W Dniu Seniora, 14 listopada 2023 roku, miałem przyjemność po raz drugi gościć w pięknym gmachu instytucji Biblioteka+ Centrum Kultury w Czarnym Borze. Słuchaczom i Słuchaczkom UTW w tej gminie zaprezentowałem moją autorską prezentację "Polskie akcenty z Niederschlesien”, dotyczącą aktywności osób pochodzenia polskiego lub krzewiących polską kulturę i dziedzictwo na Dolnym Śląsku między XVII wiekiem a 1945 rokiem. Wybrałem 22 osoby, które mieszkały, studiowały, pracowały lub urodziły się np. we Wrocławiu, Oławie, Trzebnicy, Sokołowsku, Kamiennej Górze, Lądku-Zdroju, Cieplicach-Zdroju.
Wykład był kontynuacją opowieści o ciekawych osobach, które przed II wojną światową związane były z naszymi okolicami. Mój pierwszy wykład dla Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Czarnym Borze dotyczył >> gości dolnośląskich (sudeckich) uzdrowisk, w tym Polaków.
Bardzo dziękuję za ponowne zaproszenie do nowoczesnego gmachu B+CK w Czarnym Borze i za serdeczne przyjęcie. Mój wykład został żywo przyjęty przez lokalną społeczność. Przedstawione przeze mnie ciekawostki zainteresowały i niejednokrotnie zadziwiły zebranych.
Na wstępie wyjaśniłem, że Dolny Śląsk w czasach Habsburgów i pod panowaniem niemieckim (Prusy, Cesarstwo Niemieckie, Republika Weimarska, III rzesza) nadal był zamieszkiwany i odwiedzany przez wielu Polaków. Wybrałem osoby, które miały w różny sposób związek z polskością. Byli to rodowici Polacy bądź osoby polskiego/śląskiego pochodzenia (tak opisywane w opracowaniach). Kto znalazł się w tym gronie? Wybranych przeze mnie bohaterów prezentacji przedstawiłem w kolejności alfabetycznej, nie wartościując ich osiągnięć czy wypływu. Byli to literaci, tłumacze, poeci i edytorzy tekstów literackich (8 osób), muzycy (3 osoby), naukowcy - wykładowcy uniwersyteccy, lekarze i odkrywcy (7 osób), wojskowi (1 osoba*), duchowni (1 osoba*), członkowie polskiej rodziny królewskiej (2 osoby) (* dominująca rola w ich życiu, to, z czym byli szczególnie kojarzeni).
Jerzy Samuel Bandtkie, związany z Wrocławiem, a później Krakowem. We Wrocławiu wydał np. "Nowy elementarz polski", "Gramatyka polska dla Niemców", "Krótkie wyobrażenie dziejów Królestwa Polskiego".
prof. Wojciech Prawdzic Cybulski, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, badacz literatury, autor m.in. opracowania filologicznego "Dziady Mickiewicza: krytyczny rozbiór zasadniczej idei poematu"
Maciej Dobracki, związany z Wrocławiem, autor "Gramatyki polskiej" z XVII wieku
Jan Dzierżoń, student Uniwersytetu Wrocławskiego, ekskomunikowany ksiądz, badacz pszczół (wśród moich słuchaczy był pszczelarz nagrodzony Medalem im. ks. Jana Dzierżona przyznawanym przez Polski Związek Pszczelarski - serdecznie pozdrawiam!), od jego nazwiska pochodzi powojenna nazwa miasta Dzierżoniów.
Józef Elsner, student Uniwersytetu Wrocławskiego, muzyk, kompozytor, nauczyciel Chopina.
Jan Karol Gall, autor muzyki kolędy „Mizerna cicha” czy pieśni "Barkarola", pracował we Wrocławiu jako profesor śpiewu i dyrygent.
Antoni Grabowski - student Uniwersytetu Wrocławskiego, mieszkał w kamienicy Pod Dwoma Polakami we Wrocławiu, autor tłumaczenia "Pana Tadeusza" na esperanto.
ks. biskup Henryk Grzondziel, studiował i pracował we Wrocławiu, uczył języka polskiego na przedwojennym Śląsku i tłumaczył listy duszpasterskie na język polski.
Michalina "Misia" Hoffmanowa z domu Trzcińska, mieszkała we Wrocławiu i w Cieplicach Śląskich-Zdroju, żona autora "Dziadka do Orzechów", edytorka pośmiertnych wydań dzieł męża.
Jan Kasprowicz, student Uniwersytetu Wrocławskiego, więzień we Wrocławiu, autor tłumaczenia baśni dramatycznej „Zatopiony dzwon” Gerharta Hauptmanna, śląskiego literackiego noblisty.
Michael Kuschius (Michał Kusz/Kuś) - pastor wrocławski, autor pionierskiego XVII-wiecznego słownika "Przewodnik do języka polskiego".
Królowa Maria Leszczyńska - urodzona w Głogowie, córka króla Stanisława Leszczyńskiego, najdłużej panująca władczyni Francji.
Ryszard Libawski - pierwszy lekarz naczelny sanatorium w Kamiennej Górze, student Uniwersytetu Wrocławskiego.
gen. Józef Benedykt Łączyński, generał, brat Pani Walewskiej, wuj księcia Aleksandra Walewskiego (nieślubny syn Napoleona I Bonaparte), mieszkał i zmarł w Szczawnie-Zdroju, jego grób znajduje się w Wałbrzychu.
Rafał Ludwik Maszkowski, dyrygent aktywny we Wrocławiu na przełomie XIX i XX wieku, popularyzator muzyki polskiej w przedwojennym Wrocławiu (wykonał m.in. "Morskie Oko" Noskowskiego).
prof. Jan Mikulicz-Radecki, jeden z najważniejszych lekarzy przełomu XIX i XX wieku, jeden z pionierów antyseptyki, układowa Uniwersytetu Wrocławskiego, mieszkaniec Świebodzic, pochowany w Świebodzicach.
prof. Władysław Nehring, wykładowca i rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, napisał m.in. "Kurs literatury polskiej dla użytku szkół".
dr Aleksander Ostrowicz, lekarz w Lądku-Zdroju, autor polskojęzycznego przewodnika „Landek w Hrabstwie Kłodzkim w Szląsku. Podręcznik informacyjny dla gości kąpielowych”.
Królewicz Jakub Sobieski - syn Jana III Sobieskiego, książę oławski, jego córka - Maria Kazimiera Sobieska - została pochowana we wrocławskiej katedrze.
dr Alfred Sokołowski - lekarz, uczeń i asystent dra Brehmera w Sokołowsku, po II wojnie światowej wieś została nazwana na jego cześć.
Stanisław Stawski, związany z Wrocławiem autor XVIII-wiecznego elementarza do nauki języka polskiego oraz tłumaczeń książek wydanych w oficynie Korna.
Józef Wybicki - autor Hymnu, mieszkaniec Wrocławia, który przebywał również w Głogowie, Świdnicy, a także wszedł na Śnieżkę. We Wrocławiu wydał po polsku kilka swoich książek.
Podczas spotkania promowałem również czytelnictwo. Odczytaliśmy więzienny sonet Kasprowicza o listopadowej tematyce (zbiór zainspirowany więzieniem we Wrocławiu), polecałem także lekturę liryki tego poety z tomiku w księgozbiorze biblioteki w Czarnym Borze. Promowałem również "Dziadka do Orzechów" Hoffmanna - ta książeczka również znajduje się w lokalnej bibliotece. Przy okazji zaprosiłem mieszkańców gminy Czarny Bór do sąsiedniej Kamiennej Góry na spacer śladem poetów (w tym Wybickiego) w ramach mojego projektu #POETYZOWANE.
******
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz