W świecie herbów dolnośląskich (GALERIA + ciekawostki)

Herby rodzin szlacheckich czy miast wypełniają najrozmaitsze symbole, od roślin i zwierząt, przez ciała niebieskie, najrozmaitsze osoby po mityczne stworzenia. Ich artystyczne przedstawienia znaleźć można wszędzie tam, gdzie herby pełniły ważną rolę identyfikacyjną: w zamkach i pałacach, niegdyś zamieszkiwanych przez arystokrację czy w budynkach przeróżnych urzędów. Także epitafia nagrobne zmarłych rycerzy i możnych zdobią ich rodowe symbole heraldyczne. Na Dolnym Śląsku herby znaleźć można wszędzie. Wypełniają stare księgi, zamki, kościoły, muzea, zobaczyć je można na ulicach. To dawne oraz współczesne herby szlachty, duchowieństwa czy symbole samorządu. 

Wybrałem przykładowe zabytkowe i nowe przedstawienia herbów na terenie Dolnego Śląska (historycznego i administracyjnego). Oto mój przegląd z ciekawostkami. Herby na epitafiach, fasadach, witrażach, tkaninach, ceramice, snycerce, polichromiach. 

Heraldyka to jedna z nauk pomocniczych historii, która zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów. Z kolei blazonowanie oznacza opis herbu wykonany zgodnie z zasadami heraldyki. Herb przedstawiany jest na tarczy. Herby szlacheckie przedstawiane są również z otaczającymi tarczę elementami, jak trzymacze, dewiza, korona rangowa, klejnot czy zawołanie itd. Od wieków tworzone były herbarze zawierające zbiór herbów w określonym porządku, np. herbów szlachty śląskiej. Herby przede wszystkim pełnią funkcję wyróżnika danej osoby czy stanu rycerskiego/ szlacheckiego. Oprócz rodów arystokratycznych herby posiadały też inne grupy zawodowe, jak cech rzemieślniczy, a także miasta. Herby umieszczane były zawsze według ściśle określonych zasad. Na przykład herby na epitafiach tworzą rodzaj drzewa genealogicznego, dzięki czemu można je „czytać” i dowiadywać się o pochodzeniu upamiętnionych osób. 

"Herb Piastów dolnośląskich – herb dynastii Piastów, rządzących księstwami Dolnego Śląska. Stanowiła go tarcza herbowa o złotym polu z czarnym orłem ze srebrną przepaską sierpową biegnącą przez skrzydła i pierś orła, która była zwieńczona krzyżem. Herb ten z czasem stał się godłem całego Dolnego Śląska" (wikipedia) 

herb piastowski można znaleźć na portalu bramy zamku w Brzegu (historyczny Dolny Śląsk), gdzie najdłużej panowali Piastowie 

witraż w Muzeum Architektury we Wrocławiu

grobowiec księcia Henryka Dobrego w Mauzoleum Piastów we Wrocławiu 

herb Piastów śląskich (Dolnego Śląska) - relief na ratuszu w Kamiennej Górze (po lewej)

herb Piastów śląskich na tarczach i chorągwiach, ilustracja z kodeksu o życiu św. Jadwigi, ilustracje bitwy pod Legnicą, Muzeum Miedzi w Legnicy 

******

Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów (po lewej) na słupie pocztowym króla Augusta II w Lubaniu

****

herby (w tym monarchii Habsburgów) na sklepieniach schodów cesarskich w gmachu głównym Uniwersytetu Wrocławskiego 

****

herb Schaffgotschów na fasadzie pałacu w Cieplicach 

herb Schaffgotschów w hali spacerowej w Świeradowie-Zdroju 

******

"herb Wrocławia jest pięciopolowy. W centrum tarczy mieści się srebrna misa z odciętą głową świętego Jana Chrzciciela, patrona katedry wrocławskiej. W prawym górnym rogu w czerwonym polu znajduje się ukoronowany lew czeski – symbol przynależności do dawnej Korony Królestwa Czeskiego, w lewym górnym rogu czarny Orzeł Śląski w złotym polu z białą przepaską henrykowską na piersi i skrzydłach, zwieńczoną krzyżem. W prawym dolnym, złotym polu znajduje się duża litera W od łacińskiej nazwy miasta Wratislavia, w lewym dolnym, czerwonym polu osadzone na odwróconej koronie popiersie świętego Jana Ewangelisty w nimbie" (wikipedia)

stary ratusz we Wrocławiu, Muzeum Sztuki Mieszczańskiej 

naczynie, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 

wystawa w Muzeum Miejskim Wrocławia 

makata z dzianiny z XVII wieku, służąca za kobierzec, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 

krasnal wrocławski 

herb Wrocławia, bruk, rynek Wrocławia 

*****

herb Wałbrzycha w filiżance, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu 

herb Jeleniej Góry, Brama Wojanowska w Jeleniej Górze 

herb Kamiennej Góry, ratusz w Kamiennej Górze, witraż 

herb Kamiennej Góry, ratusz w Kamiennej Górze

herb Kamiennej Góry, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, pokrywa wilkomu cechowego 

herb Dzierżoniowa, Muzeum Miejskie Dzierżoniowa 

herb Kowar, ratusz w Kowarach, malowidło 

herb Kłodzka, ratusz w Kłodzku, witraż 

****

herb biskupa wrocławskiego Heinricha Förstera, ambona w Kamiennej Górze, gdzie duchowny został proboszczem na początku swojej drogi duszpasterskiej 

herby miast śląskich, stary ratusz we Wrocławiu, Muzeum Sztuki Mieszczańskiej 

***

tarcze herbowe trumienne bractwa strzeleckiego z Nysy, tkanina, haft, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 

tarcza herbowa cechowa trumienna, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, srebro 

kartusz herbowy cechu piekarzy z Kościoła Łaski w Kamiennej Górze, barok, XVIII wiek, po konserwacji w 2023 roku

****

herby w postaci kartuszy, witraż i snycerka, Zamek Czocha 

brama zamku Kliczków 

*****

herby - zworniki sklepienia w sali starego ratusza we Wrocławiu, Muzeum Sztuki Mieszczańskiej 

****

herby w Zamku Książ w Wałbrzychu, w tym para herbów Anhaltów i Hochbergów nad wejściem do zamku Książ

herb Hochbergów na loży rodziny w Kościele Pokoju w Świdnicy 

herb nad bramą w zamku w Oleśnicy 

herby na krużgankach dawnego dworu w Nawojowie Łużyckim (województwo dolnośląskie) 

****

epitafia, kościół Najświętszej Marii Panny i cmentarz w Przerzeczynie-Zdroju 

epitafium, kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sadach Górnych koło Bolkowa

epitafium, kościół św. Jana i Katarzyny w Świerzawie

epitafia, kościół cmentarny pw. św. Katarzyny w Marciszowie 

epitafium, Kościół Chrystusa Króla w Leśnej

epitafia, Kościół św. Jakuba w Pieszycach 

epitafium, Bazylika Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu

epitafium, lapidarium przy kościele w Cieplicach (oryginalnie z Radomierza) 

****

Zamek Czettritzów w Wałbrzychu

zamek w Goli Dzierżoniowskiej 

Dwór obronny w Mojęcicach

zamek w Wojnowicach 

dwór Sarny w Ścinawce Górnej 

****

"Trójpański Kamień to zabytkowy kamień graniczny w Górach Kamiennych, postawiony w 1732 roku na styku dawnych granic: Czech, Śląska i Hrabstwa kłodzkiego. Na jego ścianach znajdują się nieco zatarte herby i inicjały właścicieli stykających się w tym miejscu dóbr" (wikipedia) 

***

cmentarz przy Kościele Pokoju w Świdnicy 

****

pałac w Trzebieszowicach koło Lądka-Zdroju 

*****

lapidarium Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa 

lapidarium Muzeum Miedzi w Legnicy 

*****

Przykłady historycznych śląskich herbarzy: 

(wybrane karty z kilku wydań) 

"Schlesisches Wappenbuch", 1938

"Wappenbuch der Schlesischen Städte und Städtel", 1870

"Der abgestorbene Adel der Preussischen Provinz Schlesien und der O. Lausitz", 1887

"Insignia Episcopatus et Episcoporum Vratislaviensium", XVII wiek

**** 

polecam również:

Piast w wiktoriańskiej Anglii? Czy najsłynniejsze dzieło prerafaelity nawiązuje do śląskiej symboliki i ostatniego księcia wrocławskiego?

****

40. post z cyklu WOW

Wow! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam TUTAJ

**

****

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.