Sekretarz Goethego i bohater powieści Manna – z Kłodzka do wielkiej literatury (Riemer – uczeń twórcy „kwestii homeryckiej”, towarzysz Goethego, mąż jego muzy, bohater powieści noblisty!)

Kłodzko to popularna sudecka miejscowość turystyczna znana z słynnej twierdzy, mostu gotyckiego, podziemnych labiryntów oraz pobliskich uzdrowisk. W 1790 roku miasto to odwiedził  wielki poeta, Johann Wolfgang von Goethe. Ćwierć wieku później, pochodzący z Kłodzka nauczyciel greki został powiernikiem i sekretarzem słynnego literata. Friedrich Wilhelm Riemer był młodym uczniem wrocławskiego gimnazjum, kiedy wielki pisarz odwiedził jego rodzinne miasto oraz stolicę Śląska. Nie mógł przypuszczać, że stanie się później na zawsze związany z życiem i twórczością autora „Fausta”. Związek ten był na tyle silny, że stał się jednym z wątków powieści z 1939 roku! 

Riemer związany był z takimi niezwykłymi osobami, jak Johann Kaspar Friedrich Manso, Friedrich August Wolf, Wilhelm von Humboldt czy wreszcie Goethe. 

Friedrich Wilhelm Riemer urodził się 19 kwietnia 1774 roku w Glatz, czyli w Kłodzku. Zmarł 19 grudnia 1845 roku w Weimarze. Używał literackiego pseudonimu Silvio Romano. Był nauczycielem, pisarzem, bibliotekarzem w Weimarze, znanym jako sekretarz Goethego. 

W 1787 roku Riemer rozpoczął naukę w gimnazjum Magdaleny we Wrocławiu. Wspierał go Johann Kaspar Manso, który szybko zrobił wielką karierę naukową we Wrocławiu i zajmował się klasycznymi językami. Został zapamiętany m.in. ze sporu z Schillerem, przyjacielem Goethego. Pisarz zemścił się na wrocławskim nauczycielu, pisząc ironiczny wiersz „Der Zweyte Ovid” w tomie „Xenien”.

„Armer Naso, hättest du doch wie Manso geschrieben,
Nimmer, du guter Gesell, hättest du Tomi gesehn.“

dzieła Schillera (Google Books) 

Od 1794 roku Riemer studiował teologię i filologię w Halle. Jego profesorem był Friedrich August Wolf. Ten ciekawy naukowiec zasłynął jako twórca tzw. kwestii homeryckiej, czyli tezy podważającej autorstwo Iliady i Odysei.  

Riemer, bibliotekarz z Kłodzka, sekretarz Goethego, bohater książki Manna, wolne media, wikimedia.org 

W 1801 roku Riemer objął stanowisko prywatnego nauczyciela w rodzinie Wilhelma von Humboldta. Kilkuletnia praca u słynnego językoznawcy i filozofa zaowocowała m.in. podróżami. Warto dodać, że wiele lat później Humboldt został właścicielem zamku w Otmuchowie na Śląsku, około 35 km w linii prostej od Kłodzka! 

Die Handschriften der deutschen Dichter und Dichterinnen (Google Books) - autograf i biogram Riemera

Dzięki znajomościom Riemer znalazł pracę u kolejnego ciekawego mecenasa. Był nim autor „Cierpień młodego Wertera” i „Fausta”: Goethe. Pisarz początkowo mianował nauczyciela pochodzącego z Kłodzka guwernerem swojego syna, Augusta. W kolejnych latach Riemer zajmował się nie tylko pracą na prywatnej posadzie u pisarza (po wyedukowaniu syna Goethego, został najbliższym współpracownikiem pisarza), ale też objął stałą posadę profesora w gimnazjum w Weimarze i bibliotekarza w książęcej bibliotece. Był sekretarzem Goethego i jego powiernikiem. Uczestniczył w przygotowaniu dzieł poety do wydania. Po śmierci Goethego wydał listy pisarza oraz wspomnienia na jego temat. 

książki związane z Goethem wydane przez Riemera (Google Books) 

Riemer sam pisał. Wydał m.in. tomik sonetów „Blumen und Blätter” pod pseudonimem oraz zbiory wierszy. Ożenił się z Caroline Wilhelmine Johanna Ulrich, powierniczką Goethego i przyjaciółką oraz towarzyszką żony Goethego. Była ona od niego młodsza, urodziła się w 1790 roku. Zmarła w 1855, 10 lat po mężu. Wiele opracowań podaje, że Caroline Riemer-Ulrich była Muzą Goethego i jej nieoficjalnie poeta dedykować miał wiersz „Versunken” z tomu „West-oestlicher Divan”. Do tego wiersza muzykę napisał Franz Schubert (przypomnę, że rodzice kompozytora pochodzili z czeskiej części historycznego Dolnego Śląska, matka Schuberta urodziła się w mieście Zlaté Hory, oddalonym 54 km od Kłodzka, a ojciec w miejscowości Vysoká, oddalonej 39 km od Kłodzka). 

wiersz Goethego kojarzony przez badaczy z żoną Riemera, wydanie wierszy Goethego (Google Books)

Schubert: Versunken, D715 (YouTube) 

Riemer i jego żona zostali bohaterami powieści „Lotta w Weimarze” Thomasa Manna – noblisty literackiego, który fascynował się postacią Goethego i jego otoczenia. Więcej TUTAJ. Powieść została ekranizowana w 1975 roku przez Egona Günthera. W rolę doktora Riemera wcielił się Hans-Joachim Hegewald. Film był nominowany do Złotej Palmy podczas XXVIII Festiwalu Filmowego w Cannes. 

Stosunki łączące pisarza i jego sekretarza stały się też motywem pracy pod tytułem „Goethes Doppelgänger: Die geheime Geschichte des Doktor Riemer”. 

"Blumen und Blätter" Riemera wydane pod pseudonimem  Silvio Romano (Google Books) 

Polecam również posty z cyklu: 

Goethe na Dolnym Śląsku 

Oraz posty oznaczone tagami:

#literatura,   #ciekawostka 

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****