Bach dokonał ciekawego autoplagiatu (w muzyce nazywa się to parodią) – w oratorium na Boże Narodzenie wykorzystał swój wcześniejszy utwór – kantatę na urodziny królowej Polski! Rodzina Marii Józefy (ależ biblijne, bożonarodzeniowe imię!) była doskonale znana na Dolnym Śląsku...
Jej dziadek, Leopold I Habsburg, w 1702 roku we Wrocławiu założył uniwersytet pod nazwą Akademia Leopoldina. Aula nazwana na cześć fundatora do tej pory jest ozdobą gmachu uczelni i jedną z najpiękniejszych barokowych sal na Śląsku. Z kolei ojcu królowej, cesarzowi Józefowi I Habsburgowi, Dolny Śląsk zawdzięcza tzw. Kościoły Łaski, ewangelickie świątynie zbudowane dzięki ugodzie, na którą władca się zdecydował. Wizerunki cesarskich przodków królowej znaleźć można w wielu muzeach śląskich (np. w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Miejskim Wrocławia, Zamku Książ czy Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze). Także portret królowej znajdziemy na ziemi władanej niegdyś przez jej przodków. Namalowana Maria Józefa znajduje się na wystawie w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu.
Maria Józefa Habsburżanka była ostatnią przedrozbiorową królową Polski, żoną króla polskiego i elektora saskiego Augusta III Sasa. Na jej urodziny w 1733 roku Jan Sebastian Bach – kompozytor nadworny króla Polskiego – napisał specjalną kantatę (minioperę) urodzinową „Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten!” BWV 214. Rozpoczyna ją pompatyczny chór. Później w jednym z recytatywów usłyszeć można polsko-saskie życzenia: „Der Königin Geburtsfests-Stunden, Die Polen, Sachsen und uns ganz In größter Lust und Glück erfunden”.
Właśnie ten niezwykły, podniosły chór Bach postanowił wykorzystać na inne urodziny – Boże Narodzenie! Oratorium Bożonarodzeniowe barokowego mistrza rozpoczyna kantata „Jauchzet, frohlocket! Auf, preiset die Tage”, BWV 248 I z nowym tekstem, ale znaną z królewskiej kantaty muzyką! Tym sposobem Bach zaoszczędził czas i w bardzo praktyczny sposób wykorzystał muzykę okazjonalną, która prawdopodobnie zostałaby zapomniana. My z kolei mamy dziś ciekawy kontekst wiążący bożonarodzeniową perełkę wielkiego mistrza z historią Polski i Dolnego Śląska.
Premiery kantaty, jak i oratorium miały miejsce w Lipsku, gdzie Bach zaczynał karierę pod skrzydłami konrektora Ludoviciego, który pochodził z Kamiennej Góry. Ostatnimi uczniami Bacha w Lipsku byli Dolnoślązacy (co więcej, w Wigilię Bożego Narodzenia, 24 grudnia 1719 roku urodził się Johann Christoph Altnikol, uczeń i zięć Bacha, Łużyczanin, związany z kościołami we Wrocławiu i innych miejscowościach regionu).
J.S. Bach: Christmas Oratorio, BWV 248 / Part One - For The First Day Of Christmas - No. 1 Chorus: "Jauchzet, frohlocket" (YouTube)
Polecam również inne posty związane z muzyką świąteczną:
* kolęda „O Tannenbaum”
Jodła – świąteczne drzewo z kolędy i z niezwykłego obrazu! (związki Dolnego Śląska, Łużyc i Karkonoszy z słynną pieśnią oraz wybitnym dziełem Cranacha)
* kolęda „Es ist ein Ros' entsprungen”
Śnieżna róża i zabytkowa pieśń adwentowa (Ciemiernik w naturze, ogrodzie, zielniku i kulturze) (Dolnośląskie konteksty – galeria, poezja i muzyka)
* kolęda „In dulci jubilo” + kolęda „Joy to the World” i inne...
10 kompozytorów od baroku do romantyzmu i Boże Narodzenie w ich twórczości (+ związki autorów z Dolnym Śląskiem) (wybór)
* Bożonarodzeniowe muzyczne prezenty – geniusze i mnóstwo dolnośląskich kontekstów! (Brahms, Wagner, Mendelssohn)
- O związkach Bacha z Dolnym Śląskiem TUTAJ
- Więcej ciekawostek o Marii Józefie TUTAJ
- O Kościołach Łaski (w Jeleniej Górze i Kamiennej Górze) TUTAJ
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz