Szczawno-Zdrój: od wód i zabytków po Chełmiec - wspaniałe sudeckie uzdrowisko (GALERIA, opisy, MAPY, ciekawostki!)

Wjeżdżając do Szczawna-Zdroju z Wałbrzycha możemy odnieść wrażenie, że nie opuściliśmy tego drugiego miasta na rzecz pięknego uzdrowiska. Miejscowości te są „zrośnięte“. Nie dajmy się jednak zwieść urbanistycznym pozorom. Szczawno-Zdrój to odrębna jednostka administracyjna i prawdziwa perła Ziemi Wałbrzyskiej. Warto się tam zatrzymać i przekonać, co ma do zaoferowania. 

W tym poście właśnie o tym: o skarbach i urokach uzdrowiska pod Wałbrzychem. Piękno przyrody i skarby kultury oraz niezwykłe ciekawostki historyczne. Będą lecznicze wody, których moce znane są od wieków, a także niezwykły teatr, park pełen kwiatów, górska wyprawa na szczyt z Korony Gór Polski. Poznamy też sławy, które pochodziły z tego miasta lub tam bywały. 


Kilkadziesiąt zdjęć z pięknego miasta, a do tego zestaw informacji. Polecam Szczawno-Zdrój!

oficjalna strona uzdrowiska 

https://www.szczawno-zdroj.pl/

mapa/lokalizacja: 

https://maps.app.goo.gl/7LboPPFek3EJ1uxX8

przybliżona trasa spaceru po wybranych atrakcjach w tym wpisie:

https://pl.mapy.cz/s/pesadozacu

Szczawno sąsiaduje z kilkoma dzielnicami Wałbrzycha (Biały Kamień, Piaskowa Góra, Stary Zdrój), dlatego może zostać omyłkowo wzięte za przedmieścia stolicy Aglomeracji Wałbrzyskiej. Od wieków stanowi jednak odrębną miejscowość. W 1945 roku, po wojnie, uzdrowisko zyskało prawa miejskie. Geograficznie znajduje się między Górami Wałbrzyskimi a częścią Podgórza Wałbrzyskiego, co sprawia, że jest malowniczo ulokowane. Lesistość tego samorządu to aż 45,2 %, co jest widoczne - wokół jest bardzo zielono! Szczawno od stuleci słynie z wód uzdrowiskowych. Nazwa miejscowości nawiązuje zresztą do naturalnego skarbu tych terenów – wód szczawianowych (za: „Kronika wałbrzyska“). Ich zdrowotny wpływ został potwierdzony już na przełomie XVI i XVII wieku, jednak prawdziwy rozkwit kurortu nastąpił na początku XIX wieku i w XX wieku (wówczas uzdrowisko nazywało się  po niemiecku Bad Salzbrunn) i związane było z Hochbergami - książęcym rodem z zamku Książ.  Właśnie wówczas zaczęto budować uzdrowiskową infrastrukturę: hale spacerowe, pensjonaty, pijalnie oraz inne obiekty przeznaczone dla kuracjuszy. Rozbudowa trwała jeszcze w XX wieku, kiedy zmodernizowano wiele dawnych obiektów i wybudowano nowe, w tym wielki hotel, a także unikatowe pole golfowe! W związku z tym, że Szczawno miało dużą renomę, przybywali tam na leczenie sławni ludzie. Terapie i kuracje wodami przechodzili artyści, politycy. Wśród tych osób nie sposób nie zauważyć wielu polskich nazwisk. Jedną z takich sław był Henryk Wieniawski, który patronuje nie tylko festiwalowi, ale i kilku miejscom w Szczawnie.

Na co szczególnie warto zwrócić uwagę? Polecam kilka wybranych ciekawych miejsc!

Dom Zdrojowy 
Ten niezwykły gmach, potęgą przewyższający niejeden dolnośląski pałac, został budowany w latach 1908-10 przez Hochbergów. Mówi się, że urządzany był pod okiem księżnej Daisy z Książa (czyli Marii Teresy Oliwii Hochberg von Pless). Wyglądem wspaniałego obiektu inspirowali się rzekomo dekadę później architekci Grand Hotelu w Sopocie. Dawny hotel jest obecnie głównym Domem Zdrojowym. Zamieszkują go kuracjusze. Zachwyca architektura tej budowli. Wspaniały jest hol, który służy też za salę koncertową (warto tam zaglądać w czasie świąt Bożego Narodzenia). Na szczycie gmachu znajduje się taras z punktem widokowym. W Domu Zdrojowym działa również ogólnodostępna kawiarnia. 

>> Więcej o Domu Zdrojowym w Szczawnie-Zdroju (galeria, opis, lokalizacja)  >> TUTAJ 

Deptak i Hala Spacerowa
To towarzyskie serce uzdrowiska. Tutaj spotkamy spacerujących kuracjuszy, mieszkańców i turystów. Przy deptaku znajduje się wiele atrakcji: park, altana koncertowa, pijalnia wód itp. Wiosną zaczyna się tu robić zielono i kwitną kwiaty. Latem klomby w pełni rozkwitają, a odwiedzających witają nawet... palmy! To dobre miejsce na odpoczynek, spacer, lekturę czy też spotkanie w kawiarni. Hala spacerowa to zabytkowe cudeńko, które przypomina podobny obiekt w Świeradowie-Zdroju. Tutaj jednak hala z jednej strony otwarta jest prosto na deptak w kierunku Parku Zdrojowego. Halę zdobią dekoracje sgraffitowe, które poddawane są pracom konserwatorskim. Odbywają się tu rozmaite wydarzenia: koncerty, jarmarki i wystawy.

>> Więcej o Hali Spacerowej (galeria, informacje, mapa) >> TUTAJ 

Park Wieniawskiego, Wieża Anny, Wzgórze Gedymina i Słoneczna Polana
To obowiązkowe punkty podczas zwiedzania Szczawna. Park z infrastrukturą kulturalno-rozrywkową (np. amfiteatr) jest bardzo romantycznym miejscem. Zróżnicowane drzewa, piękne pomniki przyrody to wspaniałe przykłady skarbów żywej natury, a jednocześnie zaledwie przedsmak przed prawdziwym hitem. Tym niewątpliwe są magnolie i rosłe krzewy różaneczników, które wiosną czynią z alejek w parku kwiatowy fresk. Do tego fontanny i cisy. Piękno i sielanka w czystej postaci. Na jednym skraju parku znajduje się wieża Anny z początku XIX wieku. Ten wyremontowany obiekt służy za punkt widokowy oraz salę wystawienniczą. Po drugiej stronie parku natrafimy zaś na pozostałości po dawnym polu golfowym. Słoneczna Polana to również miejsce godne polecenia, nie tylko na spacer czy spotkanie, ale i rekreację oraz sport. Tutaj znajduje się duży kompleks z placem zabaw dla najmłodszych i plenerową siłownią dla starszych. Do tego tor do sportowych zjazdów na rowerach. Wyżej szlak prowadzi nad malownicze jeziorko oraz wieżę na Wzgórzu Gedymina. To świetny punkt widokowy, oferujący malownicze panoramy na Góry Wałbrzyskie i Góry Kamienne. 

>> Więcej o wieży na Wzgórzu Gedymina (galeria, opis, lokalizacja) >> TUTAJ 

>> Więcej o wieży Anny (galeria, ciekawostki, lokalizacja) >> TUTAJ 

Pijalnia Wód 
Oczywiście nie można zapomnieć o tym miejscu. Szczawieńska pijalnia wód przylega do Hali Spacerowej. W tym budynku możemy napić się wód, których używa się w kuracjach. To: "Mieszko", "Dąbrówka" i "Młynarz". W Pijalni znajduje się również galeria, w której organizowane są wystawy sztuki.

>> Więcej o Pijalni Wód w Szczawnie (galeria, opis, lokalizacja) >> TUTAJ 

Teatr 
Prawdziwa perła architektoniczna Szczawna. Teatr Zdrojowy im. Henryka Wieniawskiego to niewielka scena typu „pudełkowego“ utrzymana w neorokokowym wystroju. Trzeba dodać, że niezwykle bogatym i finezyjnym. Ornamenty, złocenia i rzeźby współgrają z oświetleniem i niezwykłym klimatem tego miejsca. Tutaj odbywają się liczne wydarzenia kulturalne i towarzyskie. W repertuarze są koncerty, spektakle teatralne i rozrywkowe. To miejsce, gdzie odbywają się festiwale: Wieniawskiego, Krystyny Jandy i inne.

>> Więcej o Teatrze w Szczawnie-Zdroju >> TUTAJ 

Park Szwedzki,  Dworzysko i Camelot 
To kolejny ważny przystanek podczas zwiedzania Szczawna. Następny park, który zachęca do spacerów. Tutaj również natrafimy na ciekawe gatunki roślin, ale i na dwa stawy, fontanny i ścieżki spacerowe. Z obrzeży parku zobaczymy wspaniałe widoki na Góry Wałbrzyskie oraz Chełmiec. Z kolei kompleks Dworzysko to restauracje, teren rekreacyjny i spacerowy oraz stajnie pełne pięknych koni. W tle majestatyczny Chełmiec. Pięknie! W części parku bliżej Domu Zdrojowego działa zespół hotelowo-restauracyjny Camelot i Bukowy Dworek (dawna remiza strażacka z wieżą, z trzema garażami i budynkami gospodarczymi). W Parku Szwedzkim znajdziemy również nowoczesny plac zabaw. 

>> Więcej o kompleksie Dworzysko (galeria, informacje, lokalizacja) >> TUTAJ 

Chełmiec 
Najwyższy punkt Szczawna (tak, administracyjnie położony jest na działkach Szczawna-Zdroju) - ma 851 m n.p.m. To góra Chełmiec, która wchodzi w skład Masywu Chełmca, będącego częścią Gór Wałbrzyskich. Od strony Szczawna na szczyt prowadzi stromy szlak (łagodniej jest od Boguszowa-Gorc). Na szczycie tej majestatycznej góry znajdziemy dawną wieżę widokową, która przypomina ruiny nadreńskiego zamku oraz potężny krzyż milenijny. Już w XIX wieku góra stanowiła atrakcję turystyczną. Chełmiec znajduje się na liście Korony Gór Polski. 

>> Więcej o Chełmcu (galeria, ciekawostki, lokalizacja) >> TUTAJ 

Kościół 

Zasługuje na uwagę przede wszystkim z powodu wspaniałej mozaiki. 

>> Więcej o kościele w Szczawnie >> TUTAJ 

Sławy
Jak wspomniałem do Szczawna można przyjechać nie tylko na wody, dobrą muzykę i teatr czy w góry. To również doskonałe miejsce, dla osób szukających śladów po wielkich twórcach i ciekawych ludziach. W Szczawnie bywali oni od wieków. Szczególnie w XIX wieku i na początku XX – kiedy sudeckie uzdrowiska przeżywały szczyt popularności - w kurorcie leczyli się muzycy, artyści czy pisarze. Tutaj spotkać można było nie tylko niemieckich, ale i polskich wybitnych uczonych oraz ludzi sztuki. Ich odwiedziny upamiętniają tablice czy obeliski. Warto też dodać, że miasto może się pochwalić swoim Noblistą. W Szczawnie urodzili się: laureat literackiej nagrody, Gerhart Hauptmann, jego brat - pisarz i animator życia kulturalnego Karl Hauptmann, a także kompozytor i dyrygent Clytus Gottwald. 
Szczawno odwiedzili m.in.: skrzypek Henryk Wieniawski, Barbara Dąbrowska - żona generała Dąbrowskiego (z Hymnu), generał Benedykt Łączyński - brat Pani Walewskiej, twórca esperanto Ludwig Zamenhof, pisarz Karol May, pisarka i feministka Narcyza Żmichowska, poeta i wieszcz Zygmunt Krasiński, krytyk literacki Wissarion Grigorjewicz Bielinski, przyrodnik Kaspar Schwenckfeld, czy feldmarszałek Helmuth von Moltke (pradziadek bojownika antynazistowskiego ruchu oporu). 

Szczawno pojawia się w literaturze. Na przykład wspominane jest kilkukrotnie w komedii "Podróżomania" Józefa Korzeniowskiego (był obok Fredry najpopularniejszym polskim komediopisarzem XIX wieku). Karol Cieszewski napisał opowiadanie "Pod kasztanami", wydane w 1865 roku, dotyczące pobytu polskich kuracjuszy w Szczawnie. Wzmianki na temat kurortu są w listach Zygmunta Krasińskiego. O Szczawnie wspominali oczywiście niemieccy pisarze, np. Heinrich Laube, Clarissa Lohde (z Gdańska) w powieści "Herzenskämpfe", pastor i gawędziarz Otto Funcke w "Reisebilder und Heimatklänge" czy poetka Agnes Franz (z Milicza), która napisała wiersz: "Spätabend auf der Anhöhe in Salzbrunn" . 

Więcej ciekawostek patrz niżej. 

inne posty na blogu związane z Szczawnem-Zdrojem 

(historia i ciekawe osoby związane z kurortem):

>> „Pod kasztanami” - polska opowieść z Szczawna-Zdroju z XIX wieku! Romantyczna historia uzdrowiskowa z polskimi wątkami (upadek powstania, Polonia w śląskich zdrojach) – opowiadanie młodego literata-skandalisty! (TEKST z 1865 roku plus historyczne widoki i dzieła sztuki)

>> List ze Szczawna-Zdroju, za który groziła kara śmierci! Zarówno autorowi, jak i jego czytelnikom – w tym młodemu Dostojewskiemu! O rosyjskim krytyku literackim, który skarcił dawnego pupila za podlizywanie się władzy.

>> Karl May – autor „Winnetou” na Dolnym Śląsku (pobyt w Szczawnie-Zdroju, wycieczki do Książa i na Śnieżkę, wiersz pamiątkowy + dolnośląscy poeci o powieściopisarzu i aktor z Jeleniej Góry w pierwszej dźwiękowej ekranizacji powieści Maya!)

>> Wybicki, Czarniecki, Basia i nie tylko – na tropie twórcy i bohaterów Hymnu na Dolnym Śląsku (Wrocław, Świdnica, Szczawno-Zdrój, Śnieżka i nie tylko)

>> Krasińskiego dolnośląskie ślady: Szczawno-Zdrój, Książ, Wrocław (GALERIA + ciekawostki)

>> Grób polskiego generała w Wałbrzychu (niezwykły kuracjusz ze Szczawna-Zdroju)

>> Ojciec uzdrowiska – August Zemplin i Szczawno-Zdrój

>> Zamenhofa Tago – Doktor Esperanto w Szczawnie-Zdroju

>> Noblista z uzdrowiska (kilka ciekawostek i dolnośląskich atrakcji związanych z Hauptmannem)

>> Szczawno-Zdrój Henryka Wieniawskiego (ciekawostki i GALERIA)

polecam również: 

>> WAŁBRZYCH – miasto zabytków i krajobrazów, słynne z białego i czarnego złota, czyli porcelany i węgla

>> Skarby i ciekawostki powiatu wałbrzyskiego - subiektywny przegląd

a w okolicy również: 

około 5 km w linii prostej:

>> Zamek Książ 

około 16 km w linii prostej:

>> Klasztor w Krzeszowie 

około 17 km w linii prostej:

>> Kościół Pokoju w Świdnicy 

******

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały) 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

publikowane zdjęcia mojego autorstwa nie powstają w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem. 

licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach 

CC BY-NC-ND

autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku