15 kwietnia 2023

Maria, Matka Boska, Madonna – wybrane maryjne dzieła sztuki na Dolnym Śląsku (typy, arcydzieła mistrzów, niezwykłe przedstawienia, cudowne wizerunki)

Maryja jest niezwykle ważną postacią, otoczoną silnym kultem w katolickim wyznaniu chrześcijańskim. Jej wizerunki można zaleźć nie tylko w kościołach, ale i w licznych kapliczkach rozsianych po ulicach, górach. Pomniki świętej zobaczyć można na specjalnych kolumnach. Oczywiście zabytkowe oblicza matki Jezusa znajdują się także w muzeach. Powstały rozmaite tematy ukazywania Maryi. Jeżeli dodamy do tego stylistyczne zróżnicowanie na przestrzeni epok, maryjne dziedzictwo w sztuce ujawni się całym swoim bogactwem.



Wybrałem około 100 rozmaitych wizerunków Maryi. To dzieła od średniowiecza po XX wiek. Malarstwo (ścienne, na płótnie, desce, szkle), rzeźba, grafika, witraże, mozaika i inne techniki twórcze. Zapraszam do galerii i ciekawostek w komentarzu. 


Maria z Nazaretu była matką Jezusa Chrystusa, żoną św. Józefa z Nazaretu. Jej znane dziś i używane najczęściej imię jest grecką formą hebrajskiego imienia Miriam. Bardzo intrygujące jest pochodzie tego imienia. Uważa się, że mir / mar oznacza „gorzki”, a ignam oznacza „morze”. Imię Maria znaczyłoby wówczas „gorzkie morze” lub „kropla morska”. Koresponduje to z łacińskim tytułem nadawanym Maryi: Stella Maris („gwiazda morska”). Inne, bardziej znane tytuły, pod którymi znana jest Maryja, to: Bogurodzica (Matka Boża, Boża Rodzicielka), Dziewica (Najświętsza Maryja Panna).


Matka Boska z dzieciątkiem przed archikatedrą we Wrocławiu 


Matka Boska, bazylika w Wambierzycach 


Wniebowzięcie, Oratorium Marianum, Uniwersytet Wrocławski 


Koronowanie Maryi, polichromia, kościół w Woliborzu koło Nowej Rudy 


Maryja w scenie adoracji Dzieciątka, kościół w Ziębicach 


kolumna Maryjna w Nowej Rudzie 


Maryja i Świdnica, Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy 


Zaśnięcie Matki Bożej, bazylika w Strzegomiu (Pomnik Historii) 


zaślubiny Maryi i Józefa, kościół bracki św. Józefa w pocysterskim opactwie w Krzeszowie 


koronowanie Maryi, kościół w Szczawnie-Zdroju (największa mozaika na Dolnym Śląsku) 


Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena przed zamkiem w Leśnicy we Wrocławiu 


kopia cudownej Ikony Matki Bożej Łaskawej z Krzeszowa, cerkiew w Sokołowsku 


scena Zwiastowania, kaplica w bazylice w Wambierzycach 


Maria z poziomkami, obraz ze zbiorów benedyktynek krzeszowskich, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 


Pieta, kościół w Ołdrzychowicach Kłodzkich 


kolumna Maryjna, rynek w Radkowie 


scena zwiastowania, kościół w Ziębicach 


Pieta, Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu 


Matka Boża Tronująca, kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu 


Matka Boska przy robótkach, dogląda Jezusa, który pomaga Józefowi, witraż, Kolegiata Pw. NMP Bolesnej i Św. Aniołów Stróżów w Wałbrzychu 


kolumna Maryjna, przy kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich 


Maryja, chór kościoła w Szczawnie-Zdroju 


kolumna Maryjna, Szczytna 


Maryja z kwiatami, kościół w Ołdrzychowicach Kłodzkich 

 W sztuce znane są rozmaite ciekawe i zaskakujące formy ukazywania Maryi związane z interpretacją przekazu biblijnego, tradycji i dogmatów. To np. Maria karmiąca (Maria lactans), Immaculata – Niepokalana, Piękna Madonna (typ rzeźby popularny w wiekach XIV - XV), Mater dolorosa - Matka Boża Bolesna, Maestà (na tronie w otoczeniu aniołów i świętych), Niewiasta obleczona w słońce, Czarna Madonna, Maria Gravida (brzemienna Maria), Pietà  (Matka Boska trzymająca na kolanach martwego Jezusa Chrystusa), Sedes sapientiae  - „Siedziba Mądrości” (Maria z Dzieciątkiem Jezus na kolanach). 



Maryja w kapeluszu, słynny fresk Michaela Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 


Piękna Madonna, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


Maryja w Betlejem, witraż, Muzeum Architektury we Wrocławiu 


koronacja Maryi, kościół św. Mikołaja w Nowej Rudzie 


Maryja z Jezusem i ptaszkiem, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


Maryja w Betlejem, detal z monstrancji, Muzeum Miejskie Wrocławia 


Piękna Madonna, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


kolumna Maryjna w Jeleniej Górze przed bazyliką 


Maryja z Jezusem i małpą, witraż według grafiki Dürera, Muzeum Architektury we Wrocławiu 


scena Zwiastowania, kościół w Lądku-Zdroju 


kolumna Maryjna w Lubawce 


Pieta, kościół św. Maurycego we Wrocławiu 


scena Zwiastowania, fasada bazyliki w Krzeszowie 


Maryja z kądzielą podczas przędzenia, malowidło, jeden z ołtarzy w kościele św. Józefa w Krzeszowie 


kolumna Maryjna, Lubomierz 


Maryja, fasada kamienicy w Lądku-Zdroju 


kolumna Maryjna we Wrocławiu 


scena Zwiastowania, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


Maryja z Jezusem, polichromia Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 


Lucas Cranach starszy „Madonna pod jodłami” (fragment), Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu, wystawa czasowa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu - jeden z najcenniejszych artystycznych wizerunków maryjnych w Polsce 


Pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


kopia cudownej ikony Matki Bożej Łaskawej w Krzeszowie - aranżacja historii odnalezienia ikony - piwnice klasztoru w Krzeszowie 


Maryja opłakująca ukrzyżowanego Chrystusa (fragment obrazu), Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


Immaculata - budynek plebanii w Kamiennej Górze 


Wniebowzięcie, Muzeum Regionalne w Jaworze 


Maryja otoczona przez wiernych, Muzeum Miejskie Wrocławia 


Zwiastowanie, miedzioryt, Muzeum Miedzi w Legnicy 


Maryja tronująca, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 


Wniebowzięcie, płaskorzeźba, Nowa Ruda 


Marii towarzyszą też rozmaite atrybuty symboliczne. To na przykład zwierzęta, jak: jednorożec (np. "Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem" - ołtarz pochodzący z wrocławskiego kościoła pw. Świętej Elżbiety. Po 1945 roku retabulum zostało przeniesione do warszawskiego Muzeum Narodowego), feniks czy pelikan i rośliny, jak: lilia, orlik, róża bez kolców (Rosa mystica - „tajemnicza róża”), poziomka, pierwiosnek i konwalie. Znane są przedstawienie Maryi stojącej na Księżycu oraz przydeptującej węża - symbol grzechu. 

Warto wspomnieć też o szczególnych typach wizerunków, nawiązujących do tradycji, jak Matka Boska Śnieżna, czy maryjna kolumna morowa. 


Maryja z Dzieciątkiem, witraż, katedra w Świdnicy 


Petr Brandl, Wniebowzięcie NMP, w ołtarzu głównym kościoła opackiego pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie


Św. Anna uczy młodą Maryję, obrazek na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 


kolumna Maryjna w Kłodzku 


adoracja Dzieciątka, fresk Willmanna w kościele św. Józefa w Krzeszowie 


scena Zwiastowania, epitafium, bazylika św. Elżbiety we Wrocławiu 


Immaculata, witraż, kościół franciszkanów w Kłodzku 


Pieta, kapliczka w Bolkowie 



Madonna Sobieska, obraz podarowany przez królewicza Jakuba Sobieskiego do kościoła w Międzylesiu koło Kłodzka, obecnie w archikatedrze we Wrocławiu - wersja z wystawy czasowej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i wersja z katedry (Madonna w sukience) 


Madonna, rzeźba, kolegiata w Kłodzku 


koronacja Maryi, grupa rzeźbiarska, most gotycki w Kłodzku 


ikona w typie Czarnej Madonny, Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Jeleniej Górze


Maryja, dekoracja kamienicy w Kłodzku 


Maryja w Betlejem, witraż w kościele w Dzierżoniowie, dość wyjątkowe ukazanie Maryi z warkoczem 


figura Maryjna w Kątach Wrocławskich 


Immaculata, polichromia na sklepieniu kościoła w Kowarach 


Pieta, rzeźba, most gotycki w Kłodzku 


Maria Gravida - czyli brzemienna, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 


Maryja z Dzieciątkiem, ołtarz w bazylice w Krzeszowie 


Maryja adorowana przez wiernych, kościół w Kłodzku 

Można wyróżnić najczęstsze motywy związane z ukazaniem Maryi: jako dziewczynka uczona przez św. Annę swoją matkę, zwiastowanie, nawiedzenie św. Elżbiety przez Maryję, narodziny Jezusa (w tym adoracja dzieciątka i pokłon Trzech Króli), ucieczka do Egiptu (na osiołku z Jezusem), ukrzyżowanie (Matka pod krzyżem i Maryja z ciałem Jezusa), zmartwychwstanie – jako jedna z pierwszych świadków, zesłanie Ducha Świętego, wniebowzięcie, objawienia maryjne, cuda maryjne. 



Maryja Bolesna, obrazek na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 


Objawienia w Lourdes, polichromia, kościół św. Anny, Szczawienko w Wałbrzychu 


Pieta, grupa rzeźbiarska, leśna kaplica w Gorzanowie 


Zwiastowanie, kościół Imienia Jezus we Wrocławiu 


Maryja z Jezusem, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 


Pieta z XIX wieku według dzieła Michała Anioła z XVI wieku, kościół Imienia Jezus we Wrocławiu 


Maryja z tytułem "deliciae benedictinae" - rozkosz benedyktyńska - kościół w Chełmsku Śląskim 


scena maryjna, dekoracja szczytu, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Polanica-Zdrój


Pieta, kościół w Bielawie 


Matka Boża z Dzieciątkiem pod tęczą, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 


św. Anna, Maryja i Jezus, grupa rzeźbiarska, Droga Pięciu Radości św. Anny, Chełmsko Śląskie


koronacja Maryi, Muzeum Sztuki Sakralnej w Bardzie 


Maryja w scenie Zesłania Ducha Świętego, kaplice różańcowe w Bardzie 


Pieta w bazylice w Bardzie 


ołtarz w kościele w Cielicach 


Maryja karmiąca, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 


kolumna Maryjna w Dusznikach-Zdroju 


Maryja z Wambierzyc, obrazek święty, Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu 


koronacja Maryi, kościół w Chełmsku Śląskim 


Czarna Madonna, kościół w Głuszycy 


Objawienia fatimskie, polichromia, kościół św. Anny, Szczawienko w Wałbrzychu 


święta Anna uczy Maryję, bazylika w Bardzie 


Maryja z Jezusem na osiołku, bazylika w Bardzie 


Maryja z Dzieciątkiem na Księżycu, opactwo w Krzeszowie 


Pieta, kościół św. Jadwigi w Bolkowie 


Immaculata, fasada, Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Jeleniej Górze


Źródełko Maryi, Bardo 


Matka Boża Śnieżna, Igliczna w Masywie Śnieżnika


Ponura Kapliczka, Bukowiec 


Zapraszam również do ciekawostek o pokrewnym temacie:

Zwiastowanie – czyli 9 miesięcy do Bożego Narodzenia, a niegdyś... Nowy Rok! (śląska sztuka i ciekawa muzyka)

Nepomucen – święty z mostów (i nie tylko): dolnośląskie i sudeckie ciekawostki (GALERIA + ciekawa pieśń, odznaka i niezwykli imiennicy patrona)

Święty Sebastian i wybrane dzieła sztuki z Dolnego Śląska (GALERIA)

Święty od ognia - wybrane dolnośląskie przedstawienia św. Floriana (GALERIA)

Patron prawie tak mityczny jak smok? (św. Jerzy i jego przedstawienia na Dolnym Śląsku - wybór + ciekawostki)


48. post z cyklu WOW

Wow! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam TUTAJ

****
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz