Mistrz niemieckiego renesansu uchodzi za genialnego twórcę miedziorytów i drzeworytów. Jego „Jeźdźcy Apokalipsy”, "Adam i Ewa" czy „Melancholia” to dzieła wręcz kultowe, mające swoje miejsce w szeroko rozumianej kulturze, również tej popularnej. Jednym z mecenasów artysty był wrocławski biskup, znany miłośnik sztuki, który sprowadził na Śląsk estetykę Odrodzenia! Norymberski mistrz doczekał się we Wrocławiu swojego pomnika, a nawet wiersza. W muzeach i kościołach można znaleźć dzieła związane z jego twórczością oraz prace jego młodszego brata. Jest też niezwykła teoria, wiążąca z Wrocławiem modela jednego z portretów Dürera.
Zapraszam na przegląd kilku ciekawostek związanych z jednym z najwybitniejszych artystów wszech czasów.
Albrecht Dürer urodził się 21 maja 1471 roku w Norymberdze i tam zmarł 6 kwietnia 1528 roku. Był niemieckim malarzem, grafikiem, rysownikiem i teoretykiem sztuki. Przez historyków i miłośników sztyki uważany za najwybitniejszego artystę niemieckiego renesansu i w ogóle tej epoki w Europie. Za jego najważniejsze prace uważa się wspaniałe miedzioryty i drzeworyty. Doceniany jest wkład Dürera w rozwój tych technik, jak i nadanie im waloru estetycznego, poprzez udoskonalenie warsztatu. Artysta – oprócz tego, że perfekcyjnie sprawdzał się w roli twórcy-rzemieślnika, był również teoretykiem, autorem prac naukowych – traktatów estetycznych, które wpłynęły na kolejne pokolenia twórców.
W biografii tego mistrza renesansu pojawia się wzmianka z jego listów, w których mowa, że w 1508 roku sprzedał wizerunek Maryi Janowi V Thurzo, biskupowi Wrocławia, za 72 guldenów. Jan V Thurzo (Turzon), urodzony 16 kwietnia 1464/66 w Krakowie, zmarły 2 sierpnia 1520 w Nysie – był bardzo zasłużonym kapłanem. Zasłynął jako wielki miłośnik sztuki i nauki, mecenas artystów. W jego kolekcji znajdowały się dzieła wielkich mistrzów jego czasów – w tym Albrechta Dürera i Lucasa Cranacha. Biskup darzył też mecenatem poetów i utalentowaną młodzież. Zapisał się w historii m.in. jako fundator budowy renesansowego portalu wewnątrz wrocławskiej katedry. Zachowany do dziś zabytek uznaje się za pierwsze renesansowe dzieło sztuki śląskiej. Portal przedstawia scenę ścięcia Jana Chrzciciela – patrona katedry – przygląda się temu klęczący biskup – fundator.
Czy artysta namalował również wrocławianina? Były takie przypuszczenia. Chodzi o portret mężczyzny na czerwonym tle, z 1521 roku. Dzieło znajduje się w zbiorach Gemäldegalerie Alte Meister w Dreźnie. Obecnie obraz ten opisuje się jako „Portret Bernharta von Reesena”. Nie do końca widomo, kim był sportretowany model. W publikacji „Dürers Briefe, Tagebücher und Reime” z 1872 roku przywoływany jest dziennik podróży po Niderlandach z lat 1520 – 1521. Natrafić można tam na zdanie: „Ich habe auch den kleinen Bernhard von Breslau , Georg Kötzler , und den Franzosen von Kamrich porträtier…”. Redaktorzy wydania w komentarzu do tego wycinka wspomnień artysty napisali, że „nie jest pewne i pozostaje otwartą kwestią, czy nazwisko Ressen zostało odczytane poprawnie jako Bernhard von Breslau”. W innych opracowaniach niejasny zapis Dürera został odczytany również jako Brussel, czyli Bruksela. Dziś opracowania na temat malarstwa podają, że model z obrazu jest utożsamiany z niejakim Bernhardem von Reesenem, kupcem gdańskim, odnoszącym sukcesy w Antwerpii. Jest to jedna z teorii na temat tego obrazu, który uzyskała obecnie największą popularność w kręgach znawców. W każdym razie wątek wrocławski w dziejach recepcji tego dzieła również pojawił się w pismach związanych z spuścizną Dürera.
Kolejny ciekawy przykład nawiązania do mistrza związany z Wrocławiem pochodzi z połowy XIX wieku. Znany w swoich czasach poeta, powieściopisarz i dramatopisarz Gustav Freytag (1816 - 1895) tworzący w nurcie realizmu mieszczańskiego (kojarzony z wątkami antypolskimi), wydał we Wrocławiu w 1845 roku tomik „In Breslau: Gedichte”. Jeden z jego wierszy w tym zbiorze zatytułowany jest „Albrecht Dürer” – opisuje pracę mistrza w Norymberdze (tomik zaczyna wiersz „Der polnische Bettler” o polskim żebraku pod wrocławską katedrą, wiersz kończą słowa „Mutter von Czenstochau” – nawiązujące do ikony częstochowskiej).
Na ciekawy ślad naukowym zainteresowaniem twórczością Dürera można natknąć się w roczniku Schlesische Gesellschaft für vaterländische Kultur. W 1869 roku, 11 marca, został wygłoszony wykład "Albrecht Dürer vom Standpunkte seiner Zeit aus beurtheilt". Jego autorem był Alwin Schultz (6 sierpnia 1838 w Muskau - 10 marca 1909 w Monachium ) - niemiecki historyk sztuki i kultury. Schultz studiował we Wrocławiu, gdzie w 1864 roku został doktorem. Od 1870 do 1873 był tymczasowym kierownikiem Biblioteki Uniwersyteckiej, a od 1872 do 1882 profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Wrocławskim.
Kolejna XIX-wieczna ciekawostka jest dostępna publicznie dla każdego zwiedzającego Wrocław. To rzeźba znajdująca się przy Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Obok schodów prowadzących do gmachu muzeum znajduje się XIX-wieczny pomnik Albrechta Dürera autorstwa Roberta Haertla, profesora Wrocławskiej Szkoły Rzemiosła Artystycznego. Pierwotnie rzeźba znajdowała się w nieistniejącym dziś Śląskim Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu, podobnie jak stojąca obok figura Michała Anioła. Albrecht Dürer został wzorowany na jednym z zachowanych autoportretów artysty. Słynny mistrz trzyma w ręku jedno ze swoich dzieł teoretycznych.
Warto nadmienić, że w znajdującym się nieopodal Muzeum Architektury znaleźć można witraże wzorowane na dziełach Dürera. To na przykład miedzioryt „Madonna z dzieciątkiem i małpą” (1496–1500) oraz drzeworyt „Ukrzyżowanie” (1497-1498) z cyklu "Große Passion".
Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć o rysunku brodatego starca z około 1510 roku. Ta praca Dürera znajduje się w zbiorach Ossolineum. Jest to zaledwie ułamek bogatej, przedwojennej kolekcji Lubomirskich. W ich zbiorach, które przejęło lwowskie Ossolineum, znajdowało się ponad 20 prac norymberskiego mistrza. Większość z nich trafiła w czasie II wojny światowej i po niej do innych kolekcjonerów. Ossolineum w 2009 roku zorganizowało projekt Dürery XX. Lubomirskich, którego zwieńczeniem była wystawa dzieł współczesnych artystów, nawiązujących do rysunków autorstwa Albrechta Dürera. Ponadto staraniem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich ukazała się praca „The Fate of the Lubomirski Dürers. Recovering the Treasures of the Ossoliński Institute” związana również z rozproszoną historyczną kolekcją dzieł mistrza.
Na Śląsku znana jest również twórczość Hansa Dürera (21 lutego 1490 w Norymberdze - 1538 w Krakowie) – malarza, rysownika i grafika epoki renesansu, młodszego brata i prawdopodobnie ucznia Albrechta Dürera.
Artykuł opublikowany w 2021 roku, w 550. rocznicę urodzin Dürera.
Polecam również:
#sztuka, #malarstwo, #ciekawostka
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz