Haydnowskie ciekawostki z Dolnego Śląska (Krzeszów, Wrocław, Jelenia Góra, Bielawa, Legnica i nie tylko!)

Jego kompozycje do dziś stanowią niezwykle ważną część repertuarów filharmonii i oper. Grane są jego symfonie, oratoria, muzyka religijna, kameralna, a także opery. Jeden z klasyków wiedeńskich cieszy się niesłabnącą popularnością. Także ten mistrz muzyki dawnej miał ciekawe związki z Dolnoślązakami. Co więcej, niektóre dawne biografie błędnie uważały go za twórcę pochodzącego z Śląska! 

Kilka ciekawostek na temat kontaktów Haydna z muzykami i nie tylko z Dolnego Śląska. Do tego biografowie i badacze spuścizny mistrza. W artykule znajdziecie też informacje o interesującym liście Haydna wysłanym na Dolny Śląsk oraz o wrocławskim wykonaniu jego ważnej kompozycji. 

Barockhaus z Kulturhistorische Museum Görlitz (GALERIA)

Niezwykłe miejsce! Łużycka perła muzealna i naukowa - fantastyczne zbiory, tuż obok przejścia granicznego w Zgorzelcu, dawne tereny prowincji śląskiej. Zabytek przy Via Regia - iście królewski i bogaty w konteksty: od antyku, przez sztukę dawną, po rewolucję naukową. 

Czarna lutnia i róża z grobu Chrystusa – czyli modernistyczna pieśń Szymanowskiego do słów poety z Dolnego Śląska! Spotkanie sacrum i profanum.

„Raz z Chrystusa grobu/ ktoś róży ściął pień, potem czarną lutnię/ uczynił zeń” - tymi słowami polskiego tłumaczenia zaczyna się pieśń, do której muzykę napisał największy po Chopinie polski kompozytor – Karol Szymanowski. Utwór pochodzi z 1907 roku i w oryginale jest niemiecki. Wiersz napisał poeta pochodzący z Dolnego Śląska! Był nim Otto Julius Bierbaum - wówczas bardzo popularny wśród autorów pieśni.

Szymanowski – pochowany na Skałce obok Wyspiańskiego, Malczewskiego, Asnyka, Długosza i Miłosza – skomponował jako zaledwie 25-letni, poszukujący własnego stylu muzyk, klimatyczną pieśń do słów poety z Zielonej Góry. 

"Alegoria rybołówstwa" z 1883 roku - jedna z najciekawszych rzeźb we Wrocławiu (GALERIA)

Instygujące dzieło sztuki przy gmachu Muzeum Narodowego. 

"Pisanki i palmy wielkanocne" - wystawa w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu (GALERIA)

Piękna i wyjątkowa ekspozycja! Fantastyczny barwny świat najpiękniejszych tradycji wielkanocnych i rękodzieła!

Śnieżka – góra niezwykłości! (turystyka, przyroda, historia, kultura – karkonoska królowa w archiwalnych opisach i przewodnikach, pieśniach i na pocztówkach) (GALERIA i wybór ciekawych kontekstów)

Śnieżka jest jednym z najpopularniejszych celów turystycznych na Dolnym Śląsku. I nie jest to żadna nowość. Góra otoczona jest legendą i sławą od dawna. Zdobywali ją znani podróżnicy, artyści, koronowane głowy. W ślad za nimi szli tam bardziej anonimowi wędrowcy. Na Śnieżce był Johann Wolfgang Goethe, Arthur Schopenhauer, Karl May, John Quincy Adams, ale i książę Michał Kazimierz Radziwiłł, Kornel Ujejski, Wincenty Pol oraz Józef Wybicki, twórca polskiego Hymnu! Na temat Śnieżki powstawały utwory poetyckie, dramatyczne i muzyczne. Artyści utrwalali jej uroki na płótnie i papierze. 

Śnieżka to Karkonosze, Śnieżka to spotkanie Czech i Śląska, Śnieżka to zabytki, to niezwykły klimat, wielowiekowe tradycje turystyczne i fantastyczne konteksty kulturowe. Śnieżka to odwieczny dom Liczyrzepy! 

„Śląski Verne” – dr Kurd Laswitz z Wrocławia i jego XIX-wieczna powieść SF o Marsjanach na Ziemi!

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego był twórcą niemieckiego science fiction! W czasach, kiedy popularność zdobywały kolejne powieści Julesa Verne’a, na Dolnym Śląsku wychował się naukowiec i pisarz, który również zapisał się w dziejach wciąż popularnego gatunku. Jego książka o spotkaniu ludzi i Marsjan zyskała miano kultowej. Reklamował ją nawet Wernher von Braun, współtwórca programu kosmicznego Stanów Zjednoczonych, pionier podboju kosmosu. 

Literaturoznawcy zwracają uwagę, że twórczość Laswitza była inna niż współczesnych mu pisarzy SF. Doskonale wykształcony badacz skupiał się nie tylko na przygodzie, ale i na ideologicznym wymiarze oraz przesłaniu swoich dzieł. Ukazywał utopie oraz ostrzeżenia przed pułapkami nauki oraz eksploracji kosmosu. 

Wyśpiewać wiosnę! – wiersze poetów związanych z Dolnym Śląskiem z muzyką wielkich mistrzów! (Eichendorff, Brahms, Hoffmann von Fallersleben, Schubert i inni) (+ dolnośląska wiosenna galeria)

Wybrałem 10 pięknych pieśni, których słowa napisali poeci związani z Dolnym Śląskiem, m.in. mieszkańcy Wrocławia! Trzej poeci, których wiersze cytuję, żyli i tworzyli we Wrocławiu w różnym okresie w I połowie XIX wieku. Muzykę do ich lirycznych miniatur napisali wielcy mistrzowie pieśni, od Schuberta, przez Schumanna, Wolfa, Brahmsa, po… Pendereckiego! Także niektórzy mistrzowie kompozycji mieli osobiste bądź pośrednie związki z stolicą Śląska. 

Brahms występował we Wrocławiu i został honorowym doktorem uniwersytetu, z Wrocławia pochodził pradziadek Pendereckiego, a żona Schumana zrobiła w stolicy Śląska wielką karierę, promując dzieła męża. Schubert był synem sudeckich Ślązaków z czeskiej strony historycznego Śląska i korespondował z cytowanym poetą, Schoberem, kiedy ten mieszkał we Wrocławiu! 

Zbójnickie Skały w Szklarskiej Porębie - wczesnowiosenne kontrasty krajobrazowe (GALERIA)

Punkt widokowy z nowoczesną platformą. 

Zakręt Śmierci w Szklarskiej Porębie - przełom zimy i wiosny (GALERIA)

Z widokiem na Karkonosze! Znana miejscówka w Szklarskiej Porębie. Piękne krajobrazy - tym razem w wydaniu przedwiosennym - wysoko w górach śnieg i lód, doliny gotowe na wiosnę! 

Krokusowy Park Juliusza Słowackiego we Wrocławiu (GALERIA)

Wiosna w miejskim wydaniu! 

Sudecka zima 2021/22 – podsumowanie białego sezonu w górach! (GALERIA)

Każdy, kto jest otwarty na czar pór roku w przyrodzie, zachwyci się zimą w górach! Sudecki sezon na szron, szadź, lód i śnieg dostarcza wielu wrażeń. Jak co roku przekonywałem się o tym podczas rozmaitych wędrówek. 

Pora na małe podsumowanie. 

Zapora Pilchowice - rekordowa budowla w Sudetach, atrakcja i krajobrazowy rarytas (GALERIA)

Powstała, by chronić przed "wysoką wodą" - stała się atrakcją i niezwykłym zabytkiem techniki. Wciąż pełni swoją funkcję, jednocześnie przyciąga spacerowiczów i turystów, którzy zachwycają się okolicznymi krajobrazami. 

Spacer w Dolinie Ochotnicy w Górach Kaczawskich - oznaki wiosny (GALERIA)

Przepiękne, mało znane miejsce pełne zwiastunów wiosny! 

Krzyżna Góra - cuda sudeckiego zachodu słońca (GALERIA)

natura maluje najpiękniejsze obrazy! 

Szybowcowa Góra - z widokiem na sudeckie piękno (GALERIA)

Z tego miejsca widać potęgę Karkonoszy. 

Rübezahl w muzyce - czyli jak brzmi Liczyrzepa! Karkonoski Duch Gór w twórczości od XVIII do XX wieku (od starych oper po „cudowne dziecko” z dwoma Oscarami!)

Karkonosz ma więcej imion niż i tak różnorodnych oblicz. Wieczny Duch Gór, zamieszkujący Sudety, inspiruje od setek lat! Powstało mnóstwo obrazów, rzeźb, książek związanych z tym niezwykłym bohaterem legend górskich. Także kompozytorzy inspirowali się Liczyrzepą. Niektóre z ich utworów do dziś są wykonywane i nagrywane. Inne istnieją jako zapisy nutowe, które czekają na ożywienie. 

W tym wpisie zaprezentuję wybór ciekawych kompozycji, które związane są z sagą o Karkonoszu. To dzieła mniej lub bardziej znanych autorów. Z pewnością do grona tych lepiej kojarzonych muzyków zalicza się Weber – wybitny twórca oper romantycznych, w dodatku związany z Śląskiem, a także Korngold – zdobywca Oscarów i prawdziwa sława Hollywood. 

Różanka - przedwiośnie w Górach Ołowianych z widokiem na Rudawy Janowickie i białe Karkonosze (GALERIA)

Mało znany, zapomniany naturalny punkt widokowy w Sudetach. Pejzaże, które zachwyciły jednego z najciekawszych podróżników XIX wieku! 

Sudety - hotel widmo na wałbrzyskim Starym Zdroju (GALERIA)

Niezwykła bryła jest pamiątką po minionym ustroju w górniczym mieście. 

Motyle – dolnośląskie akcenty w naturze, sztuce i nauce (GALERIA + ciekawostki)

Zachwycamy się ich barwnymi skrzydłami. Wykorzystujemy ich kokony, z których wytwarzamy jedwab. Są symbolem ulotności, duchowości, piękna, ale i śmierci oraz przemijania. Motyle żyją w niemal wszystkich zakątkach świata, fascynując ludzi swoim niezwykłym życiem i metamorfozą. Inspirują artystów. Są kolekcjonowane i badane. Jedne sprzyjają człowiekowi, inne są uznawane za szkodniki. Nasze relacje z motylami są złożone i bogate! Także dolnośląskie i sudeckie konteksty wnoszą wiele interesujących zagadnień do niezwykłego świata „łuskoskrzydłych”. 

Przygotowałem zestaw ciekawostek, w tym muzea i miejsca związane z kolekcjonowaniem i wystawianiem motyli, ochroną tych owadów, historią ich hodowli oraz badań, sztuką, muzyką i poezją. 

Złoty Widok w Szklarskiej Porębie - przedwiośnie (GALERIA)

Szklarska Poręba - taras widokowy "Złoty Widok" w sąsiedztwie "Grobu Karkonosza" i Chybotka oraz domu Wlastimila Hofmana czy wodospadu Szklarki. Góry Izerskie z widokiem na Karkonosze. Wersja przedwiosenna, słoneczny dzień, ośnieżone Karkonosze. 

Lubiąż – słynny klasztor, związki z Juliuszem Cezarem, śląskim Rembrandtem, lekarzem Lenina i Michaelem Jacksonem (GALERIA + ciekawostki)

Lubiąż jest niezwykłą dolnośląską wsią. Jak na starą miejscowość przystało, związana jest z niesamowitymi historiami, legendami i kontekstami. Nie brakuje tam również zabytków! Dumą wsi jest ogromny, rekordowy w skali kontynentu – klasztor! Barokowe cudo jest skarbnicą dzieł sztuki oraz świadkiem kilkuset lat burzliwych dziejów Śląska.

Lubiąż to niewątpliwie miejsce, które mogłoby swoją historią i dorobkiem kulturowym obdarować inne miejscowości…. I chcąc nie chcąc, tak się stało. Wiele dzieł sztuki oraz ksiąg i dokumentów z bogatego księgozbioru lubiąskiego klasztoru w wyniku sekularyzacji, ale też II wojny światowej, znalazło się poza nadodrzańską perłą cystersów.

Eichendorff, śląski geniusz romantyzmu w muzyce wielkich mistrzów (wybór pieśni z autorstwa Mendelssohna, Brahmsa, Wolfa, Straussa, Nietzschego i innych)

Śląski romantyk był nie tylko płodnym twórcą, którego wiersze stanowią wspaniały przykład niemieckojęzycznego kunsztu literatury XIX-wieku. Swoją nastrojową liryką pisarz natchnął wielu mistrzów świata dźwięków do napisania pieśni! Po poezję Eichendorffa sięgali prawdziwi geniusze od romantyzmu po czasy nam najbliższe! Sale koncertowe świata bardzo często wypełniają wyśpiewywane frazy, które wyszły spod pióra śląskiego literata. 

Eichendorff związany był m.in. z Wrocławiem i Nysą. 

Żmijowiec w Masywie Śnieżnika - na zimowych szlakach (GALERIA)

Zimowa sielanka po sudecku - biel śniegu, błękit nieba, zieleń iglaków. 

Pieśni kompozytorek do słów poetów związanych z Dolnym Śląskiem (Alma Mahler, Fanny Mendelssohn, Sofija Gubajdulina i Anna Teichmüller oraz wiersze Eichendorffa, Hauptmanna, Bierbauma i Morgensterna)

W świecie kultury od wieków zdominowanym przez mężczyzn obecność kobiet z perspektywy historycznej jest bardzo zmarginalizowana. Mało kto potrafi wymienić nazwiska kompozytorek żyjących i tworzących w XVIII, XIX a nawet XX wieku. Tymczasem panie również, mimo trudności przebicia się ze swoją twórczością, komponowały. Pisałem na blogu choćby o Klarze Schumann, która koncertowała na Dolnym Śląsku wielokrotnie, ale też sama komponowała. 

Postanowiłem przyjrzeć się twórczości wybranych autorek muzyki, które sięgnęły po gatunek pieśni i napisały liryczne miniatury do słów poetów związanych z Dolnym Śląskiem. Wybrałem kilka mniej i bardziej znanych w świecie muzyki kompozytorek i ich pieśniarskie perełki. 

Machiny Leonarda we Wrocławiu - wystawa (GALERIA)

Geniusz znany z obrazów z tajemniczo uśmiechniętymi postaciami oraz z pionierskich projektów inżynieryjnych! 

Katedra w Poznaniu + Kościół Najświętszej Marii Panny - piastowskie ślady i dolnośląskie akcenty (GALERIA)

Świątynia związana z początkami Polski. W samym sercu Wielkopolski, w najważniejszym kościele regionu, znaleźć można dolnośląskie akcenty - zabytki pochodzące z Milicza i Góry! 

List ze Szczawna-Zdroju, za który groziła kara śmierci! Zarówno autorowi, jak i jego czytelnikom – w tym młodemu Dostojewskiemu! O rosyjskim krytyku literackim, który skarcił dawnego pupila za podlizywanie się władzy.

Na Dolnym Śląsku powstało wiele niezwykłych listów. Pisałem już o korespondencji amerykańskiego prezydenta Adamsa, o listach Fryderyka II do Voltaire’a, czy też listach Brehmera do Darwina. W uzdrowiskowym Szczawnie powstał natomiast jeden z najsłynniejszych listów związanych z krytyką literacką! Przebywający na kuracji, ciężko chory Wissarion Bielinski, napisał do Nikołaja Gogola gorzki list, który stał się kultowym aktem nie tylko estetycznej, ale i politycznej oraz społecznej walki. Na tyle wymownym, że cenzura ścigała zarówno autora, jak i czytelników sławetnego pisma z dolnośląskiego kurortu. Odczyty tego listu mogły doprowadzić Dostojewskiego do śmierci! 

NFM we Wrocławiu - czyli królestwo muzyki w nowoczesnym gmachu! (GALERIA)

Przybytek sztuki dźwięku i architektoniczna maestria. 

Sky Tower: Wrocław nocą (GALERIA)

Niezwykłe widoki stolicy Dolnego Śląska!

Karkonoski „Pocałunek” z piękną kołysanką i inne sudeckie konteksty związane z Bedřichem Smetaną

Smetana zalicza się wielkich narodowych kompozytorów czeskich. To, obok Dvořáka, najlepiej znany hudební skladatel naszych sudeckich sąsiadów. „Wełtawa” Smetany z cyklu poematów symfonicznych „Moja Ojczyzna” oraz jego opera „Sprzedana narzeczona” są znane melomanom na całym świecie. Innym ciekawym dziełem tego romantycznego twórcy jest opera „Pocałunek”, czyli „Hubička” z 1876 roku. Akcja dzieła dzieje się w karkonoskiej wsi! Z okolicami Sudetów kompozytora łączyło całkiem sporo. Na ślady jego związków z górskim regionem natrafić można w kilku ciekawych miejscach.