Helwig – wielki Ślązak i jego pionierska mapa Śląska (GALERIA)

Pochodził z Nysy, związany był ze Świdnicą i Wrocławiem. Stworzył pierwszą mapę Śląska, która przez kilka stuleci była kartograficznym skarbem i wzorcem dla wydawców. O unikatowości dzieła świadczy też jeden intrygujący detal – na mapie widnieje wizerunek Ducha Gór – demoniczna wersja Karkonosza/Liczyrzepy/ Rübezahla! 

Martin Helwig urodził się 5 listopada 1516 roku w Nysie. Studiował m.in. w Wittenberdze. Wrócił na Śląsk i pracował początkowo w Świdnicy  (w latach 1544-1551), a następnie we Wrocławiu, aż do śmierci 26 stycznia 1574 roku. W 1561 roku Helwig wydał pierwszą mapę Śląska, którą porządził na podstawie własnych wieloletnich pomiarów. W 1564 roku napisał objaśnienie do mapy Śląska. Jego dzieło stało się epokowym dokonaniem naukowym, edukacyjnym i wydawniczym. Mapa była wznawiana (m.in. w "Theatrum Orbis Terrarum") i opracowywana przez wiele następnych dziesięcioleci, aż do XVIII wieku, (czyli do momentu sporządzenia nowych, dokładniejszych planów). Najcenniejsza wersja przechowywana jest w Karlsruhe (można zobaczyć cyfrową wersję). 

M. Martin Helwigs Erste Land- Charte vom Hertzogthum Schlesien, Nebst derselben Erklärung und Gebrauch, domena publiczna, za: POLONA

Co możemy zobaczyć na mapie Helwiga? Między innymi śląskie miasta, miejscowości czy zamki: Breslaw (Wrocław), Lignitz (Legnicę), Sweinitz (Świdnicę), Glogaw (Głogów), Fürstenstein (Książ), Kinast (Chojnik), Warmbron (Cieplice), Sobten (Sobótkę), Sagan (Żagań), Brigk (Brzeg), Neisse (Nysę), Glotz (Kłodzko), Gortlitz (Zgorzelec/Goerlitz) i wiele innych, a także rzeki (w tym Odrę, Bóbr, Nysę Łużycką) i góry (Karkonosze z Liczyrzepą). 

fragmenty najcenniejszej wersji, digital.blb-karlsruhe.de CC BY-SA 4.0

mapa Helwiga w różnych odsłonach, XVII - XVIII wiek, domena publiczna, za: POLONA, SBC, wikimedia

Mapa i jej rozmaite przedruki i wersje dostępna jest online m.in. w serwisach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej i Federacji Bibliotek Cyfrowych, Biblioteki Narodowej POLONA czy Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Na żywo druk mapy miałem okazje podziwiać w muzeum w Ossolineum we Wrocławiu. 

zdjęcie wykonałem podczas wystawy w Ossolineum we Wrocławiu 

****  

polecam również inne posty oznaczone tagami:

#ciekawostka,   #historia 

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku