5 kwietnia 2020

Palmowe ciekawostki z Dolnego Śląska (sztuka sakralna, sztuka ludowa, palmiarnie i skamieniała palma sabałowa!) (GALERIA)

Palmy kojarzą nam się z tropikami oraz świętem poprzedzającym Wielkanoc. I jedne, i drugie mogą być niezwykle piękne.



Z wielkanocnym nawiązaniem do palm związane są zabytki sztuki: wizerunki ukazujące wjazd Chrystusa do Jerozolimy oraz tzw. Jezuski Palmowe określane też mianem Osiołka Palmowego. Przykłady takich dzieł znajdziemy w śląskiej Jerozolimie, czyli Wambierzycach. Żywa jest tradycja wykonywania wspaniałych ludowych palm wielkanocnych. Z kolei tropikalne palmy zadomowiły się w wiekowych dolnośląskich palmiarniach. Zajrzymy do takich w: Legnicy, Wałbrzychu i Wrocławiu. W tym ostatni mieście można też zobaczyć prehistoryczną, skamieniałą palmę sabałową!

Niedziela Palmowa to święto ruchowe, wypadające na tydzień przed Wielkanocą. Rozpoczyna Wielki Tydzień. Jest to uroczystość upamiętniająca tryumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy i powitanie go przez mieszkańców Świętego Miasta gałązkami palm. Ten niezwykły hołd został opisany przez ewangelistów w Nowym Testamencie.



wystawa w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu 


Zapraszam: galeria - kilkadziesiąt zdjęć i ciekawostki! 
Polecam również: 
Post i Wielkanoc – kalendarium kontekstów – ciekawostki i zabytki z Dolnego Śląska i Sudetów (+ GALERIA)

Wielu artystów podjęło ten temat w sztuce. Oczywiście palmowego powitania nie mogło braknąć w śląskiej Jerozolimie. „Wjazd Jezusa do Jerozolimy” (Darstellung: Einzug Jesu in Jerusalem) to 10. stacja kalwarii w Wambierzycach. Kaplicę zdobi malowidło ukazujące tę scenę.



kaplica z sceną wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, Wambierzyce 


W tej niezwykłej wsi znajduje się też rzeźba nawiązująca do średniowiecznej tradycji Jezuska Palmowego zwanego też Osiołkiem Palmowym (Palmesel).


Chrystus na osiołku, Wambierzyce 


Obchody Niedzieli Palmowej to czas wykonywania tradycyjnych ozdób. Są to piękne symboliczne palmy. W Europie z powodu braku egzotycznych palm w wielu miejscach w dawnych czasach zastępowano liście tropikalnych drzew miejscowymi wiecznie zielonymi roślinami: jodłą, cisem, bukszpanem, jałowcem czy bluszczem. Dodawano też suszone kwiaty, zioła, zboża i wierzbowe bazie oraz własnoręcznie wykonane ozdoby z papieru, krepiny i wstążek. Ta piękna tradycja jest żywa do dziś. Stylistyka palm różni się w zależności od regionu.


palmy wielkanocne, wystawa sztuki ludowej w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze


Miałem wspaniałą okazję w 2018 roku uczestniczyć w obradach jury konkursu palm wielkanocnych w gminie wiejskiej Kamienna Góra. Zaprezentowane na zdjęciach palmy wykonali dorośli mieszkańcy m.in. Ptaszkowa, Czadrowa, Gorzeszowa, Krzeszowa, Pisarzowic, Leszczyńca, Olszyn, Przedwojowa, Ogorzelca, (w tym stowarzyszenia), a także uczniowie lokalnych szkół wiejskich, od przedszkoli po najstarsze klasy szkół podstawowych. Więcej na ten temat TUTAJ.
Są to detale tych pięknych ludowych cudeniek. Niektóre z zaprezentowanych palm miały od kilku do nawet - bagatela - kilkunastu metrów wysokości!  

















palmy wielkanocne z gminy Kamienna Góra - zdjęcia z obrad komisji konkursowej, w której miałem przyjemność brać dział jako członek jury 

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że we wsi Pogorzeliska w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, w gminie Chocianów znajduje się cenny szachulcowy kościół tzw. graniczny z 1656 roku. Pierwotnie była to świątynia ewangelicka (Evangelische Grenzkirche Kriegheide), dziś jest to kościół katolicki pod wezwaniem św. Jacka. Wnętrze zdobi filar misternie wykonany w kształcie palmy sięgającej firmamentu, czyli sklepienia budowli! 


archiwalne zdjęcie z wnętrza kościoła 



Palmy prawdziwe są na Dolnym Śląsku również obecne. Warto o nich przypomnieć. Już w XIX wieku powstała palmiarnia w Legnicy, czynna do dziś. Jeden z najstarszych tego typu obiektów w Polsce. Z kolei atrakcja Wałbrzycha, palmiarnia książańska pochodzi z początków XX wieku i ma już 100 lat! Ta wspaniała kolekcja roślin egzotycznych związana jest z słynną księżną Daisy. Została zbudowana w Lubiechowie, który jest obecnie częścią Wałbrzycha. 








palmiarnia w Wałbrzychu 














palmiarnia w Legnicy 

Mniejsze palmiarnie znajdują się w uzdrowiskach i innych miejscach (więcej na ten ten temat TUTAJ). Szklarnię z roślinami egzotycznymi prezentuje też Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Dodatkową atrakcją tej placówki jest też okazały liść palmy sabałowej (Serenoa) – skamieniałość!




Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego 


Skoro o kurortach mowa, warto wspomnieć o Szczawnie-Zdroju, gdzie niedawno palmy zadomowiły się przy deptaku.




Szczawno-Zdrój - palma przy deptaku 


Polecam też:


oraz tagi:

#palmiarnia,   #Wielkanoc,   

#palmawielkanocna 


****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:

- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:

kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz