Domy słynnych i ciekawych osób: Dolny Śląsk.... i nie tylko (GALERIA)

Postanowiłem zebrać w jednym wpisie domy rozmaitych wybitnych osób, które zapisały się w historii swoimi czynami i dziełami. To zarówno domy rodzinne, w których przyszli na świat i wychowali się późniejsi pisarze, kompozytorzy, naukowcy, artyści, przedsiębiorcy czy inni sławni ludzie, ale też wille i pałace, w których spędzili część swojego życia i kariery. Większość z „domów sław” w tym wpisie to obiekty na Dolnym Śląsku. Niektóre z miejsc funkcjonują jako muzea i są dostępne dla zwiedzających. 

Jest to subiektywny wpis, w którym przedstawiam wybór domów, które oglądałem podczas moich podróży. Wpis zawiera zdjęcia, opisy, ciekawostki i lokalizacje. Oprócz domów na Dolnym Śląsku, na końcu wpisu, w aneksie umieściłem kilka szczególnie cennych propozycji zagranicznych (niektóre z nich związane są z osobami, które pochodziły z Dolnego Śląska lub gościły w regionie).  

"Dom – to nie miejsce, gdzie mieszkasz, ale miejsce, gdzie cię rozumieją" (Nicht da ist man daheim, wo man seinen Wohnsitz hat, sondern wo man verstanden wird) - napisał pod koniec XIX wieku pisarz i poeta Christian Morgenstern, wychowany na Dolnym Śląsku. W tym wpisie zobaczymy dom jego ojca, malarza Karkonoszy, zlokalizowany w Karpaczu.

Zapraszam. 


Dolny Śląsk

• Willa G.Hauptmanna w Jagniątkowie (Jeleniej Górze) 

Gerhart Johann Robert Hauptmann urodził się 15 listopada 1862 roku w Bad Salzbrunn (dziś Szczawno-Zdrój), a zmarł  6 czerwca 1946 roku w Jagniątkowie. Był światowej sławy dramaturgiem i powieściopisarzem, laureatem literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. W willi Wiesenstein w Jagniatkowie pisarz mieszkał ponad 40 lat. 

* więcej o Hauptmannie TUTAJ 
* więcej o willi (obecnie Muzeum Miejskie Dom Hauptmanna) >> TUTAJ (galeria, opis, lokalizacja) 

tablica w Szczawnie 

willa Hauptmanna w Jagniątkowie 

***

• Dom C.Hauptmanna w Szklarskiej Porębie

Carl Ferdinand Max Hauptmann urodził się 11 maja 1858 roku w Szczawnie-Zdroju, z zmarł 4 lutego 1921 roku w Szklarskiej Porębie. Był pisarzem, starszym bratem noblisty – Gerharta Hauptmanna. W jego domu mieście się obecnie Muzeum Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie - oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.

* więcej o C.Hauptmannie >> TUTAJ 
* więcej o domu >> TUTAJ (galeria, opis, lokalizacja) 

wystawa w domu Hauptmanna w Szklarskiej Porębie 

***

• Dom Böhmego w Zgorzelcu

Jakob Böhme urodził się 1575 roku w Alt Seidenberg (obecnie Stary Zawidów koło Zgorzelca), a zmarł  w 1624 roku w Görlitz (Zgorzelec). Był filozofem; protestanckim mistykiem i gnostykiem. Uważany jest za pierwszego filozofa piszącego po niemiecku, a nie po łacinie. Jego nauka wpłynęła na wielu myślicieli i pisarzy. Fascynował się nim m.in. Mickiewicz. Mieszkał w Zgorzelcu. W jego domu mieści się obecnie Informacja Turystyczna w Zgorzelcu. 

* więcej o Böhmem >> TUTAJ 
* o domu Böhmego >> TUTAJ (galeria, lokalizacja) 

dom Boehmego 

dzieło Boehmego na wystawie w muzeum w Goerlitz 

***

• Wlastimilówka - Dom Wlastimila Hofmana w Szklarskiej Porębie

Wlastimil Hofman urodził się 27 kwietnia 1881 roku w Karlinie, a zmarł 6 marca 1970 roku w Szklarskiej Porębie. Był polskim malarzem, przedstawicielem symbolizmu. Studiował u Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego i Jana Stanisławskiego. Jego dom mieści się niedaleko punktu widokowego Złoty Widok w Szklarskiej Porębie. Kolekcja obrazów Hofmana prezentowana jest w Domu Hauptmannów w Szklarskiej Porębie. 

* lokalizacja domu: https://maps.app.goo.gl/BXJFFArmLUYyMpkK9

Wlastimilówka 

wystawa prac artysty w Muzeum Domu Hauptmannów w Szklarskiej Porębie 

***

• Dom Morgensterna w Karpaczu

Carl Ernst Morgenstern urodził się w 1847 roku w Monachium, a zmarł w 1928 roku w Wolfshau, obecnie Karpacz – Wilcza Poręba. Był niemieckim malarzem pejzażystą, grafikiem, autorem licznych widoków Karkonoszy (drukowanych jako pocztówki). Jego syn - Christian Morgenstern (1871 - 1914) był wpływowym poetą, pisarzem i tłumaczem, jednym z pionierów liryki nonsensu. 

* więcej o twórczości Ch. Morgensterna: TUTAJ 
* lokalizacja willi w Karpaczu: https://maps.app.goo.gl/VT1khRmGMPy6UGPMA

willa Morgensterna w Karpaczu 

obraz Morgensterna na wystawie w Muzeum Śląskim w Goerlitz 

***

• Dom rodzinny Borna we Wrocławiu 

Max Born urodził się 11 grudnia 1882 roku we Wrocławiu (wówczas Breslau), a zmarł 5 stycznia 1970 w Getyndze. Był fizykiem i matematykiem pochodzenia żydowskiego. Został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1954 roku. Jest uznawany za jednego z głównych twórców mechaniki kwantowej. Był wieloletnim przyjacielem Einsteina. W jego rodzinnym domu we Wrocławiu mieści się obecnie Max Born Forum. 

* więcej o Bornie: >> TUTAJ 
* lokalizacja domu: https://maps.app.goo.gl/nu5JAVtJcjtZcUwK7

tablica pamiątkowa na domu Borna we Wrocławiu 

***

• Dom Else Ury w Karpaczu

Else Ury urodziła się 1 listopada 1877 roku w Berlinie, a zmarła zamordowana 13 stycznia 1943 w obozie Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Była pisarką, autorką pocztynych książek dla dzieci i młodzieży. Stworzyła postać Annemarie Braun, której życie od dzieciństwa do starości przedstawiła w latach 1913 - 1926  w dziesięciu tomach serii książek „Nesthäkchen” (część cyklu doczekała się ekranizacji). Po I wojnie światowej rodzina pisarki spędzała wakacje w Karpaczu. Else Ury w 1926 roku zakupiła w Karpaczu dom, który nazwano „Hause Nesthäkchen” (na część jej popularnej powieści). 

* lokalizacja domu:  https://maps.app.goo.gl/PBt2ubjKYzoSn53E8

willa pisarki w Karpaczu i tablica pamiątkowa 

***

• Willa Daisy w Wałbrzychu

Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, czyli księżna Daisy. Urodziła się 28 czerwca 1873 roku w Walii, a zmarła 29 czerwca 1943 roku w Wałbrzychu. Była arystokratką – księżną pszczyńską, baronowa na Książu. Zasłynęła jako filantropka, pacyfistka, autorka poczytnych pamiętników. Zmarła w willi położonej w parku Pałacu Czettritzów w Wałbrzychu. Obecnie pałac jest w częściowej ruinie. 

* Daisy: TUTAJ 
* lokalizacja willi: https://maps.app.goo.gl/SLCj6wa2sYgoVEK48

willa Daisy w Wałbrzychu 

pomnik Daisy w pobliżu willi 

***

• Dom rodzinny Avenariusa w Gryfowie Śląskim

Johannes Maximilian Avenarius urodził się 7 stycznia 1887 roku w Greiffenberg (obecnie Gryfów Śląski), a zmarł 21 sierpnia 1954 roku w Berlinie (pochowany w Goerlitz). Był ekspresjonistycznym malarzem, grafikiem i ilustratorem. Był krewnym Richarda Wagnera, przyjacielem noblisty Gerharta Hauptmanna (wykonał polichromie Hali Rajskiej w willi pisarza w Jagniątkowie - patrz wyżej). 

* więcej o artyście:  TUTAJ 
* lokalizacja domu: https://maps.app.goo.gl/oKHiJU5mhN48BXGMA

tablica pamiątkowa na domu rodzinnym malarza 

dzieło artysty - Hala Rajska w willi Hauptmanna w Jagniątkowie 

***

• Willa Mikulicza w Świebodzicach

Jan Antoni Mikulicz-Radecki (Johann Freiherr von Mikulicz-Radecki) urodził się 16 maja 1850 roku w Czerniowcach, a zmarł 14 czerwca 1905 we Wrocławiu (wówczas Breslau) (pochowany w Świebodzicach). Był niemiecko-polskim chirurgiem, profesorem uniwersytetów w Krakowie, Królewcu i Wrocławiu. Zasłynął jako pomysłodawca nowych technik operacyjnych i narzędzi chirurgicznych, a także jako jeden z pionierów antyseptyki i aseptyki. Posiadał willę w Pełcznicy w Świebodzicach niedaleko Zamku Książ. 

* o doktorze: TUTAJ 
* lokalizacja willi: https://maps.app.goo.gl/H7f1mbyTqNGPCYc28

willa Mikulicza w Świebodzicach 

zabytkowa tablica pamiątkowa poświęcona profesorowi we Wrocławiu 

***

Dom Marii Cunitz  w Świdnicy 
Maria Cunitz  (Maria Cunitia) urodziła się 29 maja 1610 roku w Wołowie, a zmarła 22 sierpnia 1664 w Byczynie. Jej rodzina od 1615 roku mieszkała w Świdnicy. W rynku stoi kamienica, w której dorastała Maria Cunitz. Była atronomką, jedną z najważniejszych badaczek tej dziedziny w jej czasach. Jej książka „Urania Propitia”  jest uznawana za kamień milowy w dziedzinie popularyzacji wiedzy o astronomii. 

* więcej o badaczce: TUTAJ 
* lokalizacja kamienicy: https://maps.app.goo.gl/6jceEcnYngcuE4z5A

tablica pamiątkowa na domu astronomki 

rzeźba Marii Cunitz na rynku w Świdnicy 

***

Pałac Tielscha w Wałbrzychu
Carl Robert Tielsch (1815-1882) był radcą handlowym i kupcem. W 1845 roku założył manufakturę porcelany w Starym Zdroju (Altwasser), obecnie część Wałbrzycha. Jego firma - Carl Tielsch & Co. -  była jednym z wiodących producentów porcelanowej zastawy stołowej na Śląsku i w Niemczech. Zachowany pałac fabrykanta jest obecnie biurowcem. 

* więcej na temat tego zabytku: TUTAJ (galeria, lokalizacja) 

willa Tielscha w Wałbrzychu 

wyroby Tielscha są eksponowane na wystawie w Muzeum Porcelany w Wałbrzychu 

***

• Pałac Redenów w Bukowcu

Hrabina Friederike Karoline von Reden urodziła się 12 maja 1774 roku w Wolfenbüttel, a zmarła 14 maja 1854 roku w Bukowcu (wówczas Buchwald). Była żoną znamienitego urzędnika górniczego. Zasłynęła jako mecenaska sztuki. W jej pałacu gościli wybitny twórcy i naukowcy. W latach 30. XIX wieku Fryderyka von Reden skłoniła króla Prus do udzielenia schronienia mieszkańcom Tyrolu w Mysłakowicach koło Bukowca. Z kolei w 1841 roku namówiła króla do przeniesienia norweskiego kościółka Wang do Karpacza. Przy kościele zachowało się epitafium poświęcone hrabinie. W pałacu obecnie mieści się Związek Gmin Karkonoskich. 

* więcej o pałacu: TUTAJ 
* o kościele Wang: TUTAJ 

pałac w Bukowcu 

epitafium hrabiny w Karpaczu 

***

Pałac Dieriga w Bielawie 
Pałac należał do rodziny fabrykantów tekstylnych. Mieszkali w nim m.in. Friedrich Dierig senior (1818–1894) i Fryderyk Dierig junior (1845 - 1931). Ich ojcem i dziadkiem był Christian Gottlob Dierig – za jego czasów, w 1844 roku, doszło do słynnego buntu tkaczy – powstania, które zostało zbrojnie stłumione, a znane było w całej Europie (dramat „Tkacze” Hauptmanna dotyczy tych wydarzeń, w sztuce nazwisko zmienione na Dreißiger). Obecnie w pałacu fabrykantów mieści się hotel. 

* lokalizacja: https://maps.app.goo.gl/WnqAHvDP8JSxVbdPA

pałac Dieriga w Bielawie 

"Tkacze" Hauptmanna na wystawie w Muzeum w Szklarskiej Porębie 

***

• Dom Margarethe Siems w Lądku-Zdroju

Margarethe Siems urodziła się 30 grudnia 1879 roku we Wrocławiu, a zmarła 13 kwietnia 1952 w Dreźnie. Była śpiewaczką operową, jedną z najważniejszych sopranistek początku XX wieku. Była wybitną interpretatorką dzieł Richarda Straussa. Wykonała partie Chryzotemis w prapremierze „Elektry” i Marszałkowej w prapremierze „Kawalera srebrnej róży”, a także Zerbinetty w prapremierowym przedstawieniu „Ariadny na Naksos”. Mieszkanka uzdrowiska Lądek-Zdrój w latach 30 i 40. XX wieku. Zachowała się jej willa (obecnie opuszczona). 

* więcej: TUTAJ 

willa śpiewaczki w Lądku-Zdroju 

Margarethe Siems

***

• Dom Viktora Hamburgera w Kamiennej Górze

Viktor Hamburger urodził się 9 lipca 1900 roku w Landeshut (obecnie Kamienna Góra), a zmarł 12 czerwca 2001 roku w St. Louis. Był biologiem rozwojowym i pionierem neuroembriologii. W jego laboratorium dokonano przełomu, jego współpracownicy Rita Levi-Montalcini i Stanley Cohen otrzymali w 1986 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Hamburger w 1989 roku został oznaczony Narodowym Medalem Nauki przez prezydenta USA. W willi, w której się urodził, mieści się obecnie Powiatowe Centrum Edukacji w Kamiennej Górze. Moim staraniem w Bibliotece Pedagogicznej w PCE utworzono Czytelnię imienia prof. Hamurgera. Oficjalnego otwarcia dokonała prof. Doris Sloan, córka prof. Hamburgera. 

* więcej o naukowcu: TUTAJ 
* lokalizacja domu: https://maps.app.goo.gl/rrxmbCGy8w4ffnqK6

willa prof. Hamburgera i sala jego imienia 

***

Pałac Bolka von Hochberga 
Bolko von Hochberg urodził się 23 stycznia 1843 roku na zamku Książ. Zmarł 1 grudnia 1926 roku w Bad Salzbrunn (obecnie Szczawno-Zdrój). Był właścicielem i mieszkańcem pałacu w Roztoce koło Jawora. Był arystokratą z rodu Hochbergów z Książa. Zasłynął jako kompozytor (m.in. autor oper, pieśni, utworów kameralnych), dyrygent, związany z operą królewską w Berlinie. Założył i finansował Śląski Festiwal Muzyczny (kierował 19 edycjami tego wydarzenia, jednego z najważniejszych wydarzeń cyklicznych odbywających się między Dreznem a Wrocławiem). 

* lokalizacja pałacu: https://maps.app.goo.gl/uJ6GbURcbXBtmc8q9

pałac Roztoka 

karta tytułowa jednego z dzieł Hochberga 

***

• Dom ks. prof. Wittiga w Nowej Rudzie 

Joseph Wittig urodził się 22 stycznia 1879 roku w Słupcu Dolinie koło Nowej Rudy, a zmarł 22 sierpnia 1949 roku w Göhrde w Dolnej Saksonii). Był profesorem teologii, filozofem, ekskomunikowanym księdzem katolicki, poetą, kronikarzem ziemi kłodzkiej. W 1927 roku wziął ślub z Bianką Geisler i zamieszkał z nią w domu w Słupcu (obecnie mieści się w nim muzeum jego imienia). 

* lokalizacja: https://maps.app.goo.gl/drVyzCf8E2TtpMZi7

dom Wittiga w Nowej Rudzie 

***

Pałac Blüchera w Krobielowicach 
Gebhard Leberecht von Blücher urodził się 16 grudnia 1742 roku w Rostocku, a zmarł 12 września 1819 roku w Krobielowicach. Był księciem i feldmarszałkiem Królestwa Prus, dowódcą armii w bitwach pod Waterloo, Kaczawą, Lipskiem, Budziszynem, Lützen, Brienne-le-Château, Craonne, Laon. Uważany za pogromcę Napoleona. Za swoje zasługi otrzymał pałac należący uprzednio do wrocławskich norbertanów. Blücher zmarł niedługo później w swoim pałacu, został pochowany w położonym nieopodal mauzoleum. 

* więcej: TUTAJ 

pałac w Krobielowicach 

Gebhard Leberecht von Blücher

******

ANEKS

Inne ciekawe domy, poza Dolnym Śląskiem. Miejsca, które odwiedziłem podczas moich podróży. 

• Willa Wagnera w Bayreuth

Richard Wagner urodził się 22 maja 1813 roku, a zmarł 13 lutego 1883. Był niemieckim kompozytorem, reżyserem teatralnym, teoretykiem sztuki i dyrygentem. Założył festiwal w Bayreuth, który odbywa się w teatrze Wagnera do dziś. W 1848 i 1863 Wagner gościł na Dolnym Śląsku. 10 ostatnich lat życia mieszkał w wybudowanej przez siebie willi Wahnfried w Bayreuth. Grób kompozytora znajduje się w ogrodzie willi. 

* więcej o Wagnerze: TUTAJ 
* o willi: TUTAJ 

willa Wagnera w Bayreuth 

***

• Dom Dürera w Norymberdze

Albrecht Dürer urodził się 21 maja 1471 roku w Norymberdze i tam zmarł 6 kwietnia 1528 roku. Był malarzem, grafikiem i rysownikiem, a także teoretykiem sztuki. W jego domu w Norymberdze mieści się obecnie muzeum. 

* o artyście: TUTAJ 
* o domu: TUTAJ 

dom Dürera w Norymberdze 

***

• Dom rodzinny Jiráska w Hronovie

Alois Jirásek urodził się 23 sierpnia 1851 roku w Hronovie (w Sudetach), a zmarł 12 marca 1930 roku w Pradze. Był czeskim pisarzem i dramaturgiem, autorem cenionych powieści historycznych. Kilkukrotnie nominowano go do literackiej nagrody Nobla (nie został jednak laureatem). W rodzinnym domu pisarza mieści się muzeum. 

* więcej o domu: TUTAJ  (galeria, lokalizacja) 

dom i pomnik Jiráska w Hronovie 

***

Dom rodzinny Pucciniego w Lucce
Giacomo Puccini urodził się 22 grudnia 1858 w Lukce, a zmarł 29 listopada 1924 roku w Brukseli. Był włoskim kompozytorem muzyki operowej – jednym z najwybitniejszych kompozytorów operowych wszech czasów. W jego domu rodzinnym mieści się obecnie muzeum, na placu przed domem stoi pomnik kompozytora. 

* lokalizacja: https://maps.app.goo.gl/LYpge9CXXs8K3ZZu9

dom i pomnik Pucciniego w Lucce 

***

• Dom Gelsdorfa w Weißwasser 

Glasmuseum Weißwasser mieści się w dawnym domu właściciela huty szkła Edmunda Gelsdorfa (21 kwietnia 1838- 3 lutego 1908). Willa została zbudowana w latach 1924/25. Rodzina Gelsdorfa przybyła do Weißwasser z miejscowości Schlegel (Słupiec/Nowa Ruda) na  Dolnym Śląsku w 1877 roku.

* więcej o muzeum: TUTAJ 

******

60. post z cyklu WOW

WOW! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam >> TUTAJ

******

******

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały) 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

publikowane zdjęcia mojego autorstwa nie powstają w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem. 

licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach 

CC BY-NC-ND

autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku