Schinkel – płodny i wszechstronny artysta (ślady na Dolnym Śląsku i nie tylko)

Karl Friedrich Schinkel był postacią niezwykłą. Jego dzieła znajdują się w wielu miastach środkowej Europy, od zachodnich Niemiec, przez obecne tereny Polski po Czechy, a nawet Rosję. Jego ostatnim wielkim dziełem był monumentalny Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim. Pozostawił po sobie też niezwykłe ślady w Dolinie Pałaców i Ogrodów oraz w Berlinie, gdzie spędził dorosłe życie. Był architektem, urbanistą, scenografem, malarzem, ale i pionierem ochrony i katalogowania zabytków. Ponadprzeciętna pracowitość doprowadziła go do choroby i śmierci. 

Kamieniec, ale i Bystrzyca Kłodzka, Legnica, Dolina Pałaców i Ogrodów (Mysłakowice, Karpniki) czy Szczytna oraz Łęknica/Bad Muskau – wszędzie tam natrafiamy na ślady wielkiego architekta. 




Schinkel urodził się 13 marca 1781 roku na terenie Brandenburgii. Kiedy miał 10 lat w Berlinie stanęła Brama Brandenburska wzniesiona przez Dolnoślązaka, Carla Gottharda Langhansa (więcej o nim TUTAJ). Klasycystyczny obiekt wyznaczył styl epoki. Pod jego wpływem byli następcy tego architekta. W tym adepci szkoły Friedricha Gillyego, który w Berlinie stworzył iście platońską akademię – kuźnię młodych artystów, którzy zmienili architektonicznie centrum Berlina i nie tylko. Właśnie w tej szkole kształcił się Schinkel oraz młodszy od niego o rok, wrocławianin, Carl Ferdinand Langhans (później wielokrotnie ze sobą rywalizowali o te same zamówienia - więcej o nim TUTAJ).

Brama Brandenburska w Berlinie 

Architekt szybko przejął schedę po przedwcześnie zmarłym nauczycielu. Osiadł w Berlinie i zrobił zawrotną karierę. Prezentował obrazy, w piorunującym tempie realizował zamówienia na projekty budowli. Zaangażował się też w działalność urbanistyczną i urzędniczą. Został radcą i ekspertem. Znajdował przy tym czas na edukacyjne podróże na południe, a także na założenie rodziny (jego żona pochodziła z Szczecina).

malarstwo Schinkla - fascynacja gotykiem

Patrząc na listę realizacji i projektów Schinkla można łatwo wywnioskować, że był pracoholikiem. Jego tryb życia niestety spowodował szybkie pogorszenie stanu zdrowia, w końcu paraliż, śpiączkę i śmierć utalentowanego twórcy.

artysta na portrecie 

Stylistycznie nawiązywał zarówno do antyku, kontynuując langhansowski wzorzec pruskiego klasycyzmu. Nie stronił jednak też od romantycznej fascynacji gotykiem. Liczne dzieła wyraźnie wskazują na jego upodobanie do stylizowania nowych bądź istniejących już budowli (liczne przebudowy) na modłę średniowieczną. Historyzm był XIX-wiecznym hitem. Schinkel i jego szkoła (miał liczne grono uczniów i naśladowców) dobitnie zaznaczyli swoją obecność w sztuce i krajobrazie miast i miasteczek.

malarstwo Schinkla - fascynacja antykiem

Ciekawe są – oprócz jego budowli – też związki z teatrem. Artysta tworzył dekoracje i scenografie do dzieł Goethego (którego poznał osobiście), ale też np. do premierowego przedstawienia „Wolnego Strzelca” Webera. Słynny jest projekt scenografii do „Czarodziejskiego Fletu” Mozarta, który wyszedł spod ręki Schinkla.

scenografia do opery Mozarta - scena z Królową Nocy - w wersji Schinkla

Dolnośląskie pamiątki 
Jak zaznaczyłem na wstępie Schinkel pozostaw ogrom dowodów swojego kunsztu. Znajdują się one też na Dolnym Śląsku. Największym- i ostatnim – dziełem architekta był monumentalny pałac zbudowany na zamówienie księżnej Marianny Orańskiej. Do dziś pałac w Kamieńcu, o pięknie zaakcentowanej ceglanej bryle, wzbudza podziw. Budowla stopniowo podnosi się z ruin. To ważna historycznie i artystycznie pamiątka XIX wieku.

pałac w Kamieńcu - relacja TUTAJ

Schinkel miał też udział w projektach dotyczących budowy lub przebudowy wielu innych budowli na Dolnym Śląsku. Chodzi zarówno o kościoły (Mysłakowice, Bystrzyca Kłodzka), zamki (Karpniki, Mysłakowice, Szczytna).

zamek w Karpnikach, przebudowany przez ucznia Schinkla - relacja TUTAJ

Zamek Leśna Skała, Szczytna - przebudowany (gotycyzacja) 

według wskazówek Schinkla - relacja TUTAJ

kościół w Mysłakowicach - słynne kolumny z Pompejów - relacja TUTAJ

kościół w Mysłakowicach o Karkonosze 

fragment dawnego kościoła ewangelickiego i szkoły parafialnej w Bystrzycy Kłodzkiej, również dzieła architekta z Berlina 

zamek w Karpnikach 

pałac w Mysłakowicach - w sąsiedztwie kościoła, 

przebudowa pod kierunkiem (wskazówki) Schinkla - relacja TUTAJ

projekty Schinkla zostały wykorzystane również przy XIX-wiecznych pracach w Zamku Piastowskim w Legnicy 

architekt brał też udział w odnowie legnickiej katedry po pożarze 

Warto też dodać Łęknicę (obecnie Lubuskie, dawnej część prowincji Śląskiej, historycznie Łużyce), gdzie Schinkel brał udział w projektowaniu rozległego romantycznego parku-ogrodu krajobrazowego przy pałacu Bad Muskau. Fürst-Pückler-Park znajduje się w Polsce i w Niemczech. Część polska została wpisana na listę Pomników Historii, całość znajduje się na liście dziedzictwa UNESCO.

Park Mużakowski - relacja TUTAJ

Pamiątki architektoniczne po Schinklu znajdują się też m.in. w Bolesławcu.


Berlin 
Większość dorosłego życia architekt spędził w Berlinie, gdzie zmarł 9 października 1841 roku. Tam też pozostawił wiele śladów swojej artystycznej aktywności (lub nawet nadaktywności). W stolicy Niemiec można podziwiać m.in. takie jego dzieła: Nowy Odwach, Schauspielhaus, Altes Museum czy Schloßbrücke z dekoracją rzeźbiarską Karla Heinricha Möllera.

Schloßbrücke z dekoracją rzeźbiarską Karla Heinricha Möllera - relacja TUTAJ

 Schauspielhaus

Nowy Odwach

Altes Museum

To zaledwie wycinek z twórczości architekta. Jak wspomniałem – lista jego dzieł jest długa.

Galerie z pokazanych miejsc znajdują się na blogu (patrz tagi).