Sudeckie korzenie robota - bracia Čapek, sudeckie miejscowości i niezwykła fabryka

Wynalazek przyszłości i jego związki z górami i przeszłością. Niezwykła historia robota. 

Nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę, ale znane na całym świecie słowo „robot” wbrew pozorom nie jest – jak wiele spopularyzowanych za pośrednictwem literatury naukowej i SF – wyrazem angielskim. Podobieństwo z polskimi „robić” jest jak najbardziej wyczuwalne i uzasadnione. Robot narodził się w Czechach - w dodatku jest dziełem artystów, braci z Sudetów! Sława tego wyrażenia trwa już od 100 lat.


Ponad 100 lat temu spopularyzowane zostało słowo „robot” – bodaj najbardziej na świecie znane słowo... czeskie! Jego autor - Josef Čapek - urodził się w Hronovie na Pogórzu Orlickim w czeskich Sudetach. 

Ale od początku. 

Karel Čapek, urodzony 9 stycznia 1890 roku w miejscowości Malé Svatoňovice, u podnóża sudeckiego pasma Gór Jastrzębich, oddalonej od Hronova około 14 km, wykorzystał słowo brata w dramacie z 1920 roku. Chodzi o futurystyczne dzieło pod tytułem „R.U.R.” (czyli Rossumovi Univerzální Roboti) (za: „Fundamentals of Robotics: Linking Perception to Action”).
Słowo „robot”- zanim zostało spopularyzowane za pośrednictwem tej sztuki, debiutowało w mało znanej noweli Josefa „Opilec” z 1917 roku (za: „Neuroscience, Robotics and Virtual Reality”).

inscenizacja sztuki "R.U.R.", wolne media, wikimedia.org 

Josef Čapek - autoportret , wolne media, wikimedia.org 

"R.U.R.", wolne media, wikimedia.org 

Karel Čapek: "R.U.R.: Rossum's universal robots : kolektivní drama o vstupní komedii a 3 dějstvích",1922, za: https://archive.org/ 

Hronov



Karel Čapek na portrecie autorstwa brata, wolne media, wikimedia.org 

Co ciekawe zaledwie 8 km na północ od Hronova, w mieście Police nad Metują, również 100 lat temu, w 1920 roku, Jaroslav Vancl założył firmę Inventor (dziś Merkur), zajmującą się produkcją zabawek technicznych (w Policach znajduje się też popularne muzeum poświęcone tym produktom). Zestawy Merkur służą również do budowy konstrukcji, które działają jak roboty! W 2009 roku uczniowie z szkoły w Litomyšlu  zaprezentowali w Nevadzie w USA podczas International Science and Engineering Fair - Intel ISEF 2009 – robota o nazwie DTM-FHR7 (Double Tracked Multi-Functional Handed Robot 7) skonstruowanego na bazie elementów zestawów Merkur z Polic. Konstrukcja została doceniona przez jury i nagrodzona w ramach kategorii Team Projects - Presented by Science News.

roboty na ekspozycji w muzeum Merkur w Policach

Wskazane lokalizacje (Police, Hronow, Malé Svatoňovice) znajdują się niedaleko granicy z Polską (około 20-28 km od przejść granicznych w Mieroszowie i Golińsku)

Warto też dodać na marginesie, że w tym samym 1920 roku, na świat przyszedł Isaac Asimov - jeden z twórców etyki robotów ujętej w prawa robotyki. Pisarz ten jest uważany wspólnie z braćmi  Čapek za duchowego, humanistycznego ojca robotyki.

***

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****