Langhans (urodzony 15 grudnia 1732 roku w Kamiennej Górze, wówczas Landeshut) uchodzi za najważniejszego przedstawiciela wczesnego klasycyzmu w architekturze Prus. Jego syn, Carl Ferdinand, również był znanym architektem (na ten temat TUTAJ). Carl Gotthard zabierze nas w podróż w miejsca, gdzie stoją do dziś jego dzieła. Głównie na Dolny Śląsk: do Wrocławia, Wałbrzycha czy Dzierżoniowa. Będą to dzieła świeckie: pałace, ale też i sakralne.
popiersie architekta w Muzeum Miejskim w wrocławskim ratuszu
Pałace możnych i króla
We Wrocławiu śladem działalności mistrza projektów i budownictwa był rozmaite pałace. Jeden z nich - pałac Hatzfeldtów – niestety nie przetrwał II wojny światowej. Zostały w zasadzie zachowane tylko szczątki (do niedawna galeria sztuki, w 2021 roku ogłoszony plany odbudowy pałacu przez inwestora zamierzającego otworzyć w gmachu luksusowy hotel).
Pięknie prezentować może się natomiast (o ile czeka go zasłużony remont) pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu, do niedawna część biblioteki uniwersyteckiej. Ten nieco schowany reprezentacyjny obiekt leży w samym centrum miasta.
pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu
pałac Hatzfeldtów w czasach świetności, domena publiczna, wikimedia.org
pałac królewski we Wrocławiu - współcześnie (podczas wojny zniszczono część skrzydeł gmachu)
Architektowi przypisuje się też niekiedy autorstwo projektu pałacu w Jedlinie-Zdroju.
pałac Jedlinka w Jedlinie-Zdroju
Święty owal
Na uwagę zasługują niesamowite świątynie wzniesione przez Dolnoślązaka. Niedaleko swojej rodzinnej Kamiennej Góry, w Wałbrzychu, stanął obiekt sakralny jego projektu. To wciąż świątynia wspólnoty ewangelickiej. Nieco przebudowana – zwłaszcza wieża. Zachował się natomiast zaskakujący układ wnętrza. Owal. Wszystko jest eleganckie, miękkie, lekkie i stonowane. Warto dodać, że po sąsiedzku położony jest pałac, w którym mieści się obecnie Muzeum Porcelany w Wałbrzychu. Budynek ten zbudował uczeń Langhansa.
Kościół Zbawiciela w Wałbrzychu
Podobnie wygląda kościół ewangelicki w Dzierżoniowie (obecnie katolicki pod wezwaniem Marii Matki Kościoła). Tam dodatkowo całość urozmaicają barwy i ciekawe zastosowanie różnych porządków architektonicznych w kolumnadach empor. Zwiedzający w 1800 roku ten region John Q. Adams, przyszły prezydent USA, w swoich listach zanotował, że nie widział nigdy wcześniej równie eleganckiej świątyni.
poewangelicki kościół w Dzierżoniowie
Kamiennogórski architekt był też odpowiedzialny za zbudowanie wielu innych świątyń. Wszystkie je łączy charakterystyczny wystrój. Słynna jest świątynia w Żeliszowie, obecnie w odbudowie. Wrocławianie mogą echa stylistyki Langhansa znaleźć też w kościele Opieki św. Józefa we Wrocławiu, który zbudował syn - Carl Ferdinand.
Berlińskie dzieła
Najsłynniejszą pamiątką po dolnośląskim architekcie jest jego berlińskie dzieło, symbol stolicy Niemiec, jak i całego kraju (pojawia się m.in. na monetach, znaczkach, plakatach....), jeden z najlepiej rozpoznawalnych budynków Europy – Brama Brandenburska.
Brama Brandenburska w Berlinie
Brama Brandenburska w Berlinie - miniatura w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej, wolne media, wikimedia.org
Langhans był też odpowiedzialny za przebudowę Staatsoper Unter den Linden – jednej z najsłynniejszych scen teatru muzycznego Niemiec i Europy. Więcej o tym obiekcie i jego historii TUTAJ.
Staatsoper Unter den Linden
Langhans został pochowany we Wrocławiu po swojej śmieci w 1808 roku. Jego grób nie zachował się. W ubiegłym roku na berlińskim cmentarzu (Friedhöfe vor dem Halleschen Tor) stowarzyszenie Carl-Gotthard-Langhans-Gesellschaft Berlin ufundowało pamiątkowe mauzoleum dla słynnego architekta i jego syna, wrocławianina z urodzenia. W 2018 roku w dniu 210. rocznicy śmierci mistrza (1 października) tablica na cześć Langhansa zawisła w okolicach słynnej bramy (Hotel Regent Berlin, Charlottenstraße 49).
tablica pamiątkowa na dziedzińcu Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
wybór ważniejszych realizacji tego mistrza:
- 1762–1765 – przebudowa pałacu Hatzfeldtów w Żmigrodzie
- 1766–1773 – pałac Hatzfeldtów we Wrocławiu
- 1776–1781 – pałac rodziny von Saurm w Samotworze
- 1785–1787 – pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu
- 1785–1788 – kościół ewangelicki w Wałbrzychu
- 1785–1789 – kościół ewangelicki w Sycowie
- 1788 – przebudowa Staatsoper Unter den Linden przy Unter den Linden 7 w Berlinie
- 1789–1790 – teatr anatomiczny berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej
- 1788–1791 – Brama Brandenburska w Berlinie
- 1795–1798 – kościół ewangelicki w Dzierżoniowie, obecnie katolicki pod wezwaniem Marii Matki Kościoła
- 1796–1797 – kościół ewangelicki w Żeliszowie, obecnie w trakcie odbudowy
- 1796–1797 – rozbudowa pałacu królewskiego we Wrocławiu
- 1803–1807 – kościół ewangelicki w Rawiczu
Polecam również:
- Schinkel – płodny i wszechstronny artysta (ślady na Dolnym Śląsku i nie tylko)
- Dom mistrza i Świątynia jego sztuki – wagnerowskie gmachy i dolnośląskie konteksty (z wizytą w Bayreuth w poszukiwaniu związku z Śląskiem) (GALERIA + ciekawostki) (architekt z Dolnego Śląska)
- Wrocławski Langhans i jego dolnośląskie oraz berlińskie dzieła (architekt i pionier VR)
- Wielki architekt, kolega Wagnera, syn kamiennogórzanina
- Hala Stulecia - arcydzieło Maksa Berga (GALERIA + muzyka)
posty oznaczone tagami:
Pleorama powstała we Wrocławiu ale w jakim obiekcie? Czyżby w Operze?
OdpowiedzUsuń