8 lipca 2022

Käthe Kollwitz i Gerhart Hauptmann, czyli artystyczna wiwisekcja cierpienia

Miała 18 lat, kiedy spotkała pięć lat starszego Hauptmanna, początkującego pisarza. W wieku 26 lat, będąc pod wrażaniem słynnych „Tkaczy” śląskiego pisarza, zaczęła tworzyć swój przełomowy cykl grafik „Ein Weberaufstand”, który wstrząsnął Wielką Berlińską Wystawą Sztuki. Käthe Kollwitz i Gerharta Hauptmanna łączyła pasja w ukazywaniu ludzkiego dramatu, naturalistyczne odzieranie cierpienia z sentymentu romantycznego. Korespondowali ze sobą. W 1923 roku Kollwitz, jako matka okaleczona śmiercią syna na wojnie, wydała cykl „Abschied und Tod” (Pożegnanie i śmierć). Hauptmann, wówczas Noblista literacki, napisał do tej publikacji wstęp pod tytułem „Das heilige Leid” (Święte cierpienie)



Kollwitz i Hauptmanna łączyło początkowo ich wspólne, awangardowe i niekiedy kontrowersyjne, zainteresowanie ludzkim bytem w bardzo społecznym ujęciu, korespondujące  z mniej lub bardziej akcentowanym sympatyzowaniem z ruchem socjalnym i liberalnym. Stworzyli dzieła, które swoją niezwykłą energią i postawą wstrząsały teatrem i sztuką plastyczną przełomu XIX i XX wieku w Niemczech.  


Käthe Kollwitz z domu Schmidt urodziła się 8 lipca 1867 roku Królewcu. Zmarła 22 kwietnia 1945 w Moritzburgu koło Drezna (Hauptmann odszedł rok później w Jagniątkowie). Była graficzką, malarką i rzeźbiarką. Tworzyła niezwykle sugestywne realistyczne litografie, miedzioryty, akwaforty, drzeworyty i rzeźby. Wiele z nich opartych było o własne, bolesne doświadczenia, lub też zainspirowane literaturą naturalistyczną i obserwacją życia codziennego.  Kollwitz nie była artystką łatwą i podążającą utartymi ścieżkami. Mimo to, jako pierwsza kobieta została członkinią Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych.


Käthe Kollwitz, wolne media, wikimedia.org 


Gerhart Hauptmann, wolne media, wikimedia.org 


Pierwszy raz przyciągnęła uwagę publiczności, biorąc udział w Wielkiej Berlińskiej Wystawie Sztuki w 1898 roku. Artystka zaprezentowała na niej serię akwafort „Ein Weberaufstand”. Inspiracją do ich powstania było zetknięcie się z głośną i kontrowersyjną sztuką „Die Weber” Gerharta Hauptmanna. Käthe Kollwitz poznała pisarza jeszcze jako nastolatka w 1886 roku. 26 lutego 1893 roku odbyła się nieoficjalna premiera „Tkaczy” Hauptmanna (dramat został zablokowany przez cenzurę policyjną).  Kollwitz widziała sztukę i wywarła ona na niej ogromne wrażanie. Udramatyzowana opowieść o prawdziwym buncie śląskich tkaczy w 1844 roku przywołała tragiczne obrazy nędzy sudeckich robotników tuż przed wybuchem Wiosny Ludów. Pierwsze trzy arkusze cyklu Kollwitz powstały jako litografie już w 1893 roku. Käthe Kollwitz postanowiła wówczas porzucić rozpoczęty cykl według powieści „GerminalZoli z 1885. Rozpoczęła pracę nad swoim pierwszym kompletnym cyklem. „Bunt tkaczy” ukończyła w 1897 roku. Prace nie są dosłownym odzwierciedleniem treści dramatu Hauptmann, ale odnoszą się do jego klimatu, przesłania i motywu cierpienia oraz wyzysku. Seria okazała się sukcesem i utorowała artystyczną drogę wybitnej twórczyni. 







Käthe Kollwitz, cykl  „Ein Weberaufstand” - zainspirowany sztuką "Tkacze" Gerharta Hauptmanna, pisarza urodzonego w Szczawnie-Zdroju na Dolnym Śląsku, laureata nagrody Nobla w 1912 roku, wolne media, wikimedia.org 


Na tym nie skończył się związek Kollwitz i Hauptmanna. Artyści korespondowali ze sobą. W 1923 roku ich drogi artystyczne zeszył się po 30 latach. Ukazała się publikacja „Abschied und Tod: acht Zeichnungen von Käthe Kollwitz; mit einem Geleitwort von Gerhart Hauptmann”. To zbiór 8 powielonych rysunków  Kollwitz, które programowym wstępem opatrzył Hauptmann, wówczas już laureat literackiego Nobla. Pisarz w krótkiej przedmowie pod tytułem „Das heilige Leid” zarysował ideę roli cierpienia w egzystencji i sztuce. O pracach swojej przyjaciółki napisał: "Jej milcząca kreska przenika do szpiku kości niczym krzyk cierpienia". 

O zainteresowaniu związkami artystycznymi i osobistymi między śląskim pisarzem a malarką z Królewca świadczą m.in. publikacje badawcze i krytyczne, jak: „Käthe Kollwitz - Gerhart Hauptmann: der Auftakt zum Leben” czy „Gerhart Hauptmann and Käthe Kollwitz: A Comparison”. 

Post został opublikowany w 2022 roku z okazji 155. rocznicy urodzin Käthe Kollwitz.


Zapraszam również:
Powstanie Tkaczy Śląskich w Górach Sowich (1844) – wybrane konteksty

Hauptmann i inspiracje czerpane z dzieł przyjaciela Marksa: Wolff – "Wilk" proletariatu z Dolnego Śląska – między Marksem i Engelsem a Hauptmannem (#CIEKAWOSTKI)

Róża Luksemburg czyta Hauptmanna: Czerwona Róża we wrocławskiej celi (Róża Luksemburg w więzieniu na Dolnym Śląsku i inne ślady)

Amerykańska anarchistka i filozofka czyta Hauptmanna: Czerwona Emma oraz „Tkacze” Hauptmanna

a także posty opatrzone tagiem:
#literatura,   #sztuka 


niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 
 
****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 
CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz