333. post w 2020 roku poświęcony jest ciekawej trójce.
Kontaktom Bacha z Dolnoślązakami poświęciłem kilka wpisów i prelekcję w roku bachowskim (2018 – 333. rocznica urodzin). Nie zakończyłem jednak na tym swoich bachowskich dociekań. Przeszukując rozmaite książki i wpisy, wciąż natrafiam na ciekawe tropy. Pora na kolejną odsłonę moich ustaleń.
Goście z Wrocławia
O niezwykłej trójce, która postanowiła nawiązać kontakt z Bachem, wspominają szczątkowo rozmaite biografie wielkiego barokowego kompozytora (nazywając ich czasem „Breslauer Trio"). Zagadnieniem tym zajęła się dr Barbara Wiermann, autorka pracy „Altnickol, Faber, Fulde – drei Breslauer Choralisten im Umfeld Johann Sebastian Bachs” (Altnickol, Faber, Fulde - trzej chóraliści wrocławscy w środowisku Johanna Sebastiana Bacha).
Kim byli ci młodzi muzycy (w chwili spotkania Bacha mieli po 21-24 lata) i dlaczego zostali zapamiętani?
pomnik Jana Sebastiana Bacha w Lipsku
O najstarszym z nich, Johannie Gottfriedzie Fulde, czytamy w „Ruebezahlider Schlesische Provinzialblaetter”, że był pastorem. Urodził się 21 września 1718 roku w Nimptsch, czyli Niemczy. Jego ojcem był Gottfried Fulde, szewc, a matką Maria Elisabeth. Do 14. roku życia uczęszczał do szkoły miejskiej, a od 1732 roku do Magdaleneum we Wrocławiu (Gimnazjum Marii Magdaleny). W kwietniu 1743 roku wyjechał do Lipska na studia teologiczne. Od 20 lat w tym saksońskim mieście kantorem był Jan Sebastian Bach. W „Die letzten fünf gedruckten Werke von Johann Sebastian Bach” możemy przeczytać, że w młodości Fulde śpiewał w chórze kościoła Marii Magdaleny we Wrocławiu, podobnie jak jego koledzy: Altnikol i Faber. Wspólnie wyjechali oni do Lipska, gdzie podjęli różne studia, ale nadal zajmowali się muzyką. W dodatku pod skrzydłami Jana Sebastiana Bacha. Byli jego powiernikami oraz wykonywali jego kompozycje. Fulde jest związany z utworem Bacha. To kanon „Canone doppio sopr´il Sogetto” z numerem katalogowym BWV 1077 nazywany Fulde-Canon. Powstał 15 października 1747 roku. Jest na nim zachowana teologiczna inskrypcja „Christus coronabit crucigeros” (Chrystus ukoronuje tych, którzy niosą krzyż). Odnosi się to do kapłańskiego powołania Dolnoślązaka i słynnej dysputy lipskiej z udziałem Lutra w 1518 roku. Komentatorzy twierdzą też, że zastosowana przez Bacha w linii melodycznej figura "passus duriusculus" polegająca na pochodzie chromatycznym, ma również teologiczny wymiar. Linia basowa kompozycji zawiera z kolei powtórzenie sekwencji basu z słynnej Arii w "Wariacjach Goldbergowskich" (tzw. 32 Fundamental-Noten - w tym przypadku to nuty 32, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). Te same nuty są zapisane na skrawku papieru nutowego, które Bach trzyma na słynnym portrecie E. G. Haußmanna (obraz ten był w posiadaniu dolnośląskiej rodziny na przełomie XIX i XX wieku - o czym piszę TUTAJ).
Niemcza
Canone doppio sopr'il soggetto in G Major, BWV 1077 (Youtube)
O Altnickolu na blogu już wspominałem. Jego związek z Bachem był najsilniejszy. Johann Christoph Altnickol urodził się najprawdopodobniej 24 grudnia 1719 roku (ochrzczony 1 stycznia 1720) w Biernej koło Sulikowa w dzisiejszym powiecie zgorzeleckim. To historycznie Łużyce, a administracyjnie dziś obszar zachodnich krańców Dolnego Śląska. W historii zapisał się jako kompozytor i organista okresu baroku. Zanim Altnickol zetknął się z Bachem, uczył się w Lubaniu, a także pracował we Wrocławiu, gdzie był związany z kościołem Marii Magdaleny.
Później był nie tylko uczniem, sekretarzem oraz kopistą, ale i zięciem Jana Sebastiana Bacha (za: "The Routledge Research Companion to Johann Sebastian Bach", "Bach's children in Leipzig"). Z mistrzem współpracował w ostatnim dziesięcioleciu życia wielkiego kantora z Lipska. 20 stycznia 1749 roku ożenił się z Elisabeth Juliane Friedericą "Liesgen" Bach, córką Jana Sebastiana i Anny Magdaleny. Już jako wychowanek mistrza Jana Sebastiana, został powołany na stanowisko organisty i kantora w Wieży pod Gryfowem Śląskim (kościół nie przetrwał do naszych czasów). Ostatnie duże dzieło Bacha - „Sztuka Fugi”, czyli „Die Kunst Der Fuge” (BWV 1080) to niedokończona, tajemnicza kompozycja. Manuskrypt autografu nosi – co niezwykle ważne i ciekawe - niestosowany dziś tytuł „Die Kunst der Fuga”. Różniący się ostatnią literą (jest "a" a dziś stosuje się "e"). Ma to związek z numerologicznymi zainteresowaniami Bacha. Został on spisany właśnie przez zięcia i pomocnika Bacha, Johanna Christopha Altnickola – więcej na ten temat TUTAJ. Syn Altnickola i córki Bacha został nazwany po dziadku, Johann Sebastian. Altnickol jako jedyny z Tria zajął się zawodowo muzyką. Zmarł w młodym wieku.
kościół Marii Magdaleny we Wrocławiu
Die Kunst der Fugue BWV 1080 (Contrapunctus XIV: B-A-C-H-Thema) (YouTube)
Ostatni z Tria, najmłodszy, Benjamin Gottlieb Faber, urodził się 7 lutego 1721 roku we Wrocławiu. Podobnie jak wymienieni wyżej koledzy związany był z szkołą i chórem przy kościele Marii Magdaleny we Wrocławiu. W Lipsku studiował medycynę, utrzymując wciąż kontakt z muzykującymi przyjaciółmi oraz Janem Sebastianem Bachem. Jest związany z ciekawą kompozycją Bacha. To Canon super Fa Mi a 7. post tempus musicus z numerem w katalogu BWV 1078. To kompozycja z 1 marca 1749 roku – powstała rok przed śmiercią Bacha. Otwiera ją temat (A) oparty na 4 nutach: fa, la, bes (si-♭), mi + znak repetycji (powtórki). Zapis literowy takiego układu to: F, A, B, E, (R) – czyli nazwisko ucznia! Bach lubił tego typu gry. Sam kodował swoje nazwisko (szereg: B, A, C, H - bes, la, do, si) w licznych kompozycjach (w tym we wspomnianym wyżej, związanym z Altnickolem cyklu "Kunst der Fuge"). Na karcie kompozycji znajduje się jeszcze zapis dedykacji. Łacińska inskrypcja „Domine Possessor. Fidelis Amici Beatum Esse Recordari, tibi haud ignotum: itaque. Bonae Artis Cultorem Habeas verum amlcum Tuum” skrywa dwa zakodowane nazwiska. Pierwsze litery z wersu „Fidelis Amici Beatum Esse Recordari” dają FABER, zaś z wersu „Bonae Artis Cultorem Habeas” = BACH.
Faber był również w imieniu schorowanego Jana Sebastiana Bacha 6 października 1749 roku na chrzcie wnuka kompozytora, wspomnianego wyżej Jana Sebastiana Altnickola.
Canon in F major, BWV 1078, Bach-Gesellschaft Ausgabe, Band 45.1, 1897, domena publiczna, za: imslp.org
kościół Marii Magdaleny we Wrocławiu
Canon super fa mi a 7 post tempus musicum in F Major, BWV 1078 (YouTube)
Polecam również:
- Bachowski renesans we Wrocławiu – jak stolica Dolnego Śląska przywracała chwałę najsłynniejszemu barokowemu kompozytorowi (muzyka, zdjęcia, ciekawostki)
- Bachowski taniec życia i śmierci do słów wrocławskiego poety (+ ciekawe zegary dolnośląskiej stolicy)
- Artystyczny testament Bacha, tajemnicza muzyka, matematyka i ręka Dolnoślązaka (Sztuka Fugi i Altnickol)
- Matematyczne i numerologiczne ciekawostki: o gematrii i chronostychu z dolnośląskimi i karkonoskimi kontekstami (π, Liczyrzepa, śląski mistyk, zięć Bacha)
- Bach! - piorun i muzyka – o relacjach łużyckiego naukowca i słynnego muzyka
- #Bach, #muzyka
******
Spodobał Ci się ten post? Być może Twoi znajomi też by się zainteresowali? Udostępnij wpis na swojej osi. Dziękuję :)
Narzędzia do łatwego udostępniania na portalach społecznościowych i wysyłki email dostępne są poniżej. Zachęcam do korzystania :).
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:
- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:
kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!
ponad 1300 galerii na Facebooku
ponad 2600 postów na blogu
ponad 4000 obserwatorów na FB
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz