welthellsicht - moje spojrzenie na świat : Post, Niedziela Palmowa, Wielki Tydzień i Wielkanoc: ciekawostki na Dolnym Śląsku i w okolicy

Okres postu i Wielkanocy to niezwykle istotny czas w tradycji religii chrześcijańskich. Zawiązany jest z nim ściele symbol krzyża oraz dogmat Zmartwychwstania. Otacza nas mnóstwo pamiątek dotyczących obchodów postnych i świątecznych uroczystości. To kalwarie, drogi krzyżowe, Groby Pańskie, a także inne dzieła sztuki oraz utwory muzyczne.

Krótka prezentacja treści na blogu, które nawiązują do obyczajów i materialnego dziedzictwa związanego z wiosennymi świętami. To głównie zabytki związane z Dolnym Śląskiem i Sudetami oraz dzieła sztuki pełne ciekawych kontekstów.

Przegląd moich wpisów oraz galeria.

Nawiązania do takich motywów i scen, jak: wjazd Chrystusa do Jerozolimy (Niedziela Palmowa), Ostatnia Wieczerza, Modlitwa w Ogrójcu, zdrada Judasza, sąd, droga krzyżowa (w tym chusta św. Weroniki, Arma Christi) i ukrzyżowanie, pieta, złożenie do grobu (w tym całun), zmartwychwstanie, spotkanie Marii Magdaleny (Noli me tangere).

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

XIX-wieczna kopia Piety Michała Anioła, kościół uniwersytecki imienia Jezus we Wrocławiu

Zapraszam do korzystania - linki do wpisów w tytułach i opisach.

Postne i Wielkanocne ciekawostki (sztuka, poezja, muzyka, natura z mnóstwem dolnośląskich kontekstów)

Najważniejsze święta w kalendarzu liturgicznym Chrześcijan musza mieć odpowiednią oprawę. Od wieków tworzy się dzieła, które wzbogacają obchody misterium śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Wiele takich kontekstów znajdziemy na Dolnym Śląsku i polsko-czesko-niemieckim pograniczu Sudetów. Zapraszam do mojego przeglądu wybranych postaci, utworów i tradycji.
Nie zabraknie oczywiście wielkich dzieł znanych całemu światu oraz ich związku z regionem i jego mieszkańcami. Odwiedzimy m. in. Krzeszów, Wambierzyce, Goerlitz, Broumov, Jawor, Świdnicę, Lubawkę, Kłodzko, Bardo, Wrocław, Nysę, polskie i czeskie górskie drogi krzyżowe. Przeczytamy pasyjne przemyślenia Anioła Ślązaka i Jakuba Boehme. Posłuchamy wielkopiątkowej muzyki geniuszy baroku i romantyzmu. Wreszcie dowiemy się, jaki związek z Wielkanocą mają rozmaite rośliny i ich symbolika. Kilkadziesiąt fotografii!

****

sceny związane z Ostatnią Wieczerzą i męką Chrystusa, dzieła Willmanna, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu

****

Palmowe ciekawostki z Dolnego Śląska (sztuka sakralna, sztuka ludowa, palmiarnie i skamieniała palma sabałowa!) (GALERIA)

Palmy kojarzą nam się z tropikami oraz świętem poprzedzającym Wielkanoc. I jedne, i drugie mogą być niezwykle piękne. Z wielkanocnym nawiązaniem do palm związane są zabytki sztuki: wizerunki ukazujące wjazd Chrystusa do Jerozolimy oraz tzw. Jezuski Palmowe określane też mianem Osiołka Palmowego. Przykłady takich dzieł znajdziemy w śląskiej Jerozolimie, czyli Wambierzycach. Żywa jest tradycja wykonywania wspaniałych ludowych palm wielkanocnych. Z kolei tropikalne palmy zadomowiły się w wiekowych dolnośląskich palmiarniach. Zajrzymy do takich w: Legnicy, Wałbrzychu i Wrocławiu. W tym ostatni mieście można też zobaczyć prehistoryczną, skamieniałą palmę sabałową!

****

Kalwaria w Wambierzycach

****

sceny pasyjne na ołtarzu i epitafium Schaffgotschów w kościele św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim

Quodlibet: Święty Grób – Jerozolima vs. sudeckie zabytki (Krzeszów, Wambierzyce i Görlitz)

To druga – po Świętych Schodach – postna część cyklu porównująca słynne architektoniczne miejsca z ich kopiami oraz inspiracjami na Dolnym Śląsku i nie tylko. Tym razem zobaczymy, jak dawni śląscy i łużyccy artyści przenieśli na ich ziemie wzór tzw. edykuły Grobu Pańskiego, czyli konstrukcji, która znajduje się w najważniejszej chrześcijańskiej świątyni Jerozolimy. Takie „Sanctum Sepulchrum” czy też „Sepulcrum Domini” powstały przez wieki w ważnych ośrodkach religijnych. Poniżej omówienie dwóch grobów ze szlaków tzw. Via Sacra oraz z wambierzyckiej kalwarii.
Repliki grobów, zwane też cenotaf (kenotaf, kenotafium, z greckiego κενοτάφιον kenotaphion, od κενός, „pusty” i τάφος „grób”) to zjawisko powszechne w kulturze od wieków. W przypadku grobu Chrystusa zyskało wymiar szczególny.

****

zespół kaplic w Bardzie

****

Noli me tangere: czyli „nie dotykaj mnie” + dolnośląskie i sudeckie ciekawostki (od Biblii przez muzykę i kalwarię w śląskiej Jerozolimie aż po botanikę!)

Te trzy słowa z „Nowego Testamentu” mają nie tylko niezwykle silną ekspresję, ale i od stuleci promieniują swoim wpływem na wiele dziedzin ludzkiej aktywności. Wypowiedział je Chrystus do Marii Magdaleny po Zmartwychwstaniu. Teologowie dyskutują, co właściwie oznacza ten - zdawałoby się prosty komunikat. Tymczasem motyw „noli me tangere” zadomowił się w sztuce, jako jedna z popularniejszych form ukazania kontrowersyjnej świętej oraz sceny związanej z wielkanocnym cudem. Nawet świat roślin ma odniesienie do tej frazy!
Zajrzymy do Wambierzyc – śląskiej Jerozolimy, posłuchamy muzyki z XVII wieku, którą stworzył mistrz związany z Dolnym Śląskiem i wybitnym Dolnoślązakiem, wreszcie udamy się w Sudety ze starym zielnikiem, by poszukać rośliny owianej legendami. Zapraszam!

****

Krzeszów: Kalwaria Krzeszowska, bazylika, kościół św. Józefa

****

Wielkopiątkowy cud na scenie (Parsifal i śląskie ciekawostki związane z tym dziełem)

Muzyczne misterium sceniczne „Parsifal” to szczególne dzieło w literaturze operowej. Nie tylko opowiada o rycerzach z legend arturiańskich, ale i o legendarnym świętym Graalu czy też mistyce Męki Chrystusa. Te dość zaskakujące - jak na romantyczną sztukę sceniczną – zagadnienia, dodatkowo oprawione w modernistyczną muzykę, jak i status „łabędziego śpiewu” twórcy zmarłego kilka miesięcy po premierze sprawiły, że dzieło otoczyła aura wręcz kojarzona z sektą. Co ciekawe bliski historyczny związek z tym dramatem i muzyką mają też śląskie lokalizacje i Ślązacy.
Kilka słów i garść ciekawostek na temat jednego z najbardziej niezwykłych dzieł teatru muzycznego (I i II akt zawierają udramatyzowaną wizję nabożeństwa o chrześcijańskich, a według niektórych mowa raczej o jego już heretyckich rysach! - stąd padają nawet kategorie teatru rytualnego). Plus kontekst regionalny (Wrocław i Ślązacy).

*****

Krzeszowska Książka Pasyjna, muzeum w Goerlitz

oratorium "Chrystus na Górze Oliwnej" Beethovena - muzeum przy Kościele Pokoju w Świdnicy

ukrzyżowanie, muzeum przy Kościele Pokoju w Świdnicy

zdjęcie z krzyża, Muzeum Powiatowe w Nysie

scena biczowania, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Teatru we Wrocławiu

*****

Bach, św. Mateusz i dziadek stryjeczny księżnej z Książa (pasyjne zdjęcia i kilka słów o muzycznej parodii, która nie była śmieszna)

W 2019 roku minęło 190 lat od romantycznego wskrzeszenia sławy Bacha, co określa się mianem pośmiertnego renesansu tego kompozytora. Zaczęło się od zagrania Pasji według św. Mateusza. Według części historyków miała ona premierę 100 lat przed tym, jak zagrał ją romantyk Mendelssohn. Kiedy Bach szykował do wykonania dzieło sakralne, odbył się pogrzeb przyjaciela i mecenasa wielkiego barokowego kompozytora. Książę Leopold, dla którego ostatnią muzykę napisał Jan Sebastian, był dziadkiem stryjecznym (prastryjem) księżnej Anny Emilii z Książa. To jej imię nosi wieża w Szczawnie-Zdroju i to za jej sprawą panowie na zamku w Wałbrzychu byli też od XIX wieku dziedzicami dóbr pszczyńskich. Bach wykorzystał słowa tego samego poety i tę samą muzykę w swoich utworach związanych z Wielkim Piątkiem oraz żałobą po księciu Leopoldzie!
Muzyczna ciekawostka na czas postu. Tekst ilustrowany zdjęciami zabytków związanych z wspomnianymi osobami oraz z pamiątkami o tematyce pasyjnej z polsko-czesko-niemieckiego pogranicza.

*****