Ludzie pióra - wybór ciekawostek dolnośląskich, sudeckich (+ GALERIA)

Pisarze i pisarki: poeci, noweliści, dramatopisarze, eseiści, powieściopisarze, libreciści, scenarzyści, krytycy, biografowie, pamiętnikarze, reportażyści, dziennikarze, tłumacze i inni literaci. Od wieków piszą, korzystając z różnych form przekazu. Utrwalają prawdziwe i zmyślone historie, przekazują idee i opisy. Dzięki nim mamy skarbnice wiedzy oraz inteligentną rozrywkę, jakże ważne elementy kultury.

Na blogu pojawiło się już sporo postów związanych z mniej lub bardziej znanymi pisarzami różnych epok. To twórcy literatury rozmaitych gatunków. Niektórzy związani są z Dolnym Śląskiem i Sudetami. To także sławy, laureaci nagrody Nobla. 


3 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pisarzy i Pisarek - International Writers’ Day. To święto zainicjowane w 1986 roku przez PEN Club. Nazwa tego międzynarodowego związku literatów wywodzi się od skrótu angielskich słów “poet” (poeta), “essayist” (eseista) and “novelist” (powieściopisarz). Dają one słowo “Pen” oznaczające pióro – symbol pisarstwa.

Przegląd ponad 50 nazwisk twórców literackich, których nazwiska pojawiły się na blogu. Na ich temat pisałem artykuły, odwiedzałem ich muzea, groby, oglądałem pomniki, pamiątki, a nawet tłumaczyłem fragmenty ich dzieł.

pracownia Jakuba Böhmego w jego domu w Zgorzelcu 

ręka Hauptmanna - gipsowy odlew, muzeum pisarza w Jagniątkowie 

rękopis "Pana Tadeusza" w muzeum we Wrocławiu 

Zapraszam - lista od A do Ż - polscy, czescy, niemieccy i nie tylko!

John Quincy Adams (11 lipca 1767 - 23 lutego 1848), prezydent USA, podróżnik, odwiedził i opisał Dolny Śląsk w swoich listach – niezwykle cennym źródle literackim na temat regionu na przełomie XVIII i XIX wieku
na jego temat: TUTAJ

Hans Christian Andersen (2 kwietnia 1805 - 4 sierpnia 1875), duński pisarz i poeta. Znana jest jego wieloletnia korespondencja z malarką pochodzącą z Wrocławia

>> Wrocławska malarka zakochana w kultowym duńskim pisarzu – czyli związek w czasach zarazy (Andersen i Klara Heinke)

Angelus Silesius (Anioł Ślązak, Johannes Scheffler) (25 grudnia 1624 - 9 lipca 1677), poeta i mistyk śląski
na jego temat TUTAJ 

tablica Silesiusa w Wałbrzychu 

Joanna Bator (2 lutego 1968 w Wałbrzychu - ) – polska pisarka, publicystka, felietonistka. O jej twórczości związanej z Dolnym Śląskiem wspominam w wpisie:

>> Perły – od aptekarza z Kamiennej Góry, przez Bizeta po Daisy i Joannę Bator

Otto Julius Bierbaum (28 czerwca 1865  – 1 lutego 1910) – zielonogórzanin, niemiecki prozaik, poeta i dziennikarz. Autor wczesnej niemieckiej adaptacji przygód Pinokia Carla Collodiego.

>> Śląsk i... Pinokio!

Jacob Böhme (1575 - 17 listopada 1624), łużycki mistyk, gnostyk, filozof i rzemieślnik. Tłumaczony przez Mickiewicza
na jego temat TUTAJ

popiersie Böhmego na domu mistyka w Zgorzelcu 

George Gordon Noel Byron (lord Byron) (22 stycznia 1788 - 19 kwietnia 1824) – jeden z największych angielskich poetów i dramaturgów. Akcja jego sztuki "Werner" związana jest z Śląskiem 

>> Lord Byron na Śląsku – czyli teatralne przenikanie światów (literacka ciekawostka)

bracia Čapek (Karel i Josef) – związki z Sudetami, twórcy słowa robot
więcej TUTAJ

Izabela Dorota z Flemmingów Czartoryska (3 marca 1746 - 17 czerwca 1835). Była polską arystokratką doby oświecenia, żoną księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Została zapamiętana jako pisarka, mecenaska sztuki, kolekcjonerka. Odwiedziła Dolny Śląsk i Sudety latem 1816 roku. Jej wspomnienia zostały wydane pod tytułem „Dyliżansem przez Śląsk: Dziennik podróży do Cieplic w roku 1816”

>> Śladem Czartoryskiej – miasta i atrakcje Dolnego Śląska na trasie wyjątkowej kuracjuszki (GALERIA + ciekawostki)

Daisy (właściwie Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless) (28 czerwca 1873 - 29 czerwca 1943), arystokratka związana z Książem i Szczawnem-Zdrój, autorka ciekawych pamiętników "Lepiej przemilczeć".
na jej temat TUTAJ

Daisy, pomnik w Wałbrzychu 

Daniel Defoe (13 września 1660 - 24 kwietnia 1731), pisarz angielski, prekursor powieści przygodowej. Dolnoślązak Christian Stieff (14 stycznia 1675 -  8 czerwca 1751), pisarz – opracował śląską wersję “Robinsona Crusoe”
na ten temat TUTAJ

Dietrich von der Glesse (Glezze/Gletze/Klesse/Gleese - Dietrich z Kłodzka/Kletna) - XIII-wieczny poeta, prawdopodobnie związany z Ziemią Kłodzką i okolicami Śnieżnika oraz historycznym Śląskiem, autor niezwykłego poematu "Der Borte"

>> Niezwykła średniowieczna opowieść związana z Sudetami: ma już 750 lat i do dziś zadziwia śmiałą prezentacją wątków obyczajowych! (ciekawostka)

Josef von Eichendorff (10 marca 1788 - 26 listopada 1857), wybitny śląski poeta romantyczny. Muzykę do jego wierszy tworzyli znamienici kompozytorzy
Na jego temat TUTAJ 

pomnik poety we Wrocławiu 

Aleksander Fredro (20 czerwca 1793 - 15 lipca 1876), poeta, komediopisarz. W latach 1856 – 1857 przebywał we Wrocławiu. Na rynku stolicy Dolnego Śląska znajduje się pomnik pisarza przywieziony z Lwowa.
Na jego temat TUTAJ

pomnik Fredry we Wrocławiu 

Johann Wolfgang von Goethe (28 sierpnia 1749 - 22 marca 1832), pisarz, podróżnik. Odbył podróż po Dolnym Śląsku w 1790 roku. Jedna z jego Muz była Dolnoślązaczką, miał też przyjaciela z Kłodzka.
na jego temat TUTAJ 

popiersie Goethego,  Adršpach

Bracia Grimm: Jacob Ludwig Karl Grimm (4 stycznia 1785 - 20 września 1863), Wilhelm Karl Grimm (24 lutego 1786 - 16 grudnia 1859), autorzy zbiorów baśni i legend oraz słowników. W ich antologiach opowieści znajdują się również ciekawostki związane z Dolnym Śląskiem i Sudetami:

>> Grimmowie... oraz Wrocław, Śnieżka i inne śląskie konteksty (+ Lwówek i Ziębice)

Andreas Gryphius (2 października 1616 - 16 lipca 1664), śląski dramatopisarz i poeta, śląski Szekspir
na jego temat TUTAJ


Johann Christian Günther (8 kwietnia 1695 - 15 marca 1723), wybitny śląski poeta, ceniony przez Goethego, do jego wierszy muzykę pisali wybitni kompozytorzy
na jego temat TUTAJ 

popiersie Günthera w Strzegomiu 

Carl Ferdinand Max Hauptmann (11 maja 1858 - 4 lutego 1921) - pisarz. Urodzony w Szczawnie-Zdroju, mieszkaniec Szklarskiej Poręby, brat Noblisty, Gerharta Hauptmanna. 

>> W cieniu brata: Carl Hauptmann (z wizytą w Szczawnie, Szklarskiej Porębie, spotkanie z Karkonoszem i „kwestia reymontowska”)

Gerhart Hauptmann (15 listopada 1862 - 6 czerwca 1946), śląski pisarz, dramatopisarz, noblista, jego dzieła do dziś są wystawiane i wznawiane, są też inspiracją dla filmu i opery
na jego temat TUTAJ

tablica Hauptmanna w Szczawnie-Zdroju 

Heinrich Heine (13 grudnia 1797 - 17 lutego 1856) – niemiecki poeta żydowskiego pochodzenia, przedstawiciel romantyzmu, jeden z najwybitniejszych niemieckich liryków, prozaik, publicysta. Autor m.in. głośnego wiersza o buncie tkaczy śląskich oraz historii, na której został oparty związany z Śląskiem balet „Giselle” 

>> Powstanie Tkaczy Śląskich w Górach Sowich (1844) – wybrane konteksty

>> Giselle – czyli jak słowiańska rusałka i śląski książę znaleźli się w francuskim balecie i angielskiej operze

książę Henryk IV Prawy (Probus, Heinrich IV. von Breslau) (1257-1258 - 23 czerwca 1290), śląski Piast, minnesinger. Jego twórczość została zapisana w słynnym Codex Manesse

>> Turnieje: z bronią i śpiewem – historyczne potyczki rycerskie w Lwówku Śląskim, Grodźcu i Książu oraz wrocławski książę jako słynny Minnesänger (GALERIA i ciekawostki historyczne, literackie i muzyczne)

Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (24 stycznia 1776 - 25 czerwca 1822), pisarz, kuracjusz śląskich uzdrowisk
na jego temat: TUTAJ


Karl von Holtei (24 stycznia 1798 we Wrocławiu - 12 lutego 1880), dramatopisarz, podróżnik, aktor, tłumacz Mickiewicza, przyjaciel tego poety, wielbiciel Kościuszki, szef Wagnera
na jego temat: TUTAJ

popiersie Holteia we Wrocławiu 

Washington Irving (3 kwietnia 1783 - 28 listopada 1859) - amerykański pisarz i historyk, twórca amerykańskiej prozy romantycznej, znany m.in. z opowieści o Jeźdźcu bez Głowy (The Legend of Sleepy Hollow). W swojej twórczości wykorzystywał karkonoskie legendy. Odwiedził południe Śląska i Sudety podczas pobytu w Europie

>> Jeździec bez głowy i... Liczyrzepa?! + podróż amerykańskiego autora horroru przez sudeckie miasta (ciekawostki z epoki powieści gotyckich)

Alois Jirásek (23 sierpnia 1851 - 12 marca 1930 w Pradze), pisarz, nominowany do Nobla, związany z Sudetami
na jego temat TUTAJ

Hronov - Jiráskovo divadlo

Jan Kasprowicz (12 grudnia 1860 - 1 sierpnia 1926) – polski poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz. Studiował we Wrocławiu, był również więźniem aresztu we Wrocławiu, co zaowocowało tomikiem poezji. 

>> "Tak mnie zmieniły te pręty i mury" - Kasprowicz we Wrocławiu – studia i...więzienie (o wybitnym poecie i tłumaczu Hauptmanna)

Zygmunt Krasiński hrabia herbu Ślepowron (9 lutego 1812 - 23 lutego 1859), romantyczny pisarz, gość w dolnośląskim uzdrowisku

tablica w Szczawnie-Zdroju 

Gotthold Ephraim Lessing (22 stycznia 1729 w Kamenz w Saksonii/Łużyce - 15 lutego 1781) – niemiecki estetyk, dramaturg, pisarz, krytyk i teoretyk literacki epoki oświecenia. Mieszkał i tworzył również we Wrocławiu. W stolicy Dolnego Śląska napisał słynny traktat estetyczny. 

>> Grupa Laokoona i Wrocław! - dolnośląskie smaczki związane z słynną antyczną rzeźbą

Daniel Caspers von Lohenstein  (25 stycznia 1635 - 28 kwietnia 1683), ważny śląski dramatopisarz
na jego temat TUTAJ


Tomasz Mann (6 czerwca 1875 - 12 sierpnia 1955), pisarz, eseista, Noblista, związki osobiste i literackie z Dolnym Śląskiem.
na jego temat TUTAJ

Malwida von Meysenbug (28 października 1816 - 23 kwietnia 1903) – niemiecka pisarka. Propagatorka oświaty robotników i kobiet. Pierwsza kobieta nominowana do literackiego Nobla. Utrzymywała kontakt i korespondowała z dolnośląskim aktywistą i poetą, hrabią Rudolfem Hoyosem z Jastrowca pod Bolkowem. Była autorką nekrologu upamiętniającego Hoyosa.  

>> Pierwsza nominowana i pierwsza laureatka nagrody Nobla a pałac pod Bolkowem! O przyjaźni Malwidy von Meysenbug i Berthy von Suttner z właścicielem śląskiego zabytku

Adam Mickiewicz (24 grudnia 1798 - 26 listopada 1855), poeta, wieszcz, działacz. Muzeum “Pana Tadeusza” znajduje się na wrocławskim rynku. Tłumacz dzieł Silesiusa, Böhmego. 
na jego temat TUTAJ

popiersie Mickiewicza, Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu 

Božena Němcová (4 lutego 1820 - 21 stycznia 1862), pisarka związana z Sudetami
na jej temat TUTAJ


Friedrich Nietzsche (15 października 1844 - 25 sierpnia 1900), pisarz i filozof, który miał wśród swoich przyjaciół Dolnoślązaków (zachowały się ich listy)
więcej TUTAJ


Martin Opitz (23 grudnia 1597 - 20 sierpnia 1639), poeta śląski, autor libretta do pierwszej niemieckiej opery
na jego temat TUTAJ


Stanisław Przybyszewski (7 maja 1868 - 23 listopada 1927), pisarz, poeta, dramaturg, przyjaciel kompozytora z Lubawki, który napisał muzykę do słów polskiego dekadenta
na ten temat TUTAJ


Tadeusz Różewicz (9 października 1921- 24 kwietnia 2014), poeta, dramaturg
na jego temat TUTAJ

popiersie Różewicza we Wrocławiu 

Hans Sachs (5 listopada 1494 - 19 stycznia 1576), poeta, meistersinger, dramaturg, jego najważniejszy uczeń mieszkał i tworzył we Wrocławiu
na jego temat TUTAJ

Johanna Henrietta Schopenhauer z domu Trosiener (9 lipca 1766 - 16 kwietnia 1838) – niemiecka pisarka, matka Arthura Schopenhauera. Gościła na Dolnym Śląsku i w Sudetach razem z wówczas nastoletnim synem. Podróż po tym regionie opisała w swoich pamiętnikach

>> Joanna Schopenhauer o wyjątkowości Sudetów: Kamienna Góra i okolice (GALERIA, ciekawostki)

Mary Wollstonecraft Shelley (30 sierpnia 1797 - 1 lutego 1851), pisarka okresu romantyzmu. Mistrzyni powieści gotyckiej, prekursorka powieści SF. Autorka opowieści "Frankenstein albo: Współczesny Prometeusz", którą łączy się niekiedy z Ząbkowicami na Dolnym Śląsku (niem. Frankenstein). Jej przyjacielem był związany z Wrocławiem Gustav von Schlabrendorf. 
więcej TUTAJ 

Izba Pamiątek Regionalnych im Józefa Glabiszewskiego w Ząbkowicach Śląskich z salą poświęconą autorce "Frankenstein" - Mary Shelley

Friedrich von Schiller (10 listopada 1759 - 9 maja 1805), poeta, pisarz
na jego temat TUTAJ

popiersie Schillera we Wrocławiu 

Wilhelmine Schröder-Devrient (6 grudnia 1804 - 26 stycznia 1860), śpiewaczka operowa, występowała również we Wrocławiu, domniemana autorka skandalizującej powieści erotycznej
na jej temat TUTAJ


Juliusz Słowacki (4 września 1809 - 3 kwietnia 1849), wieszcz, poeta, gościł we Wrocławiu
na jego temat TUTAJ

pomnik Słowackiego we Wrocławiu 

Johann Gottlieb Stephanie (19 lutego 1741 - 23 stycznia 1800). Pochodzący z Wrocławia autor librett do oper m.in. Mozarta i von Dittersdorfa. Uczestnik bitwy pod Kamienną Górą. 

>> Wrocławianin, jeniec spod Kamiennej Góry napisał z Mozartem dwie opery! (muzyczna ciekawostka z Dolnego Śląska)

Bertha Sophie Felicitas Freifrau von Suttner (9 czerwca 1843 - 21 czerwca 1914) – austriacka pisarka i dziennikarka. Pierwsza kobieta, która została wyróżniona Pokojową Nagrodą Nobla. Utrzymywała kontakt i korespondowała z dolnośląskim aktywistą i poetą, hrabią Rudolfem Hoyosem z Jastrowca pod Bolkowem. Publikowała i promowała jego pacyfistyczne wiersze. 

>> Pierwsza nominowana i pierwsza laureatka nagrody Nobla a pałac pod Bolkowem! O przyjaźni Malwidy von Meysenbug i Berthy von Suttner z właścicielem śląskiego zabytku

William Szekspir (Shakespeare) (ok. 23-26 kwietnia 1564 - 23 kwietnia/3 maja 1616), poeta, aktor, dramatopisarz, reformator teatru – naśladowany przez  Gryphiusa. Śląskie ślady w twórczości.
Na jego temat TUTAJ


Olga Tokarczuk (29 stycznia 1962 - ), pisarka, Noblistka, aktywistka, mieszkanka Dolnego Śląska, wątki dolnośląskie w twórczości. Szlak w Sudetach.
na jej temat TUTAJ.

szlak w Górach Kamiennych inspirowany powieścią Tokarczuk 

John Ronald Reuel Tolkien (3 stycznia 1892 - 2 września 1973), pisarz, jeden z najpoczytniejszych twórców literackich XX wieku, związki z Liczyrzepą
na ten temat TUTAJ


Richard Wagner (22 maja 1813 – 13 lutego 1883), kompozytor, poeta, publicysta, twórca dramatu muzycznego, reformator teatralny, pierwszy dyrektor Festiwalu w Bayreuth, ulubiony kompozytor noblisty Tomasza Manna. Jego przyjaciółka i świadkowa na ślubie, Malwida von Meysenbug, była nominowana do Nobla w 1901 jako pierwsza kobieta. Autor librett, dramatów, poezji, nowel i pism teoretycznych, uznawany za jednego z najlepszych pisarzy wśród muzyków i najbardziej wpływowego muzyka w świecie literatury (również rekordowa ilość biografii, polemik, powieści biograficznych, odniesień literackich itp. W gronie Noblistów do twórczości i spuścizny Wagnera odnieśli się m.in.: Karl Gjellerup, Carl Spitteler, Thomas Mann, Elfriede Jelinek). Gościł na Dolnym Śląsku, liczne związki z Dolnoślązakami
więcej na jego temat TUTAJ 

pomnik Wagnera w Saskiej Szwajcarii 

Józef Rufin Wybicki herbu Rogala (29 września 1747 - 10 marca 1822) – polski pisarz i polityk, napisał słowa Pieśni Legionów Polskich we Włoszech – późniejszego polskiego hymnu narodowego Mazurka Dąbrowskiego. Gościł m.in. we Wrocławiu, Świdnicy czy Głogowie

>> Czarniecki, Basia i nie tylko – na tropie bohaterów Hymnu na Dolnym Śląsku (Wrocław, Świdnica, Szczawno-Zdrój...)

Stanisław Wyspiański (15 stycznia 1869 - 28 listopada 1907), malarz, dramatopisarz, grafik, architekt, poeta, reformator teatru, gościł w Legnicy, śląskie wątki w twórczości
na jego temat TUTAJ

tablica Wyspiańskiego w Krakowie 

tablica w Legnicy 

Voltaire (21 listopada 1694 - 30 maja 1778), filozof, pisarz, związany z listami z Dolnego Śląska
ma jego temat TUTAJ


Narcyza Żmichowska (4 marca 1819 - 25 grudnia 1876), powieściopisarka i poetka, kuracjuszka w śląskim uzdrowisku
na jej temat TUTAJ

tablica Żmichowskiej w Szczawnie-Zdroju 

Lista będzie aktualizowana o kolejne ciekawe nazwiska i konteksty. 

Polecam też mój subiektywny przegląd bibliotek - czyli skarbnic wiedzy, gdzie przechowywane są dzieła pisarzy: TUTAJ

oraz: Polskie językowe zabytki i Dolny Śląsk (śladem Księgi Henrykowskiej, Zdań Legnickich, Psałterza Floriańskiego i Biblii królowej Zofii) TUTAJ

**** 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt. 

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.  

****