Orkiestrowy wstęp do opery „Śpiewacy norymberscy” Wagnera zachwyca majestatycznym brzemieniem potężnej orkiestry oraz skomplikowaną fakturą z gęstą polifonią. Wirtuozerska kompozycja ma niezwykle intrygujący związek z Dolnym Śląskiem. Kompozytor wykonał tę muzykę w Lwówku Śląskim i Wrocławiu w 1863 roku, 5 lat przed prapremierą całego dzieła! Co więcej, na koncert w pałacu w Lwówku Wagner napisał prozatorski program uwertury, będący miniaturową, narracyjną opowieścią o treści zawartej w tej programowej kompozycji. Lwóweckie wyjaśnienie Wagnera jest do dziś podstawą tworzenia programów koncertowych!
Przygrywka do opery „Śpiewacy norymberscy” zalicza się do najpopularniejszych kompozycji Richarda Wagnera wykonywanych koncertowo (zarówno w wersji orkiestrowej, jak i opracowaniach na fortepian czy organy). To muzyka pełna porywających melodii, romantyczna w klimacie, mająca przebogatą strukturę, która zadziwia muzykologów i czaruje melomanów. Wagner wykonał ten utwór po raz pierwszy w swoim rodzinnym mieście – w Lipsku – w listopadzie 1862 roku. Wówczas całość opery była jeszcze nieukończona. Rok później, 2 grudnia 1863 roku, podczas wizyty na Dolnym Śląsku, kompozytor zaprezentował ten utwór także publiczności w Lwówku Śląskim. Wagner gościł w pałacu zimowym księcia Konstantyna. Pałac ten, wybudowany specjalnie dla księcia, miał wspaniałą salę koncertową. Dziś w tym gmachu mieści się urząd miasta i gminy. Wagner wciąż nie miał przygotowanej premiery całości dzieła. Odbyła się ona dopiero 21 czerwca 1868 roku w Monachium. W 2013 roku uwertura do "Śpiewaków norymberskich" uświetniła koncert w teatrze wagnerowskim w Bayreuth z okazji 200-lecia urodzin Wagnera (tego brawurowego wykonania można posłuchać TUTAJ) .
Koncert w Lwówku Śląskim był wyjątkowy. Zabrzmiało wówczas kilka fragmentów orkiestrowych z wciąż nieukończonych dużych dzieł scenicznych, jak „Tristan”, „Walkiria, czy „Śpiewacy”. Były to kompozycje ultranowoczesne dla uszu ówczesnych słuchaczy. Specjalnie na koncert u księcia Konstantyna Wagner przygotował programowe wyjaśnienie treści utworu. W kilku zdaniach zakreślił, o czym opowiada około 10-minutowa przygrywka do „Śpiewaków norymberskich”. Kompozycja ta jest niejako streszczeniem całej, ponad 4,5-godzinnej opery. Zawiera najważniejsze tzw. motywy przewodnie, czyli muzyczne wyrazy – melodie o nadanym znaczeniu, istotne w narracji orkiestrowej.
O tym, że opis treści uwertury wywodzi się z koncertu w Lwówku Śląskim informuje wiele wagnerowskich opracowań, m.in. „Richard Wagners gesammelte Schriften”, czy „Die Meistersinger von Nürnberg: Texte, Materialien, Kommentare”. Wspomniał o tym również prof. Max Koch z Uniwersytetu Wrocławskiego w jego książce „Richard Wagner: t. 1859-1883”.
Przedruki treści opisu sporządzonego przez Wagnera na koncert w Lwówku zostały zacytowane w wielu programach koncertowych już w XIX wieku. Program znalazł się też na łamach „Bayreuther Blätter” – czyli oficjalnej gazety Festiwalu Wagnerowskiego w Bayreuth, założonego przez Wagnera w 1876 roku.
Jako ciekawostkę można dodać, że w Lwówku Śląskim niezwykła kompozycja zabrzmiała też tuż przed oficjalną prapremierą opery, dokładnie 15 marca 1868 roku. Były to ostatnie chwile działania słynnej orkiestry lwóweckiej, gdyż książę Konstantyn, mecenas muzyków z Lwówka, zmarł w 1869 roku. W orkiestrze grał wówczas znakomity muzyk – wiolonczelista David Popper. Przygrywka do „Śpiewaków norymberskich” Wagnera musiała zapaść mu w pamięci, bo napisał dzieło pod tytułem „Improvisation über Richard Wagners Die Meistersinger von Nürnberg”.
Z Dolnym Śląskiem omawiana opera Wagnera ma znacznie więcej wspólnego. Począwszy od źródeł jej powstania. Wagner zainspirował się prawdziwym poetą-szewcem: Hansem Sachsem z Norymbergii. Uczniem i spadkobiercą artystycznym tego mistrza był Adam Puschmann, mieszkaniec Goerlitz i Wrocławia. Puschmann wydał prace dotyczące Sachsa i twórczości śpiewaków norymberskich. Wagner prawdopodobnie korzystał z tego źródła (więcej TUTAJ). Kompozytor czerpał również natchnienie z fikcji literackiej. Sporo wątków dostarczyło Wagnerowi opowiadanie "Meister Martin der Küfner und seine Gesellen" autorstwa E.T.A. Hoffmanna. Dzieło z 1819 roku napisał znakomity romantyk, który w tym samym roku wypoczywał w Cieplicach Śląskich! Co więcej, po jego śmierci ukazało się poprawione wydanie opowiadania, które edytowała wdowa po Hoffmannie – Michalina. Polka, mieszkanka Cieplic Śląskich, gdzie zmarła. Więcej na temat Hoffmanów w Cieplicach TUTAJ.
.png)
Jednym z pierwszych wykonawców roli Hansa Sachsa w operze Wagnera był Georg Henschel - śpiewak pochodzący z Wrocławia (koncertowe wykonanie z 1868 roku, śpiewak urodził się w 1850 we Wrocławiu). Z kolei Julius Kniese, który był w latach 70. XIX wieku mieszkańcem Głogowa (tam się ożenił i prowadził zespół Singakademie zu Glogau), w 1888 roku był kierownikiem chóru podczas festiwalowej premiery "Śpiewaków" w teatrze wagnerowskim w Bayreuth.
Więcej o muzyce w pałacu księcia Konstantyna w Lwówku Śląskim: TUTAJ
Polecam również inne posty dotyczące Wagnera i jego związków z Dolnym Śląskiem, Sudetami i mieszkańcami regionu: TUTAJ
*****
***
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz