Maria, Matka Boska, Madonna – wybrane maryjne dzieła sztuki na Dolnym Śląsku (typy, arcydzieła mistrzów, niezwykłe przedstawienia, cudowne wizerunki)

Maryja jest niezwykle ważną postacią, otoczoną silnym kultem w katolickim wyznaniu chrześcijańskim. Jej wizerunki można zaleźć nie tylko w kościołach, ale i w licznych kapliczkach rozsianych po ulicach, górach. Pomniki świętej zobaczyć można na specjalnych kolumnach. Oczywiście zabytkowe oblicza matki Jezusa znajdują się także w muzeach. Powstały rozmaite tematy ukazywania Maryi. Jeżeli dodamy do tego stylistyczne zróżnicowanie na przestrzeni epok, maryjne dziedzictwo w sztuce ujawni się całym swoim bogactwem.

Wybrałem około 100 rozmaitych wizerunków Maryi. To dzieła od średniowiecza po XX wiek. Malarstwo (ścienne, na płótnie, desce, szkle), rzeźba, grafika, witraże, mozaika i inne techniki twórcze. Zapraszam do galerii i ciekawostek w komentarzu. 

Maria z Nazaretu była matką Jezusa Chrystusa, żoną św. Józefa z Nazaretu. Jej znane dziś i używane najczęściej imię jest grecką formą hebrajskiego imienia Miriam. Bardzo intrygujące jest pochodzie tego imienia. Uważa się, że mir / mar oznacza „gorzki”, a ignam oznacza „morze”. Imię Maria znaczyłoby wówczas „gorzkie morze” lub „kropla morska”. Koresponduje to z łacińskim tytułem nadawanym Maryi: Stella Maris („gwiazda morska”). Inne, bardziej znane tytuły, pod którymi znana jest Maryja, to: Bogurodzica (Matka Boża, Boża Rodzicielka), Dziewica (Najświętsza Maryja Panna).

Matka Boska z dzieciątkiem przed archikatedrą we Wrocławiu 

Matka Boska, bazylika w Wambierzycach 

Wniebowzięcie, Oratorium Marianum, Uniwersytet Wrocławski 

Koronowanie Maryi, polichromia, kościół w Woliborzu koło Nowej Rudy 

Maryja w scenie adoracji Dzieciątka, kościół w Ziębicach 

kolumna Maryjna w Nowej Rudzie 

Maryja i Świdnica, Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy 

Zaśnięcie Matki Bożej, bazylika w Strzegomiu (Pomnik Historii) 

zaślubiny Maryi i Józefa, kościół bracki św. Józefa w pocysterskim opactwie w Krzeszowie 

koronowanie Maryi, kościół w Szczawnie-Zdroju (największa mozaika na Dolnym Śląsku) 

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena przed zamkiem w Leśnicy we Wrocławiu 

kopia cudownej Ikony Matki Bożej Łaskawej z Krzeszowa, cerkiew w Sokołowsku 

scena Zwiastowania, kaplica w bazylice w Wambierzycach 

Maria z poziomkami, obraz ze zbiorów benedyktynek krzeszowskich, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

Pieta, kościół w Ołdrzychowicach Kłodzkich 

kolumna Maryjna, rynek w Radkowie 

scena zwiastowania, kościół w Ziębicach 

Pieta, Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu 

Matka Boża Tronująca, kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu 

Matka Boska przy robótkach, dogląda Jezusa, który pomaga Józefowi, witraż, Kolegiata Pw. NMP Bolesnej i Św. Aniołów Stróżów w Wałbrzychu 

kolumna Maryjna, przy kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich 

Maryja, chór kościoła w Szczawnie-Zdroju 

kolumna Maryjna, Szczytna 

Maryja z kwiatami, kościół w Ołdrzychowicach Kłodzkich 

 W sztuce znane są rozmaite ciekawe i zaskakujące formy ukazywania Maryi związane z interpretacją przekazu biblijnego, tradycji i dogmatów. To np. Maria karmiąca (Maria lactans), Immaculata – Niepokalana, Piękna Madonna (typ rzeźby popularny w wiekach XIV - XV), Mater dolorosa - Matka Boża Bolesna, Maestà (na tronie w otoczeniu aniołów i świętych), Niewiasta obleczona w słońce, Czarna Madonna, Maria Gravida (brzemienna Maria), Pietà  (Matka Boska trzymająca na kolanach martwego Jezusa Chrystusa), Sedes sapientiae  - „Siedziba Mądrości” (Maria z Dzieciątkiem Jezus na kolanach). 

Maryja w kapeluszu, słynny fresk Michaela Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 

Piękna Madonna, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

Maryja w Betlejem, witraż, Muzeum Architektury we Wrocławiu 

koronacja Maryi, kościół św. Mikołaja w Nowej Rudzie 

Maryja z Jezusem i ptaszkiem, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

Maryja w Betlejem, detal z monstrancji, Muzeum Miejskie Wrocławia 

Piękna Madonna, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

kolumna Maryjna w Jeleniej Górze przed bazyliką 

Maryja z Jezusem i małpą, witraż według grafiki Dürera, Muzeum Architektury we Wrocławiu 

scena Zwiastowania, kościół w Lądku-Zdroju 

kolumna Maryjna w Lubawce 

Pieta, kościół św. Maurycego we Wrocławiu 

scena Zwiastowania, fasada bazyliki w Krzeszowie 

Maryja z kądzielą podczas przędzenia, malowidło, jeden z ołtarzy w kościele św. Józefa w Krzeszowie 

kolumna Maryjna, Lubomierz 

Maryja, fasada kamienicy w Lądku-Zdroju 

kolumna Maryjna we Wrocławiu 

scena Zwiastowania, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

Maryja z Jezusem, polichromia Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 

Lucas Cranach starszy „Madonna pod jodłami” (fragment), Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu, wystawa czasowa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu - jeden z najcenniejszych artystycznych wizerunków maryjnych w Polsce 

Pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

kopia cudownej ikony Matki Bożej Łaskawej w Krzeszowie - aranżacja historii odnalezienia ikony - piwnice klasztoru w Krzeszowie 

Maryja opłakująca ukrzyżowanego Chrystusa (fragment obrazu), Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

Immaculata - budynek plebanii w Kamiennej Górze 

Wniebowzięcie, Muzeum Regionalne w Jaworze 

Maryja otoczona przez wiernych, Muzeum Miejskie Wrocławia 

Zwiastowanie, miedzioryt, Muzeum Miedzi w Legnicy 

Maryja tronująca, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 

Wniebowzięcie, płaskorzeźba, Nowa Ruda 

Marii towarzyszą też rozmaite atrybuty symboliczne. To na przykład zwierzęta, jak: jednorożec (np. "Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem" - ołtarz pochodzący z wrocławskiego kościoła pw. Świętej Elżbiety. Po 1945 roku retabulum zostało przeniesione do warszawskiego Muzeum Narodowego), feniks czy pelikan i rośliny, jak: lilia, orlik, róża bez kolców (Rosa mystica - „tajemnicza róża”), poziomka, pierwiosnek i konwalie. Znane są przedstawienie Maryi stojącej na Księżycu oraz przydeptującej węża - symbol grzechu. 

Warto wspomnieć też o szczególnych typach wizerunków, nawiązujących do tradycji, jak Matka Boska Śnieżna, czy maryjna kolumna morowa. 

Maryja z Dzieciątkiem, witraż, katedra w Świdnicy 

Petr Brandl, Wniebowzięcie NMP, w ołtarzu głównym kościoła opackiego pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie

Św. Anna uczy młodą Maryję, obrazek na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

kolumna Maryjna w Kłodzku 

adoracja Dzieciątka, fresk Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 

scena Zwiastowania, epitafium, bazylika św. Elżbiety we Wrocławiu 

Immaculata, witraż, kościół franciszkanów w Kłodzku 

Pieta, kapliczka w Bolkowie 

Madonna Sobieska, obraz podarowany przez królewicza Jakuba Sobieskiego do kościoła w Międzylesiu koło Kłodzka, obecnie w archikatedrze we Wrocławiu - wersja z wystawy czasowej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i wersja z katedry (Madonna w sukience) 

Madonna, rzeźba, kolegiata w Kłodzku 

koronacja Maryi, grupa rzeźbiarska, most gotycki w Kłodzku 

ikona w typie Czarnej Madonny, Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Jeleniej Górze

Maryja, dekoracja kamienicy w Kłodzku 

Maryja w Betlejem, witraż w kościele w Dzierżoniowie, dość wyjątkowe ukazanie Maryi z warkoczem 

figura Maryjna w Kątach Wrocławskich 

Immaculata, polichromia na sklepieniu kościoła w Kowarach 

Pieta, rzeźba, most gotycki w Kłodzku 

Maria Gravida - czyli brzemienna, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

Maryja z Dzieciątkiem, ołtarz w bazylice w Krzeszowie 

Maryja adorowana przez wiernych, kościół w Kłodzku 

Można wyróżnić najczęstsze motywy związane z ukazaniem Maryi: jako dziewczynka uczona przez św. Annę swoją matkę, zwiastowanie, nawiedzenie św. Elżbiety przez Maryję, narodziny Jezusa (w tym adoracja dzieciątka i pokłon Trzech Króli), ucieczka do Egiptu (na osiołku z Jezusem), ukrzyżowanie (Matka pod krzyżem i Maryja z ciałem Jezusa), zmartwychwstanie – jako jedna z pierwszych świadków, zesłanie Ducha Świętego, wniebowzięcie, objawienia maryjne, cuda maryjne. 

Maryja Bolesna, obrazek na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 

Objawienia w Lourdes, polichromia, kościół św. Anny, Szczawienko w Wałbrzychu 

Pieta, grupa rzeźbiarska, leśna kaplica w Gorzanowie 

Zwiastowanie, kościół Imienia Jezus we Wrocławiu 

Maryja z Jezusem, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 

Pieta z XIX wieku według dzieła Michała Anioła z XVI wieku, kościół Imienia Jezus we Wrocławiu 

Maryja z tytułem "deliciae benedictinae" - rozkosz benedyktyńska - kościół w Chełmsku Śląskim 

scena maryjna, dekoracja szczytu, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Polanica-Zdrój

Pieta, kościół w Bielawie 

Matka Boża z Dzieciątkiem pod tęczą, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 

św. Anna, Maryja i Jezus, grupa rzeźbiarska, Droga Pięciu Radości św. Anny, Chełmsko Śląskie

koronacja Maryi, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 

Maryja w scenie Zesłania Ducha Świętego, kaplice różańcowe w Bardzie 

Pieta w bazylice w Bardzie 

ołtarz w kościele w Cielicach 

Maryja karmiąca, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 

kolumna Maryjna w Dusznikach-Zdroju 

Maryja z Wambierzyc, obrazek święty, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 

koronacja Maryi, kościół w Chełmsku Śląskim 

Czarna Madonna, kościół w Głuszycy 

Objawienia fatimskie, polichromia, kościół św. Anny, Szczawienko w Wałbrzychu 

święta Anna uczy Maryję, bazylika w Bardzie 

Maryja z Jezusem na osiołku, bazylika w Bardzie 

Maryja z Dzieciątkiem na Księżycu, opactwo w Krzeszowie 

Pieta, kościół św. Jadwigi w Bolkowie 

Immaculata, fasada, Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Jeleniej Górze

Źródełko Maryi, Bardo 

Matka Boża Śnieżna, Igliczna w Masywie Śnieżnika

Ponura Kapliczka, Bukowiec 

Zapraszam również do ciekawostek o pokrewnym temacie:

Zwiastowanie – czyli 9 miesięcy do Bożego Narodzenia, a niegdyś... Nowy Rok! (śląska sztuka i ciekawa muzyka)

Nepomucen – święty z mostów (i nie tylko): dolnośląskie i sudeckie ciekawostki (GALERIA + ciekawa pieśń, odznaka i niezwykli imiennicy patrona)

Święty Sebastian i wybrane dzieła sztuki z Dolnego Śląska (GALERIA)

Święty od ognia - wybrane dolnośląskie przedstawienia św. Floriana (GALERIA)

Patron prawie tak mityczny jak smok? (św. Jerzy i jego przedstawienia na Dolnym Śląsku - wybór + ciekawostki)

48. post z cyklu WOW

Wow! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam TUTAJ

****

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.