Ostatnia królowa – w poszukiwaniu korzeni Marii Józefy (Wrocław, Kamienna Góra, Książ... + muzyka Bacha)

Maria Józefa była żoną Augusta III Sasa. Jej ojcem był cesarz austriacki Józef I, znany na Śląsku z udzielenia protestantom pozwolenia na budowę Kościołów Łaski. Z kolei dziadkiem królowej był cesarz Leopold, fundator Uniwersytetu Wrocławskiego. Ślady po przodkach władczyni znajdziemy więc w stolicy Dolnego Śląska czy w Kamiennej Górze, zaś po niej samej w innych miejscach... oraz w muzyce Bacha! 

Była osobą religijną i ambitną. Jej urodziny największy kompozytor baroku uczcił kantatą, z której muzykę później wykorzystał jako... Oratorium Bożonarodzeniowe! 



Maria Józefa Habsburżanka (Maria Josepha Benedikta Antonia Theresia Xaveria Philippine von Österreich) urodziła się 8 grudnia 1699 roku w Wiedniu, a zmarła 17 listopada 1757 roku w Dreźnie. Była córką, pierwszym dzieckiem, cesarskiej pary: Józefa I Habsburga i Wilhelminy Amalii Welf.

Maria Józefa, portret, wystawa w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu 

bohaterka tekstu, Maria Józefa - portret na wystawie ratuszu w Muzeum Okręgowym w Tarnowie

Portrety jej rodziców wisiały w kamiennogórskim byłym kościele ewangelickim, obecnie pw. Matki Bożej Różańcowej. Kościół ten powstał jako jeden z 6. śląskich Kościołów Łaski, na budowę których zgodził się cesarz Józef I (więcej na temat tej świątyni TUTAJ). Wznoszenie kościoła rozpoczęło się w 1709 roku, kiedy przyszła władczyni Polski, arcyksiężniczka, miała 10 lat. Za kolejną dekadę miała poślubić przyszłego elektora Saskiego, syna króla Polski Augusta II Mocnego (który również objął tron (po raz drugi) w 1709 roku).
Obecnie wizerunki rodziców królowej zdobią ekspozycję w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze.

para cesarska, rodzice Marii Józefy: Józef I i Wilhelmina Amalia - portrety z Kościoła Łaski na wystawie w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

Kościół Łaski w Kamiennej Górze wybudowany dzięki ugodzie Józefa I, ojca ostatniej królowej Polski 

Laska Łaski z imieniem cesarza Józefa I - zbiory Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

Z kolei dziadek władczyni od strony ojca również zapisał się w historii Śląska. Był nim Leopold I Habsburg, fundator Uniwersytetu Wrocławskiego. Na pamiątkę władcy najbardziej reprezentacyjna sala tej uczelni nazywa się Aula Leopoldina. Aula, jedna z najwspanialszych barokowych sal Europy, została ukończona 2 lata przed koronowaniem wnuczki fundatora na królową Polski.

dziadek królowej Marii Józefy - Leopold I Habsburg, Zamek Książ
12 lutego 1666 roku cesarz Leopold I nadał Janowi Henrykowi I (Hans Heinrich I. von Hochberg) i jego potomkom dziedziczny tytuł hrabiego (Graf) i pana na Książu

dziadek królowej Marii Józefy - Leopold I Habsburg, Aula Leopoldina, Uniwersytet Wrocławski 

Leopold I Habsburg, dziadek królowej, fundator Uniwersytetu Wrocławskiego, portret na wystawie w Muzeum Miejskim Wrocławia

Józef I Habsburg, ojciec królowej, , portret na wystawie w Muzeum Miejskim Wrocławia

**************

ANEKS:

Na portrety męża  Marii Józefy, jak i samej władczyni, natknąłem się zaś w Małopolsce. W Muzeum Okręgowym w tarnowskim ratuszu znajduje się bogata kolekcja malarstwa historycznego, w tym wizerunki władców. Z portretów patrzą na nas August III Sas i Maria Józefa. Ślub pary odbył się 20 sierpnia 1719 roku – 300 lat temu – w Wiedniu. Królem Polski był wówczas ojciec pana młodego. Niesamowite, pełne przepychu wesele pary miało miejsce w Dreźnie. Gościem tego wydarzenia był też słynny kompozytor Jerzy Fryderyk Haendel, którego dziadek pochodził z Wrocławia.

August III, mąż Marii Józefy, portret na wystawie w ratuszu w Muzeum Okręgowym w Tarnowie 

Katedra na Wawelu, gdzie Maria Józefa została koronowana na królową Polski w 1734 roku 

W 1734 roku, w styczniu, odbyła się natomiast w katedrze na Wawelu koronacja Augusta i Marii Józefy na władców Polski. 35-letnia arystokratka z Wiednia była ostatnią koronowaną władczynią kraju. Miesiąc wcześniej sam Jan Sebastian Bach napisał kantatę na urodziny władczyni. Utwór, miniopera, pod tytułem „Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten!” (BWV 214) swoją premierę miał 8 grudnia 1733 roku w Lipsku. Dzieło znane jest też jako „Glückwunschkantate zum Geburtstage der Königin”, choć Maria Józefa nie była w chwili wykonania pełnoprawną królową.

chór otwierający kantatę urodzinową Jana Sebastiana Bacha z 1733 roku dla Marii Józefy, żony króla Polski... 

i chór otwierający oratorium bożonarodzeniowa Jana Sebastiana Bacha z 1734 roku, z wykorzystaniem muzyki dla królowej (tzw. parodia) (muzyka: za YouTube) 

W kantacie pojawiają się takie cytaty: „Der Königin Geburtsfests-Stunden,/ Die Polen, Sachsen und uns ganz/ In größter Lust und Glück erfunden” (Irene – bogini pokoju) czy: „Ihr Ruhm soll bis zum Axen/ Des schön gestirnten Himmels wachsen,/ Die Königin der Sachsen und der Polen/ Sei stets des Himmels Schutz empfohlen.” (Fama – bogini wieści). Co ciekawe część muzyki z kantaty dla polskiej królowej Bach wykorzystał rok później na inne grudniowe święto... Boże Narodzenie!

Więcej na ten temat: Dwie Marie i świąteczna muzyka Bacha (+ Wrocław i inne dolnośląskie miasta)

Maria Józefa zmarła w Dreźnie podczas wojny. Została pochowana w kościele dworskim przy rezydencji elektorów Saksonii.

kościół dworski w Dreźnie, gdzie została pochowana ostatnia królowa

Galerie z wspomnianych miejsc w tagach: Wrocław, Kamienna Góra, Drezno, Kraków, Tarnów. O Janie Sebastianie Bachu (w tym o jego związkach z inną linią arystokratyczną powiązaną z historią Dolnego Śląska) oraz Haendlu również osobne posty.

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****