przez rok pochodzący z Kamiennej Góry profesor był jego bezpośrednim przełożonym (nad nim był rektor J.H. Ernesti, potem J.M. Gesner, a później J.A. Ernesti). Związek Bacha i Ludoviciego potwierdzają liczne dokumenty i opracowania, a zawłaszcza zachowane jeszcze z XVIII wieku struktury organizacyjne szkoły. Relacja kompozytora i naukowca nie trwała długo, jednak jest ciekawym przykładem na obecność Ślązaka w życiu słynnego muzyka. Biografia Ludoviciego ukazała się w XVII stuleciu m.in. w jego rodzinnym mieście w książce „Das gelehrte Landeshut in Schlesien: D.i. Umständliche Lebens-Beschreibungen gelehrter Landeshütter” z 1753 roku oraz w encyklopedii „Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste” w tomie 18. z 1738 roku (od 19 tomu redaktorem był Carl Günther Ludovici, syn Christiana Ludovici z Kamiennej Góry).
(Google Books)
Uznanym i utalentowanym synem profesora z Kamiennej Góry był Carl Günther Ludovici (7 sierpnia 1707 w Lipsku – 5 lipca 1778 w Lipsku ). Był on filozofem, bibliotekarzem, leksykografem i ekonomistą. W 1739 został mianowany przez wrocławianina Johanna Heinricha Zedlera jako współautor jego Wielkiego Uniwersalnego Leksykonu (wielkiej niemieckiej encyklopedii oświeceniowej: „Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste”), a do 1754 był redaktorem naczelnym tomów od 19 do 64.
Uczniem profesora z Kamiennej Góry był m.in. Johann Heinrich Winckler, pochodzący z okolic Lubania. Winckler był filozofem, filologiem i przyrodnikiem. Współpracował z Bachem (razem uczyli w szkole św. Tomasza. Wincker napisał słowa do kantaty Bacha na otwarcie nowo wybudowanego gmachu szkoły! więcej o tym TUTAJ). Winckler był badaczem zjawisk elektrycznych. Był jednym z pierwszych naukowców, którzy postulowali eletryczną naturę piorunów. Uczniem Wincklera był Goethe, który wspominał w swoich pamiętnikach o eksperymentach i książkach profesora.
Post powstał w 2022 roku z okazji 290. rocznicy śmierci prof. Christiana Ludovici.
Polecam również:
Dolnośląskie ślady w historii Uniwersytetu Lipskiego (od rektora założyciela z Ziębic po pierwszą rektorkę, wnuczkę najmłodszego wrocławskiego profesora)
Bach na Dolnym Śląsku – wydarzenie w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze w 333. rocznicę urodzin Lipskiego Kantora
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz