W lipcu 1810 roku w Karkonosze wybrał się drezdeński romantyk, Caspar David Friedrich. Później w wielu jego pracach pojawiały się odniesienia do sudeckich krajobrazów. Dekadę po tej podróży, w 1820, na wyprawę w krainę Liczyrzepy Friedrich namówił swojego przyjaciela, dworskiego lekarza, Carla Gustava Carusa. Wszechstronny talent odbył wędrówkę po górach w sierpniu.
zmierzch w Karkonoszach, obraz Carusa, wystawa "Karkonoska inspiracja" w Schlesisches Museum zu Görlitz
Wielki umysł i jego wpływy
Carl Gustav Carus urodził się 3 stycznia 1789 roku w Lipsku. Zmarł 28 lipca 1869 roku w Dreźnie. Był niemieckim przyrodnikiem, lekarzem, anatomem, psychologiem i filozofem przyrody, uważa się go za współtwórcę podstaw biologii ewolucyjnej; do tego zajmował się malarstwem, grafiką, a także i teorią sztuki. Z jego badań czerpali też poeci, antropologowie i artyści oraz naukowcy wielu innych dziedzin. W bardzo młodym wieku został profesorem i lekarzem na dworze saksońskim. Przyjaźnił się z wieloma wielkimi postaciami jego czasów, w tym z geniuszami, którzy również mieli związki z Dolnym Śląskiem i Sudetami, jak: Goethe (o jego dolnośląskiej podróży TUTAJ) czy Humboldt (o jego związkach z Sudetami TUTAJ). Niczym da Vinci w renesansie, Carus usiłował w romantyzmie łączyć pasję poznawczą związaną z naukami i sztuką. Badał, publikował, podróżował, malował. Jego spuścizna jest zróżnicowana i zaskakująca. Jej wpływy niezwykle szerokie.
Carl Gustav Carus, wolne media, wikimedia.org
Trzeba koniecznie wspomnieć, że Karol Darwin czytał dzieła Carusa w 1838 roku i wywarły one na nim wrażenie oraz wpłynęły na jego poszukiwania (wspominają o tym m.in. autorzy publikacji: „Evolution and Creation”, „The Cambridge Companion to Darwin”). Z dokonań Carusa czerpali też ojcowie psychoanalizy i psychologii głębi. Chodzi m.in. o badania związane z nieświadomością (Unbewußt). Zarówno Freud, jak i Jung byli spadkobiercami dokonań lekarza z Drezna, autora „Psyche: zur Entwicklungsgeschichte der Seele” (za: „Das Unbewußte in den Theorien von Sigmund Freud und Carl Gustav Jung im Vergleich”). Poetykę nieświadomości w swoich dziełach stosował też Ryszard Wagner, który podobnie jak Carus urodził się w Lipsku i był też związany, jako kapelmistrz, z dworem drezdeńskim. W jego dziele „Tristan i Izolda” pojawiają się poetyckie nawiązania do pionierskich wówczas poszukiwań relacji świadomości-nieświadomości (I akt: „bewußt”, II akt „ein-bewußt”, III akt „unbewußt”). Uwagę na związki dokonań Carusa i twórczości Wagnera zwracają m.in. takie prace jak „Mythos, Symbol, Idee in Richard Wagners Musik-Dramen”, „Metaphors of Depth in German Musical Thought”.
Carl Gustav Carus, wolne media, wikimedia.org
Podróż i obraz
Jak wspomniałem, Carus przyjaźnił się z słynnym drezdeńskim romantycznym malarzem, Casparem Davidem Friedrichem. Twórca „Wędrowca nad morzem mgieł” odwiedził Sudety w 1810 roku (na ten temat TUTAJ). Poradził też przyjacielowi, by ten wybrał się w góry. Carus posłuchał rady i wyruszył w podróż latem 1820 roku. Karkonosze zwiedzał w sierpniu. Publikacje biograficzne podają, że odbył wędrówkę tropem swojego kolegi. Tak jak Friedrich dekadę przed nim, zaczął od Gór Łużyckich - 10 sierpnia - z kurortem Oybin, by wreszcie zdobyć najwyższe partie Karkonoszy. Powstały szkice, które następnie artysta-naukowiec wykorzystał w swojej pracowni. Najważniejszym dziełem związanym z Karkonoszami jest jego obraz „Die Dreisteine im Riesengebirge“ z 1826 roku przedstawiający popularną grupę „Pielgrzymy”. Obraz zalicza się do tzw. krajobrazów geognostycznych, czyli takich, w których istotną rolę odgrywają twory geologiczne związane z budową Ziemi i jej historią.
Carus „Die Dreisteine im Riesengebirge“, wolne media, wikimedia.org
Pielgrzymy w Karkonoszach współcześnie
W Sudetach Carus oglądał też Wodospad Kamieńczyka, Wodospad Szklarki, Mały Szyszak, Śnieżkę, źródła Łaby i ruiny zamku Chojnik. Śnieżkę w wspomnieniach („Lebenserinnerungen und Denkwürdigkeiten”) przyrównał do spokojnej, ogromnej fali na skorupie ziemskiej naszej planety:
"...so war mir dies Gebirge wie eine große beruhigte Welle an der Erdfeſte des Planeten."
16 sierpnia podróżnik był Cieplicach. Ciekawą uwagę Carus na temat Karkonoszy poczynił właśnie z miejscowości uzdrowiskowej, gdzie wypoczywał po trudach wędrówki:
"Czyż więc, patrząc z Warmbrunn, cały masyw Karkonoszy nie rozciąga się, niczym delikatnie wygięte linie pięknego kobiecego ciała?!"
Następnie przez Szklarską Porębę i Świeradów-Zdrój udał się w drogę powrotną do Żytawy (19 sierpnia - z okolic Steinberg pochodzi inny geognostyczny pejzaż „Katzenköpfe bei Zittau”. To Kotlina Żytawska w Sudetach, już na terenie Łużyc).
Carus, „Katzenköpfe bei Zittau”, wolne media, wikimedia.org
tekst powstał w 200-lecie wyprawy Carusa w Karkonosze
Polecam też:
- Filozof z memów na Śnieżce i inne koincydencje (Schopenhauer i Dolny Śląsk oraz Sudety)
- Niezwykły przewodnik sprzed wieków (Cieplice i okolice 170 lat temu, jak je Polka z Krakowa widziała i opisała)
- Z Goethem na Dolnym Śląsku i w Sudetach - cz. IV: Śnieżka, Świdnica, Wałbrzych, Jelenia Góra i Cieplice, Zgorzelec - GALERIA, ciekawostki + muzyka
- Jeździec bez głowy i... Liczyrzepa?! + podróż amerykańskiego autora horroru przez sudeckie miasta (ciekawostki z epoki powieści gotyckich)
poszukiwaczom górskich widoków polecam:
********
***
Spodobał Ci się ten post? Być może Twoi znajomi też by się zainteresowali? Udostępnij wpis na swojej osi. Dziękuję :)
Narzędzia do łatwego udostępniania na portalach społecznościowych i wysyłki email dostępne są poniżej. Zachęcam do korzystania :)
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:
- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz