Ciekawostki historyczne, przyrodnicze i kulturalne nie tylko dolnośląskie i sudeckie (gdzie mnie poniesie...). Miłośników historii zapraszam do kalendarium pełnego ciekawostek! >> KALENDARIUM MIESIĘCZNE (daty dzienne) + KALENDARIUM ROCZNIC 2024 (oś chronologiczna - KILKASET rocznic!)
30 czerwca 2022
Hospital Kuks: Bylinková zahrada (+ Vinice) (ogród ziołowy i winnica) (GALERIA)
29 czerwca 2022
Józef Lompa, słowiańskie lipy i artykuł w „Schlesische Provinzialblätter” - czyli jak XIX-wieczny działacz krzewił słowiańskie tradycje na pruskim Śląsku (kultowe drzewo, Mickiewicz, Kochanowski i Rej w gazecie wydawanej na Dolnym Śląsku)
„Ze wszystkich drzew największej czci u dawnych Słowian doznawała lipa. Wszędzie sadzili nasi przodkowie to piękne drzewo” - zaczął swój artykuł Józef Lompa, działacz, poeta, tłumacz, publicysta, pionier oświaty ludowej oraz etnografii na Śląsku. Jego niezwykle interesujący opis lipy wydrukowała po polsku „Gwiazdka Cieszyńska”, a po niemiecku „Schlesische Provinzialblätter” - kultowe czasopismo związane z Dolnym Śląskiem. Autor nie tylko opisał zalety lipy, dzięki której mamy cenne drewno lipowe i miód, ale też interesujące odwołania do polskiej literatury i dziejów Słowian: Polaków czy Czechów.
Magiczne różane „jabłko snu” i śląskie ciekawostki (Schlafapfel - "szypszanki", legendy, obyczaje i nauka)
„Przypominająca mech narośl na dzikiej róży nazywana jest jabłkiem snu. Jeśli masz je pod poduszką, śpisz dobrze” – poucza jedna z XIX-wiecznych książek. Śląski przyrodnik, badacz Karkonoszy i uzdrowisk - Caspar Schwenckfeld, nazywał ten twór „Rosarum spongiola”. O jabłku snu – Schlafapfel – piali też m.in. śląscy przyrodnicy Heinrich Gottfried von Mattuschka czy Carl Czech (cały artykuł!). Karl Friedrich Wilhelm Wander z Karpnik, XIX-wieczny „kolekcjoner” przysłów wymienił ten różany wybryk pod nazwą "Schlafkunz".
Czym jest zadziwiająca narośl na krzewie? Dlaczego nazywaną ją – także na Śląsku – jabłkiem snu? Ciekawostki na ten temat w tym wpisie!
28 czerwca 2022
Letnia izerska pętla pełna "NAJ" (GALERIA ) (Jakuszyce - Stacja turystyczna „Orle” - Rezerwat przyrody Torfowiska Doliny Izery - Hala Izerska - Izera - Chatka Górzystów - Sine Skałki - Wysoka Kopa - Kopalnia kwarcu „Stanisław” - Wysoki Kamień - Szklarska Poręba Górna)
Piękna trasa i niezwykle ciekawe miejsca o wyjątkowym charakterze! Start i meta pętli skomunikowane są z przystankami kolejowymi, dzięki czemu na wycieczkę wybrać się można pociągiem (PS okolica jest atrakcyjna nie tylko dla piechurów, ale i rowerzystów).
Oto 29 km pełne wrażeń, które pokonałem w letni upał, na przekór trudnościom, ciesząc się fantastycznymi widokami i przygodą!
26 czerwca 2022
"Zabytkowe lody" i Górne Łużyce oraz dawny Dolny Śląsk czyli niezwykły książę i kultowy deser ( Fürst-Pückler-Eis i pan Mużakowa)
Z wspomnianymi w tytule regionami wiążą się rozmaite smakołyki, o których już na blogu pisałem, jak pierniki, czekolada, precle, pączki, cukier, kawa... Z kolei z łużyckim zamkiem księcia Pücklera, czyli majątkiem który przez ponad 100 lat znajdował się na Dolnym Śląsku, związane są… lody! Od lat 30. XIX wieku po całym świecie krążą różne wersje przepisu na chłodny deser na bazie śmietanki i owoców. Został on nazwany na cześć Hermanna von Pückler-Muskau, miłośnika sztuki, mecenasa artystów, podróżnika i ogrodnika.
25 czerwca 2022
Zmysłowy spacer: czerwcowe łąki i polany Kamiennej Góry (GALERIA)
24 czerwca 2022
Pionierskie nurkowanie, czyli wrocławski spacer w skafandrze po dnie Odry w 1797 roku! (niezwykły wynalazek i naukowa sensacja związana z Dolnym Śląskiem)
W dzień świętego Jana Chrzciciela, patrona Wrocławia, 24 czerwca 1797 roku, w Odrze zanurkował na oczach świadków śmiałek, który założył na siebie niesamowity, zupełnie nowatorski skafander wrocławskiego wynalazcy! Kilka miesięcy później ukazała się książka „Beschreibung einer in allen Flüssen brauchbaren Tauchermaschine”, podsumowująca pionierski wrocławski eksperyment. Sprawą zainteresowała się prasa naukowa w całej Europie! Już w 1799 roku tłumaczenie fragmentu dzieła ukazało się w Londynie na łamach „The Philosophical magazine” - jednego z najstarszych czasopism naukowych wydawanych w języku angielskim. Kilka dziesięcioleci później wynalazek wrocławskiego konstruktora został opisany w francuskim almanachu „Les merveilles de la science” (Cuda nauki).
Karl Heinrich Klingert – wynalazca, i Fryderyk Wilhelm Joachim, jego asystent, myśliwy, który założył rewolucyjny skafander – przeszli do historii! Dziś wzmianki na ich temat znajdują się w encyklopediach i książkach historycznych, a rekonstrukcje skafandra w muzeach.
23 czerwca 2022
Z wieży kamiennogórskiego ratusza: czyli krajobrazy po sudecku (GALERIA)
Świętojańska przyroda – świat dolnośląskich roślin związanych z magiczną letnią nocą! (dziurawiec, dziewanna, złocień, porzeczka, bylica, paprotnik, czerwiec, obrazki, wiązówka) – stare zielniki, ludowe nazewnictwo, rytuały i zielarstwo
Magiczna noc otwierająca wrota lata! Tuż po przesileniu letnim w kalendarzu świąt i ludowej obyczajowości pojawia się Noc Świętojańska, poprzedzająca wspomnienie świętego Jana Chrzciciela (Johannistag). Jest to czas bujnego rozkwitu przyrody oraz początek owocowania wielu krzewów. Czas krótkich nocy, upalnych dni, pływania w jeziorach oraz palenia ognisk. Tradycyjnie to również pora misteriów i zbierania ziół. Wiele roślin swoje ludowe nazwy zawdzięcza właśnie świętemu Janowi, którego upamiętnienie jest „letnim Bożym Narodzeniem” (Sommer Weihnachten) – przypadającym równo pół roku przed Wigilią.
Z nocą 23 na 24 czerwca związane są przesądy i opowieści. Z patronem tej wyjątkowej uroczystości powiązane są także ciekawe letnie rośliny. Właśnie im po krótce poświęcić chcę ten szczególny odcinek cyklu „Z lasów, pól i ogrodów”.
21 czerwca 2022
„Zamek” doktora Brehmera – czyli zwiedzanie Grunwaldu w Sokołowsku – pionierskie sanatorium, które zainspirowało Davos i powieść Olgi Tokarczuk (GALERIA)
Niegdyś pionierska lecznica zniszczona przez pożar i wandali, dziś podnoszony z ruin przybytek sztuki i historii. Niesamowita budowla w sercu sudeckiego kurortu – małej górskiej wsi, o której w XIX wieku usłyszał cały świat!
20 czerwca 2022
Petr Šťastný - wystawa rzeźby w Ogrodzie Klasztoru Broumovskiego (GALERIA)
19 czerwca 2022
Kiedy Góry Suche kwitną: naparstnica i łubin (Sokołowsko, Unisław Śląski) (GALERIA)
15 czerwca 2022
Boreasz – pan północnych i górskich wiatrów, symbol żywiołu powietrza: Książ i Owidiusz, a do tego poezja śląskiego liryka i muzyka wielkich barokowych mistrzów! (WYBÓR KONTEKSTÓW)
Mitologie grecka i rzymska, choć należące do kultur antycznych, inspirowały i inspirują od stuleci artystów i pisarzy. Także na Dolnym Śląsku znajdziemy ciekawe przykłady tego wpływu! W tym wpisie o mitycznym władcy wiatru wiejącego z północy! Boreasza znajdziemy na dziedzicu zamku Książ w Wałbrzychu! Ten sam bohater pojawił się w „Metamorfozach” Owidiusza, które zainspirowały wspomnianą rzeźbę, ale też w utworach muzycznych baroku, a nawet w.... bożonarodzeniowej pieśni śląskiego liryka – Opitza.
Przedwiośnie i wiosna na Dolnym Śląsku i w Sudetach - 2022 rok (GALERIA)
Kilka miesięcy obserwacji odradzającej się przyrody zaowocowało na blogu wieloma galeriami i mnóstwem zdjęć! Wiosna to wspaniały spektakl natury, który za każdym razem cieszy i fascynuje tak samo! Wybrałem około 100 zdjęć z moich wypraw na Dolnym Śląsku. Oto podsumowanie przedwiośnia i wiosny w 2022 roku. Subiektywny wybór pięknych miejsc i roślin.
14 czerwca 2022
Skansen w Pstrążnej - sudecka wieś jak dawniej! (GALERIA)
12 czerwca 2022
Sokołowsko: rododendrony w Górach Suchych (GALERIA)
Szczawno-Zdrój: schyłek rododendronowych czarów w uzdrowisku (GALERIA)
10 czerwca 2022
Secesja – zabytki i eksponaty: Dolny Śląsk i Łużyce (GALERIA + ciekawostki o wybranych twórcach)
Secesja była świeżym i odważnym powiewem w sztuce na przełomie XIX i XX wieku. Opanowała wiele dziedzin, począwszy od architektury, malarstwa po sztukę użytkową. Wspaniałe przykłady secesji możemy podziwiać w Barcelonie, Wiedniu czy Budapeszcie. Także na Dolnym Śląsku znajdziemy wiele fantastycznych perełek związanych z fenomenalnym stylem, który odświeżył zamroczoną historyzmem estetykę przedwojennej Europy.
Oto wybór budowli oraz muzealnych eksponatów, a także przykładów sztuki użytkowej, które wpisują się w „młody styl” panujący w okresie Belle Époque. W tym wpisie znajdziecie też nazwiska ciekawych twórców związanych z Dolnym Śląskiem, którzy zapisali się na kartach historii sztuki jako artyści i propagatorzy secesji.
9 czerwca 2022
Patrz w górę! Wrocławskie zabytki – fantastyczne sklepienia historycznych budowli (GALERIA + mapa)
Powiedzieć, że Wrocław jest wspaniały i piękny, to jak nic nie powiedzieć. Stolica Dolnego Śląska, choć mocno okaleczona podczas II wojny światowej, wciąż zadziwia niezwykłymi zabytkami i architekturą. Są miejsca, które podziwia się patrząc w górę....
8 czerwca 2022
Wieczorna gwiazda, Księżycowa Noc, Piaskowy Dziadek i Poranne polowanie – czyli pieśni Schumanna do słów poetów związanych z Dolnym Śląskiem + inne związki kompozytora z regionem (wybór ciekawostek i tekstów kultury)
Jeden z największych kompozytorów w dziejach, melancholijny romantyk – Robert Schumann. W jego twórczości i życiu prywatnym można znaleźć liczne, intrygujące śląskie ślady. Muzyk sięgał po twórczość poetów pochodzących z Dolnego Śląska lub związanych z tym regionem i komponował do ich tekstów. Jego żona, Klara, popularyzowała dzieła Schumanna podczas koncertów we Wrocławiu. Kompozytor wiele lat przyjaźnił się z wrocławskim krytykiem muzycznym, Augustem Kahlertem.
Garść ciekawostek z zakresu Schumann a Dolny Śląsk. Zapraszam.Różaneczniki i azalie – przepych wiosny! (dolnośląskie i sudeckie ciekawostki związane z pięknymi krzewami: karkonoski unikat, odkrywcy z Wrocławia, niezwykła narodowa kolekcja z Wojsławic, pomnik przyrody z Polanicy wspaniałe parki w Książu i nie tylko oraz festiwale!)
Rododendrony mają od kilku wieków sławę i renomę. Są popularnym gościem europejskich ogrodów i parków. W całej Europie rośnie tylko kilka rodzimych gatunków – reszta została sprowadzona jako ozdobne krzewy. Rośliny zadomowiły się u nas na dobre i cieszą niezwykłymi walorami. Ich efektowne, barwne kwiaty są wiosną prawdziwym botanicznym rarytasem. Niektóre gatunki cieszą nas wiecznie zielonymi liśćmi. Warto wspomnieć o kilku ciekawostkach związanych z tymi przepięknymi roślinami, zwłaszcza, że Dolny Śląsk może się pochwalić kilkoma naprawdę interesującymi smaczkami!
To właśnie w dolnośląskich Karkonoszach rośnie prawdziwy unikat. Z kolei naukowcy związani z Wrocławiem w XIX wieku odkryli i opisali dwa nowe gatunki rododendronów z Azji! Na Dolnym Śląsku znajduje się narodowa kolekcja różaneczników licząca ponad 100 odmian, powiększana od końca XIX wieku! Wspaniałe parki wypełnione rododendronami, w tym pomnikowymi, znaleźć można też w Książu czy w rozmaitych uzdrowiskach, z Szczawnem, Polanicą na czele. W ogrodzie japońskim w Przesiece odbywa się za to cykliczny festiwal poświęcony przepięknym krzewom.
1 czerwca 2022
Dolnośląska rzeźba: wałbrzyskie „Harpie” (GALERIA)
W województwie dolnośląskim znaleźć można mnóstwo bardzo ciekawych rzeźb i pomników. Są to dzieła sztuki dawnej oraz współczesne elementy małej architektury. Intrygujące, zachwycające, kontrowersyjne. Macie swoją ulubioną rzeźbę na Dolnym Śląsku?
W poszukiwaniu niezwykłych rzeźb zatrzymam się w Wałbrzychu.