9 kwietnia 2020

Post i Wielkanoc w sztuce na Dolnym Śląsku + 10 utworów kompozytorów związanych z Dolnym Śląskiem (GALERIA + MUZYKA i ciekawostki)

Teologiczną wagę chrześcijańskich wiosennych świąt podkreślają dzieła sztuki. Sceny męki i zmartwychwstania Chrystusa są niezwykle powszechne. Kalwarie, drogi krzyżowe, grupy ukrzyżowania, piety, veraikony... – to tylko część kompozycji i tematów podejmowanych przez artystów. Na Dolnym Śląsku w kościołach oraz muzeach nie brakuje takich dzieł i eksponatów. Są to artystyczne odniesienia do biblijnej sceny śmierci Jezusa i jednoczącej religie chrześcijańskie wiary w zmartwychwstanie Zbawiciela oraz obietnicę zmartwychwstania jego wyznawców. Także muzyka jest pełna postnych i wielkanocnych nawiązań. 



Przedstawiam zestaw zdjęć dzieł sztuki z Dolnego Śląska, uzupełniony 10 kompozycjami, których autorzy byli w różny sposób związani z Dolnym Śląskiem. Do tego fragmenty poetyckie i zabytki językowe. 

Sacrum wielkanocne jest niezwykle silne.

Uroczystości i rytuały pełne dramatyzmu i ból, a jednocześnie tryumfu i świętości wzbogacane były budowaną przez wieki skarbnicą kultury, nie tylko tej związanej z obyczajami, ale i z materialnymi pamiątkami - zabytkami.

Zapraszam na przegląd obrazów, rzeźb, budowli z Sudetów i Dolnego Śląska (również historycznego - z Brzegiem włącznie) - ponad 60 zdjęć. Plus 10 kompozycji muzycznych od XVII do końca XIX wieku, których autorzy byli związani z Dolnym Śląskiem i Dolnoślązakami.

W linkach odniesienia do innych ciekawych artykułów na blogu, rozwijających daną myśl czy temat.

****
  • Heinrich Schütz: Historia der Auferstehung Jesu Christi (Historia Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa) – o pobycie kompozytora we Wrocławiu oraz o jego współpracy z poetą z Bolesławca TUTAJ.
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Schütz: Historia der Auferstehung Jesu Christi, Op. 3, SWV 50: II. Da der Sabbath vergangen war (YouTube)
Udostępniony fragment w "Biblii" Jakuba Wujka:
"A gdy minął szabbat, Marya Magdalena i Marya Jakóbowa i Salome nakupiły wonnych olejków, aby przyszedłszy, namazały Jezusa. A bardzo rano pierwszego dnia z szabbatów przyszły do grobu, gdy już wzeszło słońce. I mówiły między sobą: Kto nam odwali kamień ode drzwi grobowych?" (domena publiczna, wikisource.org)








sceny związane z tematyką pasyjną i wielkanocną w Muzeum Narodowym we Wrocławiu + wystawa Willmanna 


****
  • Johann Sebastian Bach: Johannespassion, BWV 245 (Pasja według ewangelii św. Jana) – o związkach Bacha z Dolnoślązakami TUTAJ.
    O”Pasji” (w tym o tekstach autorstwa dolnośląskich poetów, które Bach wykorzystał w tym utworze) – TUTAJ, omówienie niezwykłego quasipolonezowego fragmentu "Pasji" - TUTAJ 
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


    Bach: Johannes-Passion: Chorus "Herr, unser Herrscher" BWV 245 (YouTube) 


ukrzyżowanie, Bardo 


scena ukrzyżowania, muzeum przy Kościele Pokoju w Świdnicy 


XIX-wieczna kopia Piety Michała Anioła w kościele uniwersyteckim Imienia Jezus we Wrocławiu 


scena pasyjna, Willmann, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 

****
  • Johann Sebastian Bach: Matthäuspassion, BWV 244 (Pasja według ewangelii św. Mateusza) – o związkach Bacha z Dolnoślązakami TUTAJ.
    O "Pasji mateuszowej" TUTAJ.
    O  pierwszym XIX-wiecznym wykonaniu „Pasji” przez Mendelssohna, który odwiedził Duszniki-Zdrój – TUTAJ.
    O wykonaniu „Pasji” we Wrocławiu w 1830, co dało początek renesansowi Bacha na Dolnym Śląsku- TUTAJ.
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ



Bach: Matthäus-Passion, BWV 244 / Zweiter Teil - 68. "Wir setzen uns mit Tränen nieder" (YouTube)



witraż z sceną Zmartwychwstania, Muzeum Architektury we Wrocławiu 


ukrzyżowanie, fasada bazyliki w Krzeszowie 


pieta, Kościół św. Macieja we Wrocławiu 


droga krzyżowa, kaplice różańcowe w Bardzie 


scena Zmartwychwstania, droga krzyżowa - Góra Wszystkich Świętych - Nowa Ruda - Słupiec 


krzyż, Ziębice 


pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 

*****

  • Georg Friedrich Haendel – Messiah, HWV 56 (Mesjasz) – o dolnośląskich korzeniach Haendla, którego dziadek pochodził z Wrocławia – TUTAJ.

inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Haendel: Messiah - cz. II (śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa), scena I, aria: He was despised (YouTube)
aria oparta na tekście z proroctwa z Księgi Izajasza w Starym Testamencie, nawiązuje do wizji Chrystusa Frasobliwego:
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Wzgardzonego i najpodlejszego z mężów, męża boleści i znającego niemoc, a jakoby zasłoniona twarz jego i wzgardzona: zkąd aniśmy go mieli zacz.
Ciało moje dałem bijącym, a policzki moje szczypiącym: twarzy mojej nie odwróciłem od łających i plujących na mię." (domena publiczna, wikisource.org)
"Zbiór nabożeństwa dla Chrześcian Katolików" z 1848 roku ten fragment podaje na czas Wielkiej Środy


ukrzyżowanie, most gotycki w Kłodzku 


veraikon, chusta św. Weroniki, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze 


pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


epitafium z pietą, bazylika św. Elżbiety we Wrocławiu 


Chrystus Frasobliwy, kościół dominikański we Wrocławiu 


scena pasyjna, Kalwaria Krzeszowska 


biczowanie, Muzeum Zamku w Brzegu 


ukrzyżowanie, Muzeum Zamku w Brzegu 

****
  • Jospeh Haydn: Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze, Hob. XX/1:A (Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu) – o liście Haydna do sanktuarium w Krzeszowie (w którym wspomina o tym oratorium!) - TUTAJ 
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Haydn: Die sieben letzten Worte, Hob. XX: : IV. Frau, hier siehe deinen Sohn (YouTube)
rozważania związane m.in. z fragmentem ewangelii św. Jana

w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Niewiasto, oto syn twój.[...] Oto matka twoja" 
(domena publiczna, wikisource.org)



zdjęcie z krzyża, bazylika w Bardzie 


scena pasyjna, kaplice różańcowe w Bardzie 


sąd nad Chrystusem, Willmann, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu 


biczowanie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


Ecce Homo - scena pasyjna - stacja kalwarii w Wambierzycach 


ukrzyżowanie, scena w Bardzie 


droga krzyżowa, Muzeum Miejskie we Wrocławiu 


pieta, bazylika w Wambierzycach 


****
  • Hector Berlioz: Messe Solennelle: Resurrexit (Msza Uroczysta: fragment Credo)- kompozytor odwiedził Dolny Śląsk kilkukrotnie, koncertował we Wrocławiu i Lwówku Śląskim. Przyjacielem Berlioza był miłośnik muzyki z Wrocławia, Ferdinand Friedland.
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Berlioz: Messe Solennelle: Resurrexit (YouTube)
wyznanie wiary: - warto podkreślić, że najstarsza polska wersja drukowana tekstu (jednocześnie najstarszy polski druk w ogóle) ukazała się w 1475 roku we Wrocławiu w dokumencie „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium“. Fragment, o którym mowa, w tym dokumencie ma brzmienie: „trzeti dan zmrtwich wstal wstupil na nyébessa Sedy na prauiczi boga Otcze wssechmogucziego“ (za: Historya literatury polskiej")


scena pasyjna, kalwaria na Szczytniku w Górach Stołowych 


zmartwychwstały Chrystus - apoteoza, bazylika w Krzeszowie 


ukrzyżowanie, Willmann, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


biczowanie, kościół św. Maurycego we Wrocławiu 


scena zmartwychwstania, Muzeum Miejskie Wrocławia 


Chrystus Frasobliwy, bazylika w Strzegomiu 


scena pasyjna, stacja kalwarii w Wambierzycach 

****
  • Johannes Brahms: Marienlieder op. 22 (1859) - VI. Magdalena – pieśń o Marii Magdalenie w grobie Chrystusa. Na temat koncertów Brahmsa we Wrocławiu oraz o doktoracie Uniwersytetu Wrocławskiego - TUTAJ.
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Brahms: Marienlieder op. 22 (1859) - VI. Magdalena (YouTube)
luźne poetyckie nawiązanie do sceny z księgi XX ewangelii św. Jana
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"A pierwszego dnia szabbatu Marya Magdalena przyszła rano [...] I ujrzała dwu Aniołów w bieli siedzących, jednego u głowy a drugiego u nóg, kędy położone było ciało Jezusowe. Rzekli jéj oni: Niewiasto! czemu płaczesz? [...] Rzekł jéj Jezus: Niewiasto! czemu płaczesz? kogo szukasz? Ona mniemając, żeby był ogrodnik, rzekła mu: Panie!"
(domena publiczna, wikisource.org)


ukrzyżowanie, droga krzyżowa, góra Igliczna w Masywie Śnieżnika 


ukrzyżowanie, bazylika św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze 


ukrzyżowanie, wystawa w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu 


ukrzyżowanie, scena ołtarza, Muzeum Regionalne w Jaworze 


veraikon, chusta św. Weroniki - Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


ukrzyżowanie, bazylika w Wambierzycach 


pieta, most gotycki w Kłodzku 

****
  • Franz Liszt: Christus: Passion und Auferstehung: nr 13 – O filii et filiae  (oratorium Chrystus: hymn wielkanocny: O dniu radosny pełen chwał) – teść Wagnera wielokrotnie koncertował na Dolnym Śląsku, m.in. W Legnicy, Wrocławiu i Lwówku Śląskim. Jego ostatni uczeń pochodził z Lubawki -  na ten temat TUTAJ
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Liszt: Passion and Resurrection No. 13: O filili et filiae (YouTube) - hymn wielkanocny z XV wieku, opracowanie Liszta w oratorium z połowy XIX wieku 




przybicie do krzyża, droga krzyżowa, Góra Igliczna w Masywie Śnieżnika 


ukrzyżowanie, kościół św. Józefa w Krzeszowie 


grupa ukrzyżowania, Bartnica 


pieta, katedra w Świdnicy 


zdjęcie z krzyża, kościół św. Józefa w Krzeszowie 


scena ukrzyżowania, kaplica Hochberga w katedrze św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu 


pieta, bazylika w Strzegomiu 


ukrzyżowanie, Most Gotycki w Kłodzku 


****
  • Richard Wagner – misterium sceniczne Parsifal, WWV 111 – akt III: Karfreitagszauber (interludium „Cud wielkopiątkowy") – o pobycie Wagnera na Dolnym Śląsku i związkach z Dolnoślązakami TUTAJ.
    Ciekawostki o „Parsifalu“ i związki dzieła z Dolnym Śląskiem – TUTAJ.
    O związkach "
    Parsifala" z teorią czasu i przestrzeni oraz średniowiecznymi ruchami heretyckimi TUTAJ
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ


Wagner: Parsifal / Act 3 - Karfreitagszauber (YouTube) - wspomnienie Wielkiego Piątku
kontekst tekstowy interludium:
"- Jak piękne dziś wydają się te łąki! [...] - To są Wielkiego Piątku cuda, panie! [...] - Oh biada, wszak w tym boleści dniu powinno wszystko, co kwitnie, co dysze, żyje i rodzi się zasmucić się i płakać? - Więc spójrz, że nie jest tak. Grzesznika gorzkie łzy spływają, i świętą rosą w krąg zraszają kwiecie łąk: on je tak świetnie stroi. W radości, ziemski zwierz i kwiat ten Zbawiciela święty ślad w modlitwie wielbi swojej. Gdy już na krzyżu ujrzeć go nie może, na człeka zbawionego wznosi wzrok; on czysty, wolen zmaz, już się nie trwoży, gdy go ofiarą czystą zbawił Pan; więc czuje kwiat i trawka pośród łąki, że dzisiaj ludzka stopa szczędzi je, i tak, jak Bóg w niebiańskiej łasce swej, zań poniósł krzyż, litując się, tak człowiek dziś, miłując kwiat w ślad Pana kroczyć chce.
Więc dzięki śle stworzenia chór wszego, co kwitnie, żyje, mrze, że wszelki ziemi, żywy twór dziś znów niewinnym znalazł się. [...] -Zbawienia rosa, w oku twem jaśnieje ty płaczesz - patrz! a świat się śmieje." 
(Wagner: Parsifal, tłumaczenie: Leon Popławski, 1906, domena publiczna)




scena pasyjna, kalwaria w Wambierzycach 


zmartwychwstały Chrystus, bazylika w Legnickim Polu 


pieta, kościół WNM w Lwówku Śląskim 


zdjęcie z krzyża, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 


krzyż, skansen w Pstrążnej 


pieta, kościół św. Maurycego we Wrocławiu 


****

  • Gustav Mahler: 2. Sinfonie in c-moll Auferstehungssinfonie: cz. V: Im Tempo des Scherzos. Wild herausfahrend – Wieder zurückhaltend – Langsam. Misterioso  (Symfonia Zmartwychwstania, cz. V z hymnem "Zmartwychwstanie" Friedricha Gottlieba Klopstocka) – o pobycie Mahlera we Wrocławiu oraz o jego związkach z Dolnoślązakami (TUTAJ).
    Klopstock podobno odwiedził Dolinę Pałaców i grodów na Dolnym Śląsku.
    Warto dodać, że Symfonię otwiera poemat muzyczny inspirowany „
    Dziadami” Adama Mickiewicza! 
inne posty z muzyką tego kompozytora TUTAJ 



Mahler - Symphony No.2 'Auferstehung' (YouTube) - tekst Klopstocka z 1758 roku, wykorzystany i przerobiony przez kompozytora (Mahler zachował 2 oryginalne strofy poety), znalazł się też w bardzo ważnym, wielokrotnie wznawianym śląskim śpiewniku ewangelickim "Neues Evangelisches Gesangbuch" autorstwa wrocławskiego pastora Davida Gottfrieda Gerharda z 1800 roku. Otwiera on rozdział "Nieśmiertelność i Zmartwychwstanie", jako 399. pieśń w całym śpiewniku. 




biczowanie, kaplica w zespole kaplic różańcowych w Bardzie 



pasyjne obrazki na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, wystawa "W izbie"



pieta, bazylika w Bardzie 


zdjęcie z Krzyża, kościół św. Doroty we Wrocławiu 


pieta, most gotycki w Kłodzku 


krzyż, Nowa Ruda 

****

zapraszam również:



Polecam też inne posty z tagiem:
#muzyka #Wielkanoc 



****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:

- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:

kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!

ponad 1000 galerii na FB
ponad 2500 wpisów na blogu

niezależny, autorski projekt

od 2011 roku w blogosferze

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz