19 czerwca 2020

Kolory i konteksty: ZIELONY (wybór ciekawostek i dolnośląskie atrakcje) (GALERIA)

Mój drogi przyjacielu — teoria jest szara, a złote drzewo życia wiecznie jest zielone” - zwraca się Mefistofeles w „Fauście” Goethego, poety, który odwiedził Dolny Śląsk w 1790 roku. Zieleń to jeden z najpopularniejszych kolorów na Ziemi. Zawdzięczamy to roślinom. Stał się przez to symbolem życia i jego wzrostu, nadziei. Ale nie tylko. Ma też drugą naturę – kojarzony jest z trucizną, zazdrością, materializmem. Oprócz kontekstów naturalnych, związanych z światem roślin, zwierząt, ale i minerałów oraz zjawisk fizycznych – zieleń ma też artystyczne zastosowanie. Zielone komnaty, zielone tkaniny i ozdoby. Zieleń to również symbol religijny i polityczny. Ten kolor niewątpliwie zasługuje na uwagę. 



O całej palecie zielonych odcieni i różnych kontekstów. Zdjęcia z Dolnego Śląska i Sudetów plus kilka ciekawostek. Zapraszam na wirtualne zwiedzanie! 



Nowy cykl na blogu: „Kolory i konteksty” - zaczynam od barwy zielonej, którą kochamy za jej relaksujące walory.

Wilgotna zieleń mchu i głęboka malachitu, limonkowa zieleń cytrusów i kwitnących lip, srebrzysta zieleń wierzby, turkusowa zieleń klejnotów i jezior, niebieskawa zieleń – grynszpan – patyny; blada, szarawa lub żółtawa zieleń seledynu, zieleń butelkowa, jasna pistacjowa, pastelowa miętowa z lekką domieszką tonów niebieskich, czy też turkus - zielony odcień cyjanu (barwy zielono-niebieskiej). Zielony ma wiele odcieni. Ten kolor, powstający ze zmieszania barwy żółtej i niebieskiej, to barwa szczególna.



zielonkawy tulipanowiec z parku w Kamiennej Górze 


Zajrzymy do dolnośląskich lasów, rezerwatów, ale i muzeów, pałaców, zamków, a nawet pod ziemię! Ponad 80 zdjęć i różne ciekawostki: rośliny, zwierzęta, skały i minerały, jeziora, miejscowości, budynki, pomieszczenia i obiekty. 


zielono oko Sudetów - Czartowskie Skały koło Mieroszowa 


Flora i Fauna 
Królestwa przyrody ożywionej pełne są zieleni. W naturze zieleń jest niezwykle powszechnym kolorem. Zapewniają go rośliny, ze względu na zawartość chlorofilu. Także zwierzęta są zielone, głównie te, które używają barwy w celach kamuflażu. To m.in. niektóre owady, gady i inni przedstawiciele Fauny. Sama nazwa koloru w wielu językach wzięła się właśnie od naturalnych zjawisk łączonych z barwą. Zieleń wiąże się z takimi pojęciami i odpowiadającymi im słowami, jak: „rosnąć”, „kiełkować” lub „kwitnąć”. Co ciekawe są też języki, w których zielony i niebieski są jednym kolorem!


wiekowa aleja dębowa, Antonówka 


widoki z Lesistej Wielkiej 


Góry Krucze


okolice Książa 


okolice Książa 


arboretum w Lądku-Zdroju 


Sokołowsko 


park Sobieskiego w Wałbrzychu 


Rudawy Janowickie 


tarasy Książa 

Zielone lasy i parki, łąki – to miejsca, które pozwalają nam poczuć moc i piękno natury. Kolor zielony stał się symbolem tego, co ekologiczne, odnawialne. To barwa utożsamiana z ruchem ekologicznym. Mówi się np. o zielonej energii. Zieleń potrafi oddziaływać na nasze postrzeganie danego miejsca. Stąd nie brakuje nazw lokalnych, które opierają się o związek z kolorem. Przykładem może być Zieleniec (w czasach niemieckich Grunwald), czyli miejscowość w obrębie Dusznik-Zdroju na zboczu Gór Orlickich. Zieleniec jest zielony, a jego dumą może być rezerwat przyrody „Torfowisko pod Zieleńcem”.
Oczywistą lokalizacją w tym kontekście jest też Zielona Góra (niem. Grünberg), leżąca w granicach historycznego Dolnego Śląska.




torfowiska pod Zieleńcem 

Na Dolnym Śląsku i w Sudetach możemy znaleźć wiele miejsc, w których zieleń natury otuli nas swoim wspaniałym bujnym czarem. To nie tylko lasy czy parki, ogrody i arboreta, ale i urokliwe enklawy roślinności w formie choćby palmiarni czy szklarni. W warunkach stworzonych przez człowieka rosną w nich egzotyczne gatunki, które cieszą nas zielenią nawet w miesiącach, kiedy kończy się okres wegetacyjny rodzimej Flory.


Ogród Japoński we Wrocławiu 



palmiarnia w Wałbrzychu 



Ogród Botaniczny we Wrocławiu - szklarnie i akwaria 





Muzeum Przyrodnicze we Wrocławiu 


Muzeum Przyrodnicze w Cieplicach 


Zieleń lubimy tak bardzo, że otaczamy się nią nawet budując tzw. zielone ściany - green wall, czyli ogrody wertykalne – coraz popularniejsze formy powiązania architektury z przyrodą, szczególnie atrakcyjnie komponujące się z nowoczesnymi projektami gmachów użyteczności publicznej.




zielona ściana w strefie relaksacyjnej w gmachu teatru muzycznego Capitol we Wrocławiu 


Na ziemi i pod ziemią 
Zieleń to nie tylko rośliny i zwierzęta. To również woda i skały oraz minerały. Wiele zbiorników wodnych przy odpowiednim oświetleniu i dzięki różnym składnikom może przybierać zielonawe odcienie. Znane są nawet jeziora, które z uwagi na taką właśnie barwę zyskały swoje nazwy. Zielone Jezioro to jedna z atrakcji rezerwatu przyrody Jeziorko Daisy w Książańskim Parku Krajobrazowym. Nie jest to jedyne tego typu miejsce w Sudetach. W Rudawach Janowickich znajdziemy tzw. Kolorowe Jeziorka. Mamy tam Zielony Staw oraz Jeziorko Błękitne nazywane też Turkusowym. Barwa tego ostatniego, szczególnie popularnego i urokliwego, przypomina częściej raczej turkus wpadający w zieleń, niż błękit.







Zielone Jezioro - rezerwat Jeziorko Daisy 




Błękitne Jeziorko znane Turkusowym w Rudawach Janowickich 


Warto też zajrzeć pod ziemię. Świat skał czy minerałów to również skarbiec pełen zielonych niespodzianek. Malachit, nefryt, chryzopraz, szafir, jadeit i inne. Mnóstwo pięknych kamieni lśni zielonawym blaskiem. Niewątpliwie ciekawym miejscem jest Podziemna Trasa Edukacyjna po nieczynnej kopalni Niklu, Chryzoprazu i Opalu w Szklarach (Sztolnia Robert) - rezerwat geologiczny. Zielone skarby znajdziemy też w dolnośląskich muzeach mineralogicznych, np. we Wrocławiu, Szklarskiej Porębie, Kłodzku czy Kudowie-Zdroju.
Warto też dodać, że zieleń to barwa występująca w tęczy oraz inny ciekawy fenomen: zielony błysk – rzadkie zjawisko występujące w atmosferze podczas zachodu oraz wschodu Słońca.





Podziemna Trasa Edukacyjna po nieczynnej kopalni Niklu, Chryzoprazu i Opalu w Szklarach


Muzeum Minerałów w Kłodzku 




Muzeum Minerałów w Szklarskiej Porębie 






Muzeum Minerałów we Wrocławiu 


Od zamku po gospodę 
Kolor zielony z natury przeniknął do kultury. Jako symbol życia, płodności i siły stał się towarzyszem człowieka. Ludzie już w czasach prehistorycznych włączyli ten kolor do swojego życia. Tworzyli zielone barwniki do farbowania tkanin, malowali zielonymi farbami. W czasach feudalnych zieleń zaczęła być mocno kodyfikowana. Była to barwa związana z kupcami czy bankierami. Właśnie oni nosili często zielone szaty.


Muzeum w Kłodzku 




Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze 


Muzeum Kupiectwa w Świdnicy 


kafel z Muzeum Architektury we Wrocławiu 


Zieleń dosłownie się zadomowiła. Powstawały budynki związane z tą barwą. Malowane na zielono, ale nie tylko. Pamiątką po tym są nazwy, np. kamienic. We Wrocławiu znana jest np. pod Zieloną Dynią, z kolei w Kowalowej w Sudetach Gospoda pod Zielonym Wieńcem (Hotel und Restaurant zum grünen Kranz).


dawna Gospoda pod Zielonym Wieńcem u stóp Lesistej Wielkiej w Kowalowej 


Szanująca się rezydencja dysponowała zieloną komnatą – szczególnie prestiżową. Unikatową średniowieczną komnatę tego typu można podziwiać w wieży św. Jadwigi w zamku piastowskim w Legnicy. Ściany zdobią wizerunki wielkich wojowników i władców oraz ornamenty roślinne. W późniejszych czasach powstawały zielone salony. Taki zobaczymy choćby w wałbrzyskim Książu czy w pałacu królewskim we Wrocławiu.






Zamek piastowski w Legnicy - zielona komnata 



Zamek Książ - salon zielony 


Muzeum Miejskie Wrocławia - pałac królewski - salon zielony 


salon zielony w pałacu w Trzebieszowicach "Zamek na skale" 


salon zielony w pałacu Jedlinka w Jedlinie-Zdroju 



salon zielony w zamku  Jánský Vrch piastów śląskich i biskupów wrocławskich w 
Javorníku, historyczny Dolny Śląsk, obecnie České Slezsko



zielony salon w pałacu w Bukowcu: archiwalna grafika oraz współczesna odkrywka konserwatorska ukazująca zieleń 


W zdobnictwie i sztuce znane są też takie pojęcia, jak: Zielony człowiek (ang. Green Man, fr. Homme vert, niem. Grüner Mann) – element architektoniczny przedstawiający ludzką twarz z rosnącymi z ust pnączami lub okrytą liśćmi oraz werdiura – tapiseria o tematyce roślinno-zwierzęcej lub krajobrazowej utrzymana w tonacji zielonej.


ornament typu Zielony człowiek, kamienica w Wałbrzychu



ornamenty typu Zielony człowiek w Jeleniej Górze i Cieplicach 


ornament typu Zielony człowiek, Zamek Książ


Zieleń w architekturze i sztuce to również iluminacja. Zielone neony i inne formy oświetlenia są od wielu dziesięcioleci sposobem na dekorowanie i przekazywanie informacji.
Trudno sobie też wyobrazić zwłaszcza dawną architekturę i sztukę bez warstwy patyny, która nadaje miedzi i jej stopom zieloną barwę.




posągi przedstawiające Michała Anioła i Albrechta Dürera oraz "Alegoria Rybołówstwa" przy Muzeum Narodowym we Wrocławiu 


Dom Kultury w Zgorzelcu 


hełm wieży bazyliki w Krzeszowie 



mauzoleum von Magnisów w Ołdrzychowicach Kłodzkich


świdnicki Hermes - zielona kamienica w rynku 


pomnik Chopina we Wrocławiu 


pomnik Fredry we Wrocławiu 


Szermierz - wersja z Zamku Czocha 


hala spacerowa, park zdrojowy w Kudowie-Zdroju 



kładka nad Jeziorem Bystrzyckim 


Kulturowe odniesienia 
Zieleń od wieków stanowi symbol regeneracji i ponownych narodzin – jednym słowem życia. Jednocześnie intensywne odcienie tej barwy nazywane są trującymi zieleniami. Ma to związek z toksycznością wielu zielonych pigmentów. Zielony to również kolor węża w rajskim ogrodzie, który spowodował upadek Adama i Ewy.
Ambiwalentny odbiór zieleni na poziomie języka udowadniają też metafory tego koloru w znaczeniu: niedoświadczony, niewyrobiony, niemający rozeznania w jakiejś dziedzinie, zwykle młody. Obok związków frazeologicznych: "być zielonym" i "nie mieć zielonego pojęcia" są też inne, które przynoszą kolejne pola znaczeniowe. Mamy chociażby wyrażenie „dostać zielone światło” czy „zielona fala” - o pozytywnym kontekście. Mówimy o „zielonych” czyli dolarach, pieniądzach. Z kolei „zielony ludzik” to ironiczna nazwa związana z aspektami militarnymi, współcześnie zwłaszcza w odniesieniu do praktyki wojny hybrydowej. Zieleń to kolor Irlandii, ale też islamu, reprezentujący bujną roślinność Raju. Zieleń wiązano z aspektem seksualnym i grzechem. Dlatego w mitach i baśniach ten kolor przybierają smoki, wróżki (absynt znany był jako „zielona wróżka”), potwory i diabły.
Zieleń ma też związek z ludową nazwą święta Zesłania Ducha Świętego, które określa się mianem Zielone Świątki. Zielona gwiazda symbolizuje język esperanto i esperantystów.


witraż herbowy, Muzeum Miejskie Wrocławia - stary ratusz 


św. Jerzy ze smokiem - witraż - Muzeum Architektury we Wrocławiu 



rzygacze - archikatedra we Wrocławiu 


tablica pamiątkowa upamiętniająca pobyt twórcy esperanto - Zamenhofa - w Szczawnie-Zdroju 


Kolor zielony jest też związany z kolejnictwem. Spotyka się lokomotywy, ale i elementy infrastruktury - w tym mosty i wiadukty, pomalowane farbą w odcieniu butelkowej zieleni. Wiąże się to m.in. z odpornością zielonych pigmentów na zabrudzenia oraz światło.







Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej 


Dziękuję i zapraszam na kolejne odcinki cyklu wkrótce (tag #Kolory i Konteksty)! 

Polecam też inne artykuły na blogu, zwłaszcza z tagiem #ciekawostka oraz z cyklu "Z lasów, pól i ogrodów",
a także: Lasy, parki, rezerwaty – kojące piękno drzew na Dolnym Śląsku (GALERIA – wybór lesistych miejscówek w regionie) + muzyczne perełki

o pobycie cytowanego Goethego na Dolnym Śląsku: TUTAJ 
o Zamenhofie w Szczawie TUTAJ 
smoki i inne gady TUTAJ 

***
Spodobał Ci się ten post? Być może Twoi znajomi też by się zainteresowali? Udostępnij wpis na swojej osi. Dziękuję :) 

Narzędzia do łatwego udostępniania na portalach społecznościowych i wysyłki email dostępne są poniżej. Zachęcam do korzystania :)

Znalazłeś/aś błąd, chcesz o coś zapytać? - wyślij komentarz lub wiadomość. 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.


Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:

- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:

kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!

ponad 1200 galerii na Facebooku
ponad 2600 postów na blogu
ponad 3800 obserwatorów na FB

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz