W krainie marzeń, w świecie prezentów – zabawki! (atrakcje na Dolnym Śląsku i w okolicy + ciekawostki) (GALERIA)

Misie, lalki, ale też zwierzęta (w tym dinozaury), bohaterowie i bohaterki baśni, bajek i filmów, modele aut osobowych, samolotów i statków, roboty, makiety, kolejki, klocki, układanki, gry... klasyczne, interaktywne, edukacyjne... - świat zabawek jest bogaty i zaskakujący! Od tysięcy lat zabawki towarzyszą człowiekowi. Na Dolnym Śląsku znaleźć można kilka ciekawych miejsc związanych z kolekcjonowaniem i historią zabawek. 

Zapraszam na subiektywny przegląd atrakcji związanych z zabawkami: Dolny Śląsk i okolice. Oprócz muzeów będą też ciekawostki dotyczące słynnego, inspirującego dzieła o zabawkach ożywających w Boże Narodzenie, oraz o wybitnej twórczyni lalek, pochodzącej z Śląska. 

Wykopaliska i rozmaite wzmianki świadczą o tym, że ludzkość używa zabawek od zamierzchłych czasów. Przez wieki powstały zróżnicowane formy tych przedmiotów. Oprócz bardzo pierwotnych „zabawek” - jak kije, obręcze, klocki, gliniane piszczałki i wózki, do najstarszych zaliczyć też można: lalki przedstawiające niemowlęta, figurki zwierząt i żołnierzy. Z biegiem czasu zasoby świata zabawek różnicowały się i zwiększały. Dochodziły też miniatury pojazdów, urządzeń i budowli, wiatraki, latawce, pluszaki (w tym misie) - aż po zabawki mechaniczne. Rozwijano i modyfikowano tradycyjne, znane od wieków typy – przykładowo lalki od drewnianych, przez szmaciane, porcelanowe po te tworzone z materiałów syntetycznych, jak plastik. 

zabawka dla dorosłych: ogrzewacz (Kaffeewärmer, Kaffeemütze)  - lalka. Ten typ ogrzewacza stał się nawet inspiracją dla baletu „Münchner Kaffeewärmer” Carla Englerta z lat 20. XX wieku.

wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, wystawa "W salonie"

Zabawki powszechnie uchodzą za element dorastania – przedmiot wykorzystywany przez dzieci – od niemowląt po młodzież. Zabawki jednak są również przeznaczone dla dorosłych. To m.in. modele czy zabawki kolekcjonerskie i konstrukcyjne. (Dorośli straszą się też zabawkami, np. w horrorach). Złoty wiek w rozwoju zabawek przypada na przełom XIX i XX wieku. Wówczas powstały pierwsze zakłady zajmujące się masową produkcją zabawek – wcześniej istniały rozmaite manufaktury, m.in. słynne bawarskie. Dziś na rynku zabawkarskim wciąż można zauważyć produkty firm mających ponad 100-letnie tradycje. 
Uważa się, że zabawki spełniają ważną rolę w okresie dorastania i poznawania otaczającego nas świata. Wpływają na rozwój fizyczny, poznawczy, emocjonalny i społeczny. Są podarunkami - z okazji urodzin, dnia św. Mikołaja, Gwiazdki czy Dnia Dziecka. 

Muzea na Dolnym Śląsku 

O tym, jak bogaty jest świat zabawek – jak niezwykle pomysłowi byli ich konstruktorzy – przekonać można się w muzeach dedykowanych zabawkom. Na Dolnym Śląsku znajdują się tego typu placówki! 

W Kudowie-Zdroju działa Muzeum Zabawek mające swoje oddziały właśnie na Ziemi Kłodzkiej, ale i w Krynicy-Zdroju. To w Kudowie zostało otwarte w grudniu 2002 roku. Zbudowane jest na bazie prywatnej, bogatej kolekcji małżeństwa - miłośników zabawek. Na ekspozycji podziwiać można bardzo różnorodne i ciekawie wyeksponowane zabawki z różnych epok! 
Oficjalna strona internetowa: muzeum-zabawek.pl.

Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju

Inną ciekawą placówką tego typu jest Miejskie Muzeum Zabawek ze zbiorów Henryka Tomaszewskiego w Karpaczu. Zostało powołane uchwałą Rady Miejskiej w Karpaczu w 1995 roku, po tym, jak w 1994 roku artysta darował swoją kolekcję karkonoskiej miejscowości (Tomaszewski jest pochowany na cmentarzu przy kościele Wang – więcej na temat twórcy teatru pantomimy TUTAJ).  Od 2012 roku muzeum ma swoją siedzibę w odremontowanym budynku dawnego dworca PKP w Karpaczu. Na ciekawie przygotowanej wystawie znajdują się nie tylko zabawki z całego świata, ale i szopki – akcent świąteczny. Dodatkowo organizowane są wystawy czasowe. 
Oficjalna strona: www.muzeumzabawek.pl. 

 Miejskie Muzeum Zabawek ze zbiorów Henryka Tomaszewskiego w Karpaczu

Zabawki Tomaszewskiego znaleźć można też na wystawie w Muzeum Teatru we Wrocławiu. Tomaszewski jest patronem tej wyjątkowej instrukcji, części Muzeum Miejskiego Wrocławia. Placówka znajduje się w dawnym skrzydle południowym Pałacu Królewskiego. Jedną z wystaw stałych jest „Mieszkanie Henryka Tomaszewskiego”. Ekspozycję wypełniają m.in. lalki oraz kostiumy i rekwizyty. 
Oficjalna strona: muzeum.miejskie.wroclaw.pl.

Muzeum Teatru we Wrocławiu 

W świecie kolejek 

Niewątpliwie atrakcją dla najmłodszych i dla dorosłych są modele. Szczególnym przykładem tego typu zabawek są z pewnością modele kolejek i makiety dworców oraz miast. We Wrocławiu znajduje się Kolejkowo – atrakcja, która oferuje niezwykły kolejowy świat. To jedna z dwóch takich makiet – obok Kolejkowa w Gliwicach -  największych w kraju. Ciekawostką jest to, że pociągi i samochody poruszają się pomiędzy słynnymi architektonicznymi i przyrodniczymi symbolami regionu. Znajdziemy tam modele Śnieżki, wrocławskich i innych dolnośląskich budynków. 
Strona internetowa: kolejkowo.pl.

Kolejkowo we Wrocławiu 

Aktorka z Wrocławia i jej niezwykła firma 

Ciekawą postacią związaną z Dolnym Śląskiem i historią zabawek jest Käthe Kruse. Urodziła się w 17 września 1883 roku w Dambrau na Śląsku jako Katharina Johanna Gertrud Simon. Niektóre biografie podają Wrocław jako miejsce jej urodzin (za: „Käthe-Kruse-Dolls", "Famous Character Dolls", "Dollmakers and Their Stories"). Była córką urzędnika wrocławskiego ratusza - Roberta Rogaske i krawcowej Christiane Simon. Jako młoda aktorka wyjechała do Berlina. Tam poznała męża. W 1905 roku na Boże Narodzenie wykonała swoją pierwszą lalkę – prezent dla córki. Chciała by była to lala inna od „martwych”, „zimnych” lalek porcelanowych. Kilka lat później przyjmowała już zamówienia. W 1913 roku zdobyła I miejsce na Międzynarodowej Wystawie Lalek we Wrocławiu. Swoją manufakturę założyła w w Bad Kösen. Po II wojnie światowej firma przenosiła się do Donauwörth. Tam działa do dziś! W tym mieście funkcjonuje również Käthe-Kruse-Puppen-Museum.  Käthe Kruse uważana jest za jedną z najważniejszych twórczyń w dziejach zabawkarstwa. Jej lalki są cenionym, prestiżowym prezentem. Stanowią też nie lada gratkę  dla kolekcjonerów. W 2005 roku manufaktura świętowała 100-lecie wykonania pierwszej lalki Käthe Kruse, a w 2011 roku 100-lecie powstania firmy. Oficjalna strona: www.kaethe-kruse.de. 

Od opowiadania po balet – od Hoffmanna do Czajkowskiego z Dolnym Śląskiem w tle 

Jedną z najsłynniejszych historii związanych z zabawkami jest „Dziadek do Orzechów”. To niemieckie dzieło, w oryginale „Nussknacker und Mäusekönig” autorstwa E.T.A. Hoffmanna. Świąteczna opowieść dla dzieci została opublikowana w zbiorze „Kinder-Mährchen” z 1816 roku wydanym przez  ETA Hoffmanna wraz z Carlem Wilhelmem Salice-Contessą i Friedrichem de la Motte Fouqué. Następnie ukazała się w 1819 roku w autorskim, słynnym I tomie zbioru „Bracia Serafiońscy” Hoffmanna. Po jego publikacji autor udał się na wypoczynek... do Cieplic Śląskich-Zdroju w Karkonoszach. Nie był to pierwszy pobyt autora „Dziadka do orzechów” na Śląsku. Wcześniej pracował w Głogowie - bardzo prawdopodobne, że kościół w Głogowie zainspirował Hoffmanna do napisania opowiadania "Die Jesuiterkirche in G." z zbioru  „Nachtstücke“ z 1816 roku. Warto nadmienić, że w Cieplicach zmarła wdowa po pisarzu, Polka - Tekla Michalina Rohrer-Trzcińska, która pod koniec życia zamieszkała w Karkonoszach. 
„Dziadek do Orzechów” to opowieść utrzymana w baśniowej konwencji. Dzieje się w Wigilię, w domu, w którym zabawki ożywają. Dziećmi są: Marie i jej brat Fritz. Wyjątkowe prezent zrobił dla nich ich ojciec chrzestny: Drosselmeyer, zegarmistrz i wynalazca. Więcej o Hoffmannie i jego dziełach TUTAJ. 
Niezwykła lektura szybko stała się symbolem Świąt. Dziadki do Orzechów ozdobą jarmarków. Po dzieło Hoffmanna sięgali tłumacze i inni artyści. Carl Reinecke jako pierwszy napisał muzykę do tego opowiadania. Kompozytor ten pracował przez krótki czas w latach 1859/60 jako dyrektor muzyczny na Uniwersytecie Wrocławskim i jednocześnie jako dyrektor Akademii Śpiewaczej we Wrocławiu. W katalogu jego dzieł znajduje się suita „Nussknacker und Mausekönig op. 46 - für Klavier zu vier Hände”. Dzieło do dziś jest grane i wydawane. 
Najsłynniejszą kompozycją opartą na hoffmannowskiej opowieści jest balet Piotra Czajkowskiego. „Dziadek do Orzechów” premierę miał w Petersburgu 18 grudnia 1892 roku. Dziś jest jednym z najpopularniejszych dzieł świątecznych w repertuarze klasycznym. Warto nadmienić, że w lecie  1873 roku Czajkowski odwiedził Dolny Śląsk w czasie podróży wakacyjnej po Europie. Na jego trasie znalazły się takie miasta, jak: Drezno, Kolonia , Zürich czy Genewa. Kompozytor nocował z 12/13 lipca 1873 roku we Wrocławiu, o czym nie zapomniał napisać w swoich listach oraz pamiętniku. 

Dziadki do Orzechów z Muzeum Zabawek w Kudowie 

Gratka dla miłośników majsterkowania – czeskie pogranicze 

Około 17 – 23 km od przejść granicznych w Golińsku, Tłumaczowie czy Kudowie-Zdroju znajduje się sudeckie, czeskie miasteczko Police nad Metují. Tam działa firma MERKUR TOYS s.r.o. oraz Muzeum Stavebnice Merkur. Firma zajmuje się produkcją słynnych metalowych klocków konstrukcyjnych. Jej początki sięgają 1920 roku. W 1925 roku powstał system łączenia kolorowych blaszek za pomocą śrubek i nakrętek. Zestawy konstrukcyjne Merkur znane były i są nadal nie tylko w Czechach, ale i w Polsce czy w Niemczech. Muzeum zostało otwarte w 2006 roku. 
Co ciekawe okolice związane są z inną ciekawostką. „Robot” to bodaj najbardziej na świecie znane słowo... czeskie! Jego autor - Josef Čapek - urodził się w Hronovie na Pogórzu Orlickim w czeskich Sudetach. Karel Čapek, urodzony 9 stycznia 1890 roku w miejscowości Malé Svatoňovice, u podnóża sudeckiego pasma Gór Jastrzębich, oddalonej od Hronova około 14 km, wykorzystał słowo brata w dramacie z 1920 roku. Chodzi o futurystyczne dzieło pod tytułem „R.U.R.” (czyli Rossumovi Univerzální Roboti) (za: „Fundamentals of Robotics: Linking Perception to Action”). Police znajdują się około 8 km od Hronova. W 2009 roku uczniowie z szkoły w Litomyšlu  zaprezentowali w Nevadzie w USA podczas International Science and Engineering Fair - Intel ISEF 2009 – robota o nazwie DTM-FHR7 (Double Tracked Multi-Functional Handed Robot 7) skonstruowanego na bazie elementów zestawów Merkur z Polic. Konstrukcja została doceniona przez jury i nagrodzona w ramach kategorii Team Projects - Presented by Science News.

Muzeum Stavebnice Merkur - Police nad Metují

Polecam również:

• Piękno w wersji mini, czyli świat miniatur, makiet i modeli (Dolny Śląsk i nie tylko)
  
  
• Dolnośląsko-sudecki kalendarz adwentowo-świąteczny – odkrywając sekrety Bożego Narodzenia (tradycje, symbole, wydarzenia, sztuka, historia, kulinaria, dekoracje, muzyka)

#AtrakcjeDlaDzieci 
(również place zabaw i parki tematyczne)

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****