Noc na Dolnym Śląsku i w muzyce cz. I (GALERIA: zwiedzanie po zmierzchu + dolnośląskie konteksty związane z wielkimi kompozytorami i ich utworami)

Noc jest niezwykle ważnym symbolem w kulturze. Kojarzy się z czymś mrocznym, groźnym, tajemnicą, ale i z odpoczynkiem, marzeniami, przygodą oraz fantazją. Piękne kompozycje związane z nocą i snem są prawdziwymi dźwiękowymi skarbami. Po tematykę związaną z tymi onirycznymi motywami sięgali również mistrzowie melodii związani w różny sposób z Dolnym Śląskiem. Noc to także doskonała pora na zwiedzanie! Bryły ciekawych obiektów niezwykle prezentują się w blasku iluminacji.

Mój subiektywny wybór muzycznych ciekawostek z dolnośląskimi kontekstami. Wielka twórczość oraz regionalne perły na fotografiach z moich wypraw – około 100 zdjęć. Zapraszam!

Na sen, marzenia senne i nocy odpoczynek oczywiście zawsze powinien być czas. Warto przypomnieć, że Światowy Dzień Snu - World Sleep Day obchodzony jest w piątek przed równonoc ą wiosenną półkuli północnej. W 2020 roku ten dzień przypada 13 marca. Z kolei 9 marca 2020 roku w kalendarzu odnotowany był Dzień Świadomości Bezsenności (również okazja ruchoma, wypadająca w poniedziałek przed Światowym Dniem Snu).
Ale warto też uszczknąć kawałek nocy i wykorzystać jej magię na eksplorację pięknych zakątków Dolnego Śląska. W myśl zasady: nie spać, zwiedzać! Niektóre atrakcje oferują nawet specjalne edycje nocnego zwiedzania.
Moje nocne zwiedzanie uzupełniam o kompozycje od baroku po połowę XX wieku (przedział 1740 – 1950) – piękne przykłady muzycznych nawiązań do symboliki snu, nocy i fantazji.

***

Bach – ulga w bezsenności (+ magia ogrodów zamku Książ)

Ogrody Światła w Zamku Książ - nowy projekt Zamku Książ w Wałbrzychu, iluminacje z pokazami animacji, od 8 listopada 2019 do 31 marca 2020

Zaczynamy od baroku i geniusza. Jan Sebastian Bach miał wiele ciekawych związków z Dolnoślązakami (m.in.: przełożony, kolega z pracy, uczniowie, zięć, autorzy tekstów) o czym szczegółowo piszę TUTAJ.
Jedną z jego popularnych kompozycji są „Wariacje Goldbergowskie”. Na ich okładce Bach podpisał się jako kompozytor dworu polskiego. Dodatkowo utwór został napisany na zamówienie posła Rzeczpospolitej, Hermana Karla von Keyserlinga. Grał go młody genialny pianista urodzony w Gdańsku, od którego nazwiska wzięła się dzisiejsza nazwa dzieła - Johann Gottlieb Goldberg. Zgodnie z anegdotą kompozycja miała uprzyjemniać bezsenne noce politykowi. Składa się z Arii, która rozpoczyna i kończy dzieło oraz szeregu wariacji, czyli utworów, które w różny sposób przetwarzają motyw z arii. Co ciekawe Bach tworzył też dodatkową serię kompozycji opartych na melodii z tego cyklu. Niezwykłym zbiegiem okoliczności jest fakt, że nuty z tej kompozycji znajdują się na słynnym portrecie muzyka. To obraz Haußmanna, który od XIX wieku znajdował się na Dolnym Śląsku – we Wrocławiu oraz Cieplicach. Po wojnie w Anglii i USA. Po latach tułaczki w XXI wieku wrócił do Lipska.

Ogrody Zamku Książ - iluminacja

***

Bach - Wariacje Goldbergowskie - Aria (YouTube)

Haendel – sen o kochanku (+ uroki nocnego Wrocławia)

Wrocław - stolica Dolnego Śląska, a także historycznie całego Śląska. Zespół historycznego centrum miasta oraz Hala Stulecia znajdują się na liście Pomników Historii RP. W roku 2016 roku był Europejską Stolicą Kultury, a w 2019 Miastem Literatury UNESCO.

George Frideric Haendel to największy obok Bacha, jego rówieśnika, kompozytor doby baroku. Jego rodzina pochodziła z Dolnego Śląska – pradziadek i dziadek byli mieszkańcami Wrocławia. Są jeszcze inne konteksty łączące muzyka z Dolnym Śląskiem, o czym więcej TUTAJ.
Jednym z dzieł mistrza jest dramatyczne oratorium świeckie, wystawiane czasem jak opera - „Semele”. To kompozycja oparta na micie zaczerpniętym z „Metamorfoz” Owidiusza. W dramacie tym pojawia się nawet bóg snu we własnej osobie. W II akcie tytułowa bohaterka śpiewa po przebudzeniu liryczną arię „Oh sleep, why dost thou leave me?”. Aria ta wykonywana bywa też w wersji koncertowej.

nocny Wrocław (w tym: widok z wieży bazyliki św. Elżbiety, widoki z mostku pokutnic katedry Marii Magdaleny, ratusz, most rędziński, rzeźba Nawa na wyspie Daliowej, uniwersytet, dworzec główny, opera, Muzeum Narodowe)

***

Haendel: Semele - act 2 - Oh sleep, why dost thou leave me? (YouTube)

Mendelssohn-Bartholdy – sen nocy letniej (+ spacer po uzdrowiskach)

Na Dolnym Śląsku znajduje się kilka miast uzdrowiskowych, znanych jako kurorty od wieków. Miasta te przyciągają kuracjuszy, oferując im zdrowotne zabiegi związane z leczniczymi właściwościami np. wód. W miejscowościach tych wypoczywali wielcy artyści, politycy i celebryci.

Wielki romantyk I połowy XIX wieku był również związany z Dolnym Śląskiem. Kompozytor ten przeznaczył 300 gouldenów zarobionych podczas charytatywnego koncertu na pomoc dla poszkodowanych z Śląska i Ziemi Kłodzkiej. Z tym regionem związana była jego rodzina. Wuj Nathan prowadził biznes w Dusznikach-Zdroju oraz w Kłodzku. Młody Felix był w odwiedzinach u krewnych w 1823 roku – w 150. rocznicę śmierci kompozytora w ścianę budynku w uzdrowisku Duszniki-Zdrój, w którym przebywał, wmurowano tablicę pamiątkową. Z pobytem Mendelssohna na Ziemi Kłodzkiej wiąże się też muzyczna legenda. Krąży anegdota, jakoby młody muzyk właśnie podczas odwiedzin w kurorcie skomponował muzykę do pieśni śląskiego poety von Eichenorffa. Chodzi o utwór "Wer hat dich, du schöner Wald" ("Der Jäger Abschied"). Więcej o Mendelssohnie TUTAJ.
Ważną kompozycją mistrza jest muzyka do „Snu nocy letniej” Szekspira z słynnym marszem weselnym. Oniryczna romantyczna kompozycja doskonale oddaje charakter marzeń i fantazji sennych oraz magii nocy - nie tylko tej letniej.