Weibermacht po świdnicku: Filis ujeżdżająca Arystotelesa oraz Samson i Dalila z portalu katedry

Intrygujące detale świdnickiej katedry. Kobieca moc na wejściu do kościoła - średniowieczna satyra czy feministyczny trop? 

Wspaniały gmach katedry, z imponującą wieżą (najwyższa gotycka wieża Śląska i Polski, jedna z najwyższych historycznych budowli w Polsce) to nie tylko rozmach architektoniczny i bogate wyposażenie wnętrza. 

Północna elewacja katedry posiada boczne wejście ozdobione portalem. To stary średniowieczny portal nazywany po niemiecku Büttnertor lub Portal der Braut - Bramą Oblubienicy. Wejście jest oprawione typową gotycką dekoracją z geometrycznymi łukami. Niezwykłe są detale rzeźbiarskie przedstawiające ludzi. To dwie mikroscenki.  

fragment portalu katedry w Świdnicy 

Przedstawiają historie wzięte ze starożytnych przekazów. To Filis ujeżdżająca Arystotelesa oraz Samson i Dalila. Mamy zatem do czynienia z wielkim starożytnym filozofem i wielkim biblijnym siłaczem. Panowie zostali pokonani przez panie. 

To tzw. Weibermacht - średniowieczny i renesansowy topos artystyczny i literacki - "Kobieca Siła". Obejmował m.in. historie takich par, jak: Arystoteles i Phyllis, Samson i Dalila, Judyta i Holofernes, Herkules i Omphale. Polega na przedstawianiu bohaterskich, silnych lub mądrych mężczyzn zdominowanych przez kobiety. Badacze uważają, że był to rodzaj satyrycznego elementu odwrócenia ról w silnie patriarchalnym społeczeństwie. Miał znaczenie raczej komiczne, a nie feministyczne. 

Motyw Arystotelesa i Filis (Phyllis) popularny był w literaturze francuskiej czy niemieckiej już od XIII wieku ("Lai d'Aristote"/ "Aristote et Phyllis"). Z kolei w sztukach plastycznych spopularyzowany został w XV i XVI wieku. 

Jako ciekawostkę można dodać, że wybitny śląski poeta barokowy Johann Christian Günther, który młodość spędził w Świdnicy, w kilku utworach pod imieniem Phyllis ukrył postać swojej ukochanej. 

fragment portalu katedry w Świdnicy 

Motyw Samsona jest szczególnie znany. Na kawie tej historii powstało m.in. oratorium Georga Friedricha Haendla ("Samson" został wykonany w 1825 roku we Wrocławiu, rolę siłacza śpiewał Albert Wagner, brat Richarda Wagnera) czy opera "Samson et Dalila" Camille’a Saint-Saënsa.

Po temat "silnych kobiet" sięgało wielu artystów. Historycy sztuki wymieniają: Meister der Weibermacht - nieznanego miedziorytnika, który około 1450 roku stworzył cykl prezentujący topos Weibermacht. Po ten temat sięgnął również Albrecht Dürer. Poniżej jego projekt dekoracji do ratusza w Norymberdze. Znajdują się tam obok siebie te same sceny co na świdnickim portalu. 

polecam również:

>> Katedra św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy - perła śląskiego miasta

skoro o silnych kobietach mowa, ze Świdnicą związana była niezwykła astronomka z XVII wieku - Maria Cunita:

>> Cunitia - świdnicka miłośniczka gwiazd. Kilka słów o pionierskiej pracy Marii Kunick, nazywanej "Pallas Silesia"

polecam również posty oznaczone tagiem:

#rzeźba

*****

***

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku