7 kwietnia 2022

Wrocławski pisarz, kamiennogórska gazeta i opowieść o Kościuszce! – o Juliuszu Krebsie, który w 1827 roku założył gazetę w Kamiennej Górze, a w 1832 wydał nowelę o polskim wojowniku niepodległościowym!

Urodził się we Wrocławiu. Nie miał 25 lat, kiedy założył wydawnictwo i gazetę w Kamiennej Górze w Sudetach. Przed 30. urodzinami opublikował nowelę na temat Kościuszki, insurekcji i emigracji polskiego bohatera. Dzieło pod tytułem „Der Polnische Phozion” ukazywało się w odcinkach na łamach saksońskiej gazety, a w 1834 wyszło drukiem we Wrocławiu. To literacka ciekawostka, o której wspominają takie opracowania, jak „Tadeusz Kościuszko w literaturze narodów Europy i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej” czy „Powstania polskie w niemieckiej beletrystyce XIX wieku”. 




Nie tylko „Panorama Racławicka” jest łącznikiem między Dolnym Śląskiem a Kościuszką. Są też starsze, jeszcze niemieckie, XIX-wieczne intrygujące pamiątki! Zapomniany polski wątek pojawił się m.in. w opowieści pisarza, który żył i tworzył na śląskiej ziemi. Kościuszko zmarł, kiedy ów autor był nastolatkiem. 


Na blogu wspominałem już o sztuce „Der alte Feldherr: Liederspiel in einem Akt”. Została ona napisana przez Karla von Holteia, niezwykle ciekawego przedstawiciela wrocławskiego teatru.  Opowiada o Tadeuszu Kościuszce! Dzieło po raz pierwszy zostało pokazane w Berlinie 1 grudnia 1825 roku, następnie we Wrocławiu 2 marca 1826 roku. Później „Starego wodza” Holteia inscenizowano też w Świdnicy w 1835 roku czy w teatrze zdrojowym Schaffgotschów w Cieplicach-Zdroju w 1836 roku, ale też w Poznaniu, Lwowie i Londynie! Więcej na ten temat TUTAJ



Kościuszko z dolnośląskich muzeów: witraż w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze oraz fragment Panoramy Racławickiej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 


Po temat Tadeusza Kościuszki i polskiego zrywu z 1794 roku w obronie Konstytucji majowej oraz niepodległości sięgnął też inny wrocławski twórca. 

Juliusz Robert Edward Krebs urodził się 30 listopada 1803 roku we Wrocławiu. Zmarł 14 stycznia 1856 roku w Brzegu (historyczny Dolny Śląsk). W 1827 roku założył w Kamiennej Górze drukarnię i wydawał czasopismo „Neues Schlesisches Gebirgsblatt für alle Stände”. Jednak już w 1828 roku sprzedał ten biznes i wrócił do Wrocławia. Był związany również z Lipskiem i Dreznem. Wydawał powieści ,a także przewodniki po Sudetach i Dolnym Śląsku. Wspominają o nim takie publikacje, jak: „Rynek książki na Śląsku pod panowaniem pruskim w XIX wieku”, „100 Jahre Breslauer Zeitung 1820-1920”, czy „Lexikon der deutschen Dichter und Prosaisten des neunzehnten Jahrhunderts”

Krebs opublikował takie książki jak, „Wanderungen durch Breslau und dessen umgebungen”, „Der moderne Rübezahl: ein Cyclus von Reisenovellen”, „Der Sudetenführer: Taschenbuch für Lust- und Badereisende”, ale też opowiadania oraz książki historyczne, biograficzne dotyczące historii Dolnego Śląska. Synem Juliusa Krebsa był Hugo Krebs, poeta. 


Ciekawym dziełem Krebsa była nowela historyczna „Der Polnische Phozion” ogłoszona premierowo na łamach gazety „Abend-Zeitung” w 1832 roku. Opowiadanie ukazywało się na łamach czasopisma czytanego w Lipsku i Dreźnie od 53. numeru z 2 marca 1832 do 80. numeru z 3 kwietnia 1832 roku. 


W 1832 roku ukazuje się ciekawa historyczna nowela Juliusza Krebsa pt. Der polnische Phozion traktująca o życiu i walkach Kościuszki w Polsce i jego dalszym losie” – czytamy w „Powstania polskie w niemieckiej beletrystyce XIX wieku” („Prace Polonistyczne”, 1967)


Zresztą o tej niezwykłej opowieści wspominają też niemieckie źródła, jak choćby „Lexikon der deutschen Dichter und Prosaisten des neunzehnten Jahrhunderts” czy „Leipziger Repertorium der deutschen und ausländischen Literatur” – opisujące twórczość Krebsa. 



XIX-wieczne noty biograficzne Krebsa, wspominające jego związki z Wrocławiem, Kamienną Górą (Landeshut) i autorstwo Der Polnische Phozion", 
Lexikon der deutschen Dichter und Prosaisten des neunzehnten Jahrhunderts” i „Leipziger Repertorium der deutschen und ausländischen Literatur”, za Google Books 


Ciekawy jest tytuł noweli. Nawiązuje do antyku i słynnego wodza ateńskiego! „Der Polnische Phozion” to „Polski Fokion”. Fokion – z greki Φωκίων/ po łacinie Phocion/ po niemiecku Phokion/ Phozion żył w latach  402 p.n.e. - 318 p.n.e. Był ateńskim mężem stanu i strategiem. Kościuszkę porównywano do niego już na przełomie XVIII i XIX wieku, zarówno w Polsce, jak i w Niemczech czy w Anglii. Na takie porównanie natrafić można m.in. w „Einige Nachrichten über die Vorfälle in Polen im Jahre 1794 Johanna Gottfrieda Seume z 1796 roku. 



gazetowe wydanie  Der Polnische Phozion" z 1832 roku, Abend-Zeitung”, domena publiczna, za: https://digital.slub-dresden.de/


okładka książkowego wydania noweli Krebsa, wydanie wrocławskie z 1834 roku, domena publiczna, www.deutsche-digitale-bibliothek.de, Martin-Opitz-Bibliothek


Nowela Krebsa wpisuje się w zainteresowanie niemieckich pisarzy polskimi wątkami niepodległościowymi w I połowie XIX wieku. Obok Krebsa czy wspomnianego Holteia o insurekcji kościuszkowskiej oraz powstaniu styczniowym pisało też kilku innych pisarzy, w tym Laube

Dziełko Krebsa jest dostępne online za pośrednictwem Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden na łamach digitalizowanego „Abend-Zeitung”: dostęp TUTAJ 



Polecam również: 
>> „Jam za dwa ludy tylko toczył bój”- o Kościuszce na Dolnym Śląsku (konteksty i ciekawostki)

>> Wybicki, Czarniecki, Basia i nie tylko – na tropie twórcy i bohaterów Hymnu na Dolnym Śląsku (Wrocław, Świdnica, Szczawno-Zdrój, Śnieżka i nie tylko)

>> „Witaj, majowa jutrzenko!” - jak Dolnoślązak z Saksończykiem w XIX wieku zafascynowali się polską konstytucją, jej obrońcami oraz trzeciomajową pieśnią (historyczne i kulturalne ciekawostki)


Nicolas Poussin - Pogrzeb Fokiona, obraz z XVII wieku , wolne media, wikimedia.org 

Post został opublikowany w 2022 roku z okazji 190. rocznicy publikacji dzieła Krebsa o Kościuszce i polskiej walce niepodległościowej. 


********* 
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt. 

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.  

****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz