13 stycznia 2022

Perły Krzeszowa – barokowe cudo na Dolnym Śląsku i ciekawostki historyczne! (GALERIA + MAPY + ciekawostki)

Wędrując Głównym Szlakiem Sudeckim można natrafić nie tylko na wspaniałe góry, ale i lokalizacje cenne z uwagi na kulturowe konteksty. Takim miejscem bez wątpienia jest Krzeszów, wieś, która szczyci się posiadaniem „Europejskiej perły baroku” – czyli pocysterskiego zespołu klasztornego. Zabytek wpisany jest na prestiżową listę Pomników Historii, ustanawianych przez Prezydenta Polski. Od lat o krzeszowskich perłach mówi się też w kontekście pretendowania do wpisu na listę dziedzictwa UNESCO. 



Sztuka, historia, przyroda, krajobraz. Tutaj łączy się wiele niezwykłych dziedzin i powodów, by kusić turystę oraz badacza! 


W Krzeszowie zobaczyć można wspaniałości sztuki baroku, malarstwa, rzeźby, architektury. Z miejscem tym związane są również literackie i muzyczne ciekawostki. Pracowali tam lub na zlecenie klasztoru najwybitniejsi twórcy XVIII wieku (malarze, rzeźbiarze, poeci, muzycy): Petr Brandl (czeski malarz), Michael Willmann (malarz, „śląski Rembrandt”), Felix Anton Scheffler (malarz, znany m.in. z malowideł w takich miejscach, jak: Uniwersytet Wrocławski, Zamek Książ), Michael Engler (ceniony śląski organmistrz), Johann Franz Hoffmann (malarz, znany z realizacji w takich miejscach, jak: Sarny, Henryków, Cieplice), Ferdinand Maximilian Brokoff (rzeźbiarz, znany m.in. z posągów w Pradze, w tym na Moście Karola), Angelus Silesius (poeta, mistyk, napisał m.in. krzeszowską książkę pasyjną). 

(kliknięcie na zajęcia w galerii powoduje ich otwarcie w większym rozmiarze i lepszej rozdzielczości/jakości) 











bazylika w Krzeszowie 

Na marginesie dodam, że Engler, Willmann, Brandl, Brokoff mają swoje ulice w Krzeszowie. Wieś ma również ulice dedykowane św. Jadwidze, św. Annie, św. Józefowi, św. Janowi Nepomucenowi (na moście znajduje się rzeźba tego patrona), ale też Kacprowi, Melchiorowi, Baltazarowi (trzem królom), Betlejemską (przysiółkiem wsi jest osada Betlejem). 







Góra św. Anny 


Krzeszów odwiedzili m.in.: Johann Wolfgang von Goethe (w 1790), John Quincy Adams (w 1800), Karol Wojtyła (w 1956, później papież Jan Paweł II). Pochowani są tam książęta Piastowscy: Bolko I i Bolko II z linii świdnickiej. Krzeszów ma również związki z… świętym Walentym (eksponowany jest relikwiarz związany z patronem zakochanych) czy kompozytorem Josephem Haydnem (który korespondował z klasztorem w sprawie swojej muzyki)!










Mauzoleum Piastów 

Miejscowość znana jest od XIII wieku pod różnymi nazwami: Cressobor , Grissobor, Grenzwald czy Kresobor. Od 1945 Krzeszów. Jest to wieś znajdująca się w gminie wiejskiej Kamienna Góra w powiecie kamiennogórskim, w linii prostej 8 km od przejścia granicznego w Lubawce (Pl – CZ), 14 km od skalnego miasta Adršpach , 23 km od Śnieżki czy 80 km od Wrocławia (długości podawane w linii prostej). Leży w Sudetach, na trasie Głównego Szlaku Sudeckiego, w kotlinie otoczonej Górami Kamiennymi. 











kościół bracki św. Józefa 

Historia wsi i jej związków z kultem jest wielowiekowa. Sięga XIII wieku. Wzmianka o Krzeszowie pojawiła się już w 1242 roku. Dzieje cystersów to lata 1292 (czasy śląskich księstw) - 1810 (decyzja o kasacie zapadła w Berlinie na pruskim dworze). W tym czasie miejscowość stała się słynnym ośrodkiem pielgrzymkowym oraz artystycznym. Między I a II wojną światową w murach klasztornych znów kwitło życie klasztorne za sprawą benedyktynów z praskiego klasztoru Emaus. Z kolei po wojnie, w czasach polskich na Dolnym Śląsku, w klasztorze osiedliły się benedyktynki z Lwowa. W czasie II wojny światowej na strychu kościoła klasztornego przechowywane były zbiory biblioteki pruskiej w Berlinie. Tak zwana „berlinka” trafiła następnie do kolekcji Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Są to cenne rękopisy i starodruki, zawierające m.in. prace wybitnych twórców. Jak widać, niewielka sudecka wieś ma całkiem silne związki z Lwowem, Pragą, Krakowem i Berlinem! 






XVIII-wieczny pawilon opata na wodzie w Betlejem 


Kompleks klasztorny, sztandarowa atrakcja Krzeszowa, składa się z: kościoła klasztornego, zabudowań mieszkalnych klasztoru, ogrodu, kościoła bractwa św. Józefa, domu gościnnego opata oraz budynków pomocniczych. Do tego wieś jest usiana rozmaitymi obiektami związanymi z funkcją pielgrzymkową. Imponuje założenie kalwaryjne składające się z 16 kaplic z 32 stacjami. Cała droga krzyżowa ma ponad 5 km długości! Ponadto nad kotliną z tym wszystkim góruje wzgórze poświęcone babce Chrystusa – świętej Annie, której kult był bardzo popularny na Śląsku. Góra Świętej Anny (niem. Annen Berg, Annaberg) to szczyt, mający wysokość 593 m n.p.m. Na zboczu znajduje się kaplica (niewielki kościółek) oraz przydrożne kapliczki słupowe. Z placu przed kaplicą można oglądać wspaniały widok na Krzeszów i Góry Kamienne oraz Karkonosze na horyzoncie. 













stacje kalwarii krzeszowskiej z kopią Grobu Pańskiego przy kaplicy Marii Magdaleny 


Zwiedzający mogą poznawać zakamarki ogromnego kompleksu, kupując bilet. Biletowane jest choćby wejście do kościoła brackiego, mauzoleum, do pawilonu opata, na wieżę bazyliki czy do podziemi i na strychy. Za darmo można przejść się szlakiem kapliczek i zajrzeć do bazyliki. Warto dodać, że w Krzeszowie odbywają się cyklicznie rozmaite wydarzenia. W wielki piątek inscenizowana droga pasyjna nawiązująca do dawnych tradycji, w okresie wakacyjnym festiwal muzyczny koncertów organowych, 15 sierpnia odpust w dni święta patronki bazyliki, w grudniu święto światła. Do tego organizowane są rozmaite koncerty, jarmarki i inne wydarzenia. W Krzeszowie działa również gminny ośrodek kultury, przy którym funkcjonuje Kino za Rogiem. 











bazylika w Krzeszowie (plus strychy) 


Krzeszów znajduje się m.in. na Szlaku Cysterskim, Szlaku Sakralnej Sztuki Barokowej im. Michaela Willmanna, Drodze św. Jakuba w Polsce

Więcej informacji na temat klasztoru oraz oferty turystycznej i kulturalnej opactwa najdziecie na oficjalnej stronie klasztoru: opactwo.eu


zabudowania mieszkalne klasztoru 


uroczystości podczas wielkiego odpustu - peregrynacja cudownej ikony (najstarszy obraz maryjny w Polsce!)



podczas pielgrzymki motocyklistów 



22 października 1913 roku spłonął hełm wieży bazyliki, wolne media, POLONA





grafiki z widokiem na Krzeszów, wolne media, POLONA, SBC


Z dawnych źródeł i literatury:

O atrakcyjności turystycznej Krzeszowa mogą świadczyć relacje i artykuły pochodzące z XIX wieku. Zebrałem kilka ciekawszych. M.in. relację Adamsa z jego listów, a także przykłady polskojęzycznych przewodników. Można zapoznać się z nimi za pośrednictwem czytelni online. 



"Przyjaciel ludu, czyli, Tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości", 1842 (Google Book) 

***


"Wody mineralne Szląskie i Hrabstwa Glackiego przez R. F. M. Tłumaczone przez A. Kuszánskiego z przyłączeniem Opisu Krzeszowic" (1821) (Google Books)

***


John Quincy Adams: "Letters on Silesia: Written During a Tour Through that Country in the Years 1800, 1801" (1804) (Google Books) 

***

PLUS
Podręczne mapki:


proponowana trasa zwiedzania z zaznaczonymi punktami, mapy.cz


droga rowerowa z PKP Kamienna Góra do Krzeszowa (droga asfaltowa dla rowerów poprowadzona po dawnej linii kolejowej tzw. Kolei Doliny Zadrny), mapy.cz



Polecam również: 



A w okolicy:


Historycznie z Krzeszowem związane były:

polecam również tagi oraz artykuły uzupełniające:

**********************

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 
****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 
CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz